Хьуне агъа, хьундава агъа са хIуриъ дуламиш вей са касиб инсан.
Гихъ хъахьуная са шиниккв. Касибди дуламиш вей хьуная мебур, Iеле гуниракехIей адавай. Са ягъарикес са ягъа кIиркIа пуная: — Дад, зун массайичи фиштти хьасе? — Ппай гьана гъушанасе вун? — тамаш хьуная дадас. — Вун мехIелди бицIи аме, вас фера ягIайрадава.
— Ичира гъушанасе зун, — пуная кIиркIа, — зас ме дуньяйил хьибу зад ягIа: хIейван, гъван хъара инсан.
Дад элхъуьная, ичира кIиркIан гудж пара хьуна, чара дахьуна рази хьуна ая. Ушуная дадна кIиркI шагьурдиди. Мисаъ пара инсанар гьае усаъ инсанар масса ирцIанди ахьуная.
Дада атуная учин удигь кIиркI, гъузуная гъуланттар гьучадисттегьен. Амма мидегьен бицIитихъ ул алчихьафра кехIей хьуна адава.
Хубджи вахтт ккеттушухаб, мучI вере арайи гьучадиная мебуригьди са хан, хабар гъушуная:
— Фас аттивунафе шиниккв базариди? Гьелис фера акьас ягIав?
— Гис ме дуньяйил хьибу зад ягIа, — пуная дада, — мисс ягIа хIейван, гван, хъара инсан.
Элхъуьная хан, хабар гъушуная: — Ппай фидегьен э агъаф лин хьибу задттин ягIархьуб?
— Вун тин мисс кьимат, — пуная касиб идеми.
Ханди йиная мис са къизил динар, фай мин кIиркIра ушуная. Хандин хулаъ ме шиниквдил алчихьуная ке читтин курар, Iелефра гъварасдала чIирхIи ирцIанди ахьуная мис.
«Фера акьасттава, — фикир аркьай хьуная кIиркIа, — гьал зе дад гашила кIесрадава». Хандис кIвалас ушуная учихъ гъушу кIиркI хъаяф. Саягъарикес саягъа базариъ хандис кканхьуная гъушанас цIае хIейван, садпуна кIвал хьуная мисс ме кIиркIас хIейванарин хIел ягIаф идеф. Ушуная мебур Iудара хъай базариди. ГIаруцай хъуланди ахьуная мебур, амма ме хандис кьабулхьу суман хIейвандик ме кIиркIас фичира са ягъниш аргвай хьуная. Ахирахъди сайигь гъузуная мебур, джаллайи гин хIагафра аркьай хьуная.
— Магьа, — пуная ханди ме шиникквдис, — михъас чIирхIи гъургъас хьастттава вафас.
Хъуттурфуна хIейвандихъра, пуная ми: — Э, хIекьдира ме батIар хIейван э, амма ми ву джандивас хьас акьасе.
Элхъуьная хан: — Зе йиркIураъ адава агъзур ис хьасттегьен яшамиш хьасра, — пуная ми, — эгера зун кIес кеяхаб, зун сасрайин хIейвандивасра кIиб мункине.
Гъушуная ми хIейванра, хулади адегуна ме кIиркIаc уч кIина даккандеф агуна, буюрмиш акьуная гис иджи Iелеф фачи пуна.
«Миштти хьучин, — фикир акьуная ме кIиркIа, — гьал дадас рехIет хьуф суман, засра идже хьасе».
Саягъарикес са ягъа хандин рушан тIубухъас тIубул хъаттива усаъ, фатархьуна адархьуная тIубулиъ ая багьа гван, аргIуная. ГIезурхьуная ме вес шагьурдиди джуре багьа гъван гъушанас. Хандис кIвал хьуная ме шиникквдис гъванарин хIел ягIаф, мера гьикуная учин рушахъай. Джалла базарил алдаркуна, фишттира гIаттивуна арайил вей хьуна адава мебур, гьер са гъвандик ме кIиркIас джиркIенди хьуная фичира са багьана. Ахирахъди хандин рушас сад Iайи кьабул хьуная.
КIиркIа пуная: — Гъвандин батIарвелдис са гафра адава, амма ме гъвандин гIанаъ мелехъв ая, эгера вун ме гъушучин, ме вун кIибан багьана хьасе.
— Фиштти гъвандин гIанаъ мелехъв учIаф? — пуна, хъел адиная багьа гъванаринра кизилин усттайис. Ич хъуттурфан пуна, алирхьуна аргIуная кIиркIа ме гъван. Хулади адихаб, руша ахъакьуная хандис ме гъвандихъас, ппай ханди буюрмиш акьуна хъара идже Iелаттар тин пуна ме кIиркIас.
«Миштти хьучин, — фикир акьуная ме кIиркIа, — гьал дадас рехIет хьуф суман, засра идже хьасе, хъара хандин сасра инсанарисра йис хьасе».
Джаллабур гъургъай хьуная ме шиникквдин Iекьулдихъас, мин идже хасиятихъас, гиштти хьуф хаб йиркIурал хьуная хандис ме кIиркI.
— ЙиркIв али, — пуная ханди, — ве дада агъайи вас хIейванарин, гъванарин хIел ягIаф суман, хъара инсанара ягIа. Уп гва, зун фуш ичин?
КIиркIас кканди ахьуна адава мис джуваб йис, амма хан ппара алучIуная, чара дахьуна пуная ми: — Вун хан, чIирхIе инсан дава, амма вунра — лукIарин сандигIас э. Хъел адина, гьараяр акьуная ханди: — Ве кIил сагъди амеф, вун зе руш къутар акьухIела э. Эгера вун пу чIалар Iемалар хьучина, зун вун дарагъаджа акьасе.
Буюрмиш аркьа ханди ме кIиркI мучIе усаъ ачикас. Амма ме кIиркIан чIалар йиркIураас аттархьай хьуна адава хандин.
Ахира ме ушуная учин бабалди хабар гъушанас учин бинайихъас. ГучI хьуная мин бабас.
— Вун хан ду, — пуная ми, — гьанакесе хан вереф, ттур ае инсанарикес дахьуна. Хандис хабар хьуная баба учигьас фичин джин аркьаф, аттивуная ханджал.
— Эгера агьал, — пуная ми, — зас хIекь найисаъ аячин ягIардахьучин, зун заъ ханджал ачирхIасе. Зас пуная зун зе дадан кIиркI дава пуна. Бабас хъара Iайи гучI хьуная.
— Хьекь э зе кIиркI, вун лукIун кIиркI и. Чахъ че шиникквар дахьухIела, чин вун ухIуна хIа акьуфе. Ве дад уч ппара идже инсан и. Хан гъавурдиъ архьуная касиб идемин кIиркIа дузди пуф, буюрмиш акьуная ге кIиркI фат пуна мучIе усаас. Унахъуная училди, аликIуная батIар кунара, акьуная ге кIиркIакес учин вазир. Исар ушухаб, хандин рушас кканхьуная ме касиб кIиркI. Ханди акьуная мебурис хIа цIакIин. Ме цIакIинил хандис кканхьуная хIейван гьартай гьунарар агвар акьас. Гьартай хIейванра вея усаъ, алгъадаркуна хIейван, алархьуна кIиная хан. Миштти хьуна, джалла ме кIиркIа путтар дуз хьуная. Хабди ме масайи кIиркIакес хьуная хан.
Батитай Габибулаева