Мегелай зас ахъакьас кканди ая девейихъас. Авалдин машин, зад адава вахттуни ке хIа улакь и девера, хIейван. ХIа пай мусульман хIуькуматариъ хьалра кегьей ппара аве девебур. Деве уч хIа джанарин, гIунарил къускъун але хIайван э. ХIа хьуная девейиас гIифу верш — муя верш килавар аттархьа, гьававел Iу митIрина йицIу сантиметр дегьен алве. ЯгъцIур исакк аккетIуна...
Агъул район пуна, хье район Дагъусттандин картайик бадил хьеф 1934-пе исан 1-пе сентябрьди э. Ме ягъасттегьен агъуларин хIурар гьер районарин гъиликк ккей уйи:19 хIур Къуругь райондикк, Буршагъарин хIур-Къайтагъ райондикк, Церхьеарин хIур-Дахадаевский райондин гъиликк Агъул район пуна арайил хьехаб, мисаъ хIавел аркьай (Райкумдин садпе секретарвел аркьай) ке удигьай лезги шаир Мемей Тагирович хьуне, тин кьабакьай сасрбур....
Дишагьли хIурин мукьуйиъ загьматкешра э, кайванира э, шиниккварин бабра э, вакил идеми ичира хизандин кIилра э. Хизандин кIил пугуна мумкин кар э цIакуна гъавурдиъ архьубра. ХIа инсанари агъафе, идеми хизандин кIил ичин, дишагьли мин лекар э пуна. ХIурин дишагьли е хIа курарихъ, е хIа джавизарихъ ахъихьайдава. Учин абур асулра ухIай, валадарис тарбия ирцIанди дуз рекъ...
«ХIуни хулан баракат э!» — фикир вереф и авалдин хIа инсанарин. НехIекьди дава агъаф: «Мал ухIуттин гъил якку ацIасе». Маларин тарих мишттинфе. Хулан хIуниварин предок и вехIши вец. Мебур хулахъди вардиш акьуне лап дагь заманайи, хIуппар, цIегьер, ваккара хъай. Инсанарин хулар-мукьариъ бадил хьухаб малари лап хIа мукь фацуне джемеIетин Iуьмурдиъ. Удигьттин давурариъ инсанарин хIел ппара...
Хьуне агъа, хьундава агъа са Индисттан агъа хIуькуматиъ Хамадан агъа шагьурдиъ са касиб хьирна шуй. Шува завал аркьай ахьуная лепейи кедихьу гамибурин кьурцар, масса ицIанди цIа акьас чиппин дуламиш аркьай ахьуная ми. Дард кихьуна адава мебурис, чиппин дуламиш хIилла-чарайинф э пуна. Мебурин йиркIураъ сае дард ахьуная: фас хъафттавагьан пуна шиникквар. Са ягъарикес са ягъа, угаттар...
Инсандис ке ппара лихуб алчархьа вахтт э — гIул. Ме вахттуни ягIайин ягъахъас лихуф суман багайин ягъасра чара акьуна ккан ве. Багайин ягъ пугуна, фикирди аяф Iурдис ахъиян компотарна вареньебур э. Мебур акьас ке идже вахтт э гIулна, цул. Гьер са вахтт фарцанди хъучархьа емишарна, некьибур. Агьал ме гIулин яIаниъ хъучархьун ая некьибурикес сад э...
Ме хIикат э са ккулин Шамсулла агъа идемихъас, суваъ яшамиш веяттихъас. Са кара даркьай, гъархьасна чIигъан йирхIасдала дагIатихъас. Фиркьайчира дагIай хьира гьикуная ме са камаллу идемилди, ме Шамсуллайис Iекьул йис. Хьунегъа-хьундава агъа са хIуьриъ Шамсулла агъа идеми. Нандиъра адавадегьен ккулин идеми хьуная ме. Са фиттинра бала гIадаф, фиттинра гъам кидаваф. ХIуппалан къудакъикк гъархьас хьухаб лиIура...
Райондин центрайиъ, Типпигъарин хIуриъ, ая авал заманайин мазгит, Абу Муслиман — (Маслама бин Абдульмалик бин Марван, шиникквди халифан Абдулмаликан ибн Марванан) проекттилди акьунаф. Агъа чIаларилди, ги э цIайи шавратI ккийинаф минаретдин. ЧIаарин мазгитра акьунаф ги э агъа кIенаас кIилиди рукьуна, Типпигъарин мазгитан шавратIра, ккийина хъара михрабра имамас акьуне агъа ги. Сара ге ушуне ФитIди, хъара...
Хье хIуькуматиъ ахиран вахттари адихьая ппара гьер джурайин программабур, проектар гьер идарабурихъди. Мишттин мегIракабур хье хIуькуматиъ исалас иса алтухъ аркьа, фас пучин садпеф инсанарин Iуьмурдин рекъ иджвелихъди хьас пуна э, хъара варха мукьариъ ая хIуьрар районар ккеттдархьас. ХIурар кеттархьучин миллатар, инсанарин гIедатар гуланасе. Хьес ягIа хIурариъ ая инсанар джурейи алучIа ухIас чиппин гIедатар, гIедатилди чиппин...
Райондин центрайиъ, Типпигъарин хIуриъ, ая авал заманайин мазгит, Абу Муслиман- (Маслама бин Абдульмалик бин Марван, шиникквди халифан Абдулмаликан ибн Марванан) проекттилди акьунаф. Агъа чIаларилди, ги э цIайи шавратI ккийинаф минаретдин. ЧIаарин мазгитра акьунаф ги э агъа кIенаас кIилиди рукьуна, Типпигъарин мазгитан шавратIра, ккийина хъара михрабра имамас акьуне агъа ги. Сара ге ушуне ФитIди, хъара сасра...
