15-пе августти Ингушетиъ дагъусттанагьли летчик Валентин Эмировас гумбат дахъуне. МегIракайигI къунши республикайин хIаф Махмуд-Али Калиматован теклифилди ишттарак акьуне Сергей Меликовара.
Монумент алийине Т, Х. Цурован ттуранихъ хъая топливно-энергетический колледжин джилил, Нижние Ачалуки агъа хIуриъ.
Махмуд-Али Калиматова майдин вазала димари унахъуна уйи Сергей Меликовас, учин ахиран дженг, Ингушетин джилил 1942-пе исан сентябрьдин вазала диву зурба летчикдис мемориал дахъубан мегIракайигIди.
«Час лап хIа дамакъ хьасе Ингушетиди ади вегIдайи ме гумбатилди адина че дагъусттанагьли, зурба летчик Валентин Эмирован фикир ухIас», — пуна джуваб йина уйи Дагъусттандин хIатти, учис табрик акьу арайи.
Ме делегацигI гIачархьуне РДйин Правительствойинра главайин Администрацин РД-йин Халкьдин Собранин, республикайин кабминдин, общественный движенин вакилар, хъара «Время героев» агъа федеральный проектин ишттаракчибура. Сергей Меликова хIа чугъсагъул пуне Игнгушетин хIаттисра мисан джемеIетисра, ме зурба дагъусттанагьли йиркIвариъ ухIубан.
«Ая фикир е ахир, е кьадар — хIисаб адавай ухIаф, Ме э Дадарин хIа дегIвин Гъалибвел. Ттиъ хьин ппара хIайи къаршиламиш акьунеГъалибвелдин 80-цIур ис. ЯгIа хьин завал хьуная гьеме иджвелин Ингушетин джилил, Советский Союздин Игит Валентин Эмировас м
емориал дахъубан мегIракайил. ХIуьлматлу Махмуд-Али Макашарипов, зас кIилди дагъусттанагьлибурихъасра зе учин паттаасра ппара чугъсагъул пас ккандея чвас, че ватанагьлийин фикир мидегьен цIуппи ухIубан. Хьин гьакIанди къуншибур дава — хьехъ садсуман гIедатар, тарих, культура хъая. Ачухъ хъуьсу, эхIттиб, хIулмат, герек вегIдайи сури — сурискумак акъас хIезурве, хье чувелдин халкьарин арайиъ ая лап хIа савкьат э», — пуне региондин хIатти мегIракайил.
Ме кIвал акьуне Кафказдихъас хьу дег виъ хьу Моздок-Малгобек агъа операцихъасра. Капитан Эмирова Моздокдин завун гIершдиъ душмандин ерхьи истребительдихъай дженг дивуне. Дагъусттанагьлийи кейхьуне мебурин са самолетра, амма учин самолетисра бегьем хатIа хьуне. Ме вегIдайи ми лап игитвелдин маслихIет хъитIуне учи учис. Фай учи нуга самолетра гьуджум акьуне душманарин Iудпе самолетилдира. Iудпефра тарг акьуне. Гьеме дженгунин кьимат Валентин Алахярович Эмирован Iуьмур хьуне. Уч уга самолетиас адайшичира, мин парашют дахъас хъучархьундава.
Дагъусттандин халкьдин шаир, Расул Гамзатова учин фикирар атуне Валентин Эмировахъай танишвелдихъас, михъай 1942 иса акьу ахттилатарихъас «Мой Дагесттан» китабик.Те ягъари бомбит аркьай уйи Грозныйдин нафттин буругъар. Аттвере арайи Валентин Эмирова уларилди зав агвар акьуне пуне: «Зас гьетич тегIди кея. Тисаъ зун ппара лазимди ая, джилил далара» Гьеме чIалар мин ахиранттар хьуна учикес Игит хьуне.
«Хье ватанагьлийин ттур алдея Дагъусттандин гьер шагьурарин, хIурарин куьчабурил, махьтабарил, учин бицIи ватан иде Ахтынский райондиъ ая мис бахш акьу гумбатра. Амма час ягIа багьа э михъас Ингушетиъ ухIая фикира», — пуне Сергей Меликова. Ме кIвал акьуне Дадарин ХIа дегIвиъ Ингушетин джемеIети агвар акьу игитвелдин гьунарара.
