Дагъусттан гьер миллатарин, ме миллатарин гьерттин гьер гIедатарин макане. ГIедатара кIилна рудж адавадегьен ппара э. Ая мебур хье вилаятин джалла халкьарин арайиъ уртахъди ухIаттар, хъара гьер са миллатин Iари учин джемеIетин арайиъ бинайилас мич аяттара.
ХьибцIурна ерхьи миллат ая Дагъусттандиъ учин бинайилас мерIер фатуна яшамиш веяттар. Джалла миллатарин арайиъ чIал сад акьуна ттур ая гIедатарикес сад э гIулар кьабул акьуб. АцIуна аве ме кардихъас шаирар, мегIнибур. Хьес кIилдибурис ягIа, гьер тухумдихъ, хизандихъ хъая дадарин гIулар, авалдинхаб хIаттилас бицIиттилди рукьуна алчушуб-алттушуб аметтар.
Хье ватанил нае хулаъди ачушучин, хал ацIуна аверефи гIулари. Са дагIа хIуриъди аттархьугуна нае хулаъди ачушучинра, шатти кьабул аркьафи аде инсан чиппис гьеммишан ягIаф суман, ке хIа багунф суман. Агъуларин арайиъ аяфи мишттин гIедатра. Руккуна са вец, е дахьучин са кIерухъ, акьуна батIар Iелеттара хъаттгъарефи чиппин йиркIурас нуш иде инсанар. Экьуна IуьтIуна, ухуна вере вахттуни хулан сахIибди агъафи, гьал хьин кIилин Iуьмурдис мирасар хьурай пуна. Хабди мебур чаб Iуьссе хьуна дуяйилас ушучинра, мебурин шиникквар гебурин шиникквара кегьей алчавей илгванфи.
Нагагь хIуриъди ади инсандис ягIаттар аяхаб, ме дивуна верефи учис ягIаттин хулаъди. Четин и хIурин агъсакъаларин кар, дагIа инсан кIегIлайин кIилилди адигуна. Мегуна сайи захъди, сасрайи учихъди агъай гъургъубар верефи. Хулаъди адигунара мис авей лап хIа хIуьлмат, кьимат. Нагагь гIерчIве инсан ади вахттуни кIегIлайихъ фушра хъадавахаб ме верефи хIурин хIаттилди. ХIурин хIатти гIаттивай гьинахъди ме гьикайчин.
Касиб, гIеджиз хизан ичинра, мис ахттигьар адавуй аде гIалашуй башттанди кьабул акьас. Фидегьен ухьтанди кьабул акьучин, гьегидегьен алтухъ и хулан сахIибдин кьимат, яхI-намус. Кьандисттегьен ами Дагъусттанарин хулариъ гIедат гуни агьилангуна са вахъ алтухъди агьиланф, хабарсузди гIаттархьу инсан хьучинра пуна.
Ме ке хIа зурбавеле хье халкьарин, рекъуьъ ая инсандихъас фикир акьуб. ХIа пай вахттари ппатталас ади инсан учис акьу иджвел кIвалди ами хаб гIаттархьай чиппин хизанара хъай. Хабди хизанара хъай учи мебур хъаттгъарефи. Вахттар алттвередегьен мебур дадарин гIулар суман илгванди.
Дадарин гIулар сур-сурин шиниккварис даданра бабан еринди и. Хулан хIаф алгъузуна аверефи учин гIалашувас са хатIа-тахсир дахьас. Мис Iайвел акьас душман ахъихьуна айчира, хулан эессийин вазифа и, фи Iемал, фи итIул акьунара гIалашуй къутармиш акьуб.
Гьаме дусттвелдин шартIар хье хIурариъ ягIара аме, даргва ччеIулди куькъвас аркьаф суман дуьйилас ушуная хIабабар–хIададарна мебурин хуттулар–путтулар (правнуки), кIилди мебурин умматар.
Мебур кедавай гьер хизандихъра хъаве учин хIедатар. Лап дагь заманабури Дагъусттанарис мусульман дин дагIа вахттари хулан хIавел фаверефи агъа хумбарив. Дин ягIархьухаб суварин идемарин хасиятар, тIушубар, фикирар мертти гъадаркуна джуьре хьуне. Гьемиштти хизанарин арабура, гIедатара. Идемарин ахттилатаригI кураригI гIачучIас ахттигьар афттавуй хумбеттис. Хумбеттис лайикь давуй учин хизандин ттур пас. Агьалра аме хизанар мишттин гIедатар ишламиш аркьаттар.
Хулан эесси идеми э. Хизанра шиникквара бурджлу э мил йиркIв алиянас, хIуьлмат ухIас. ХIаф ачадигуна бицIиттарис лайикь э экьу усаас гъайшиб. Миштти пугуна хиял хьасе дагIаттарин кIилди курар хумбарин гIунариласе пуна алавереф. Дава, идемарисра ягIа кIилди къикъе курар чиппин вазифа идеф.
Мус хьучинра Дагъусттандиъ идемарин бармакис суман хумбарин майзарисра аяфе хIа хIуьлмат. Хумбетти арайиъди ягълукъ ахъатугуна, ппара хIа къалар гъурзар аркьафи.
Хъая хье миллатарихъ хIаягъарин, цIакIинарин гIедатара. Ме гIедатарин алтухъ духIубавелар хьунадава лап гьате авалдин асирарихъас мич. Ке батIар Iелефра, ке батIар аликIафра ишламиш аркьа мишттин ягъари. Гьелбетта кIилди гIедатар хье ягъарихъдегьен рукьуна адава.
Ая хьес вехIшиди аргваттара. Мебур э иин кьисас гъушуб, сус хъадикIиб. Мебура гьал яваш хьуная.
Са чIалалди, хье дагълу халкьдис дуьхьуь гIедатар ватанагьлибури ухIая.
Салихат Малагусейнова