«Хьин мусра кIвалас гьатасттава Москвана Ленинград душмандигьас ухIагуна летчикари диву дженгерихъас. Мебур дивуф дивуна вейи душмандилди, дженг дивайи Сталинградил, Курская дугайил, рекъ алиланди ий Советский кьушумис Берлиндиди. Гьелбетта мебуригI гIай уйи ингушарин халкьдин кIиркIара: Ширвани Костоев, Ахмет Мальсагов, Мурат Оздоев хъара вершарилди джуреттара», — хъара хъучихьуне Дагъусттандин хIатти.
Кеппара ул ачатуне хье хIатти несилари кьабул акьубаъ.
«ЯгIайин читин вегIдайи арайил вея цIае игитар. Мебурис ватанперасвел, вафалувел гьакIан чIалар дава. МебуригI гIая Валентин Эмирован путтулра. Ттура мин э Валентин Валентинович Эмиров. Игитвелилди кIине ме 2023-пе исан 28-пе февральди СВО-йиъ.
Лайикь идегъилди давам аркьа мебури чиппин хIададарин кар ислехIвелна иджвел бадалди. Гьемишттар э Энвер Набиев, хьибугелай Орден Мужествойин кавалер Магомед Валихов», — пуне ме.
Учин хъугъуб хъая пуне ме мукь джигьилар завал аркьай мебурин садвел ухIаай кегъархьа несиларис насихIет йина тарихна ирс афухIа ус хьасе пуна. Дагъусттандин хIаттис салам йина Махмуд-Али Калиматовара учин багулихъас чугъсагъулдин чIалар пуне Сергей Меликовас чиппин республикайиди адибан.
«Советский Союздин Игит, Велентин Эмирован фикир ухIуба хье Iудар регтонарин алакъабур хъара багу акьуне.
Дагъусттанагьли эскервелдин чишна хьуне джаллабурис. Малгобекский джилил ме агвар акьу гьунарди хье халкьас сад акьуне. ЯгIа, хье хIуькуматин удигь хабра читинвелдин суалар гьая вегIдайи ме садвелдихъ хьин хабра муьхIтажди ая. Ме гумат агудегьенттарин йиркIураъ ахьурай, фи загьматна — гIезабилди къазамиш акьуф ичин ме Гъалибвел. Мебурис ягIай хьурай хье гьер сайин вазифа идеф дадари, хIададари кьимат Iуьмурар хьуна арайил акьу ислехIвел зурбадалди ухIуна кканеф», — пуне Махмуд-Али Калиматовара.
«Ватанагьли! Чишнайин Iегв», — гьемишттин чIалар пуне Валентин Эмировахъас, мин хIуринф иде Российин Игити Энвер Набиева. Iу несилдин вакилар иде зурба эскерар Ахтынский райондин са хIуриас.
Ватанагьли учин дамакъ э пуна Энвер Набиева чугъсагъул пуне къунши республикайис мидегьен багьайи фикир ухIубан.
«Хьин ягIа гьемисал кIвал аркьая инсан лап хIа ишан э зурбавелдин, игитвелдин, гьунарлувелдин. Ме лап кикиндира Ватан ухIу эскер э. Мин дженгуни кьуват ирцIанде са хьиму несиларис. Зас ме инсан багьа ватанагьли, зурба чишна э. Валентин Эмирова гьете читин вегIдайи учин игитвел агвар акьуне. Учин Iуьмурна джан хIейиф дакьуна ахиран нафас хьасттегьен ватанперасвел йиркIураъ ай худ жил ухIуне. Мишттин сурбавелар хьин асирарилди афухIай хье кегъархьая несиларилди абада рукьас аркьай кканде», — пуне ме.
Гьеме мегIракайил гьучархьугъилди Iудара республикабурин хIаттар гъургъуне ацIуна джуре лазим иде суаларихъасра: ЖКХ-йин модернизацихъас, агропромышленный комплексдин аваданвелдихъас, энергоплексдихъас, хъара СВО-йин ишттаракчибурис ирцIан майилдихъасра. Арайил акьуна кканде пуне Кавказский инвестиционный форумдил хъитIу икьрарин суалара. Махмуд-Али Калиматова гьучихьуне республикайиъ поисковой отрядарин кар давам акьубра. Сергей Меликова кIвал акьуне цулана Дагъусттандиъ аркьая «Устойчивое развитие горных территорий» агъа II-пе Международный форумдихъасра. Мисадира теклиф акьуная СКФО-йигI гIая джалла субъекттарин вакиларис.
Салихат Малагусейнова
