КIилди дуньяйин тIабиIетиъ ул ачатучин, михъ хъудава джурейин нуьгIматарна тамашабур адава. Ме IеламатаригI гIая джан алеттар, джан алдаваттара. Дуньяйин варттал руьхI але Iеламатарикес ке тамашинф инсан э. Iеламат э мин зурбавелна гIеджизвел, Iайвелна иджвел, Iекьуллувелна камвел, гьунарлувелна усалвел, инсафна инсафсузвел. Хъара муьхIтале инсандин мезурал. Гъургъубарихъас давайчира, мез инсандис лап лазим зад э. Инсандин Iуьмурдин рекъуьъ ппара кумак кея микес. Герек э ме Iеле задарин тIемар ягIар акьас, нафас дивас, Iелеф алгьартас. Мез пугуна, ке бицIи нахширихъра кехIей учин микьдарис хъуьдуьхьуь мез хъая. Амма инсандин мезурахъ фера хъучархьасттава. Мез инсандин дусттра э, душманра. Мез инсандин зурба чавушра э, хиянаткара. Мезура инсан гъадивайра э, джиларидира адайхьа. Инсандин мез багьа савкьатра э, уджуз сатанра. Мезура кIилди багвар дузра акьасе, чIира. ДехIела э агъаф ирхе мез кIилис бала э пуна. Мезура кIилил дафайди бала са фиттира гъасттава. Удигьттин вахттари инсанарин мезуран ширинвелра, маслихIетра алтухъ и. Кканчин хизандин арайиъ, кканчин халкьдин арайиъ хьудегьен дузвел ихьас алучIафи. НуьхIуьбат, хIуьлмат, баракат аверефи гьер са хизандин арайиъ. ХIурин хIаттари, хулан хIаттари Iекьул, сабур ирцIанфи джигьиларис, бицIиттарис. Чиппин нубати, мебурисра ягIай авей хIаттари йи насихIет кьабул акьас. Фас пучин, мебур хегуналас мич хIавейи, гьеме Iекьулдин ахттилатар унихьай, дуздин курар аргвай. Гьалдин хIаттарира кехIей алтухъ сабур йис алучIайдава, гьертти учин шиникквдисчира. Нагагь цIайи арайил хьуная хизандин арайиъ бицIи суман къал хьучин, удигькIил акьуна хIа сахIибар аве мебурин хIеракат аркьай хизан джуре акьас. Гьертти учихъди дива, мишттин Iуьмурдис давуйи зун зе руш, е дахьучин зе кIиркI ухIуна хIа акьуф агъай. Чаб чиппин гъавурдиъ архьуна, сад сайис ягIархьасттегьен ккихас кканвейдава мебурис. Хье хIададар-хIабабарин ахттилатар аяфе, Iу-хьибу иса IуьркIарна кIутар гьучархъай ухIуна кканефе джигьил хизанар агъай. Ахьуная са хизан. Мебурин руш шувас ушугуна, ягъди вей хьуная ме дадан хулаъди учин дарди хIел фай. Уч джуре хизандигI вардиш дававелди четинди ахьуная рушас.
Сагелай ккихуная дад, Iугелай ккихуная, ахира пуная ми: «Джан дадан, зас вун ппара кканде. Амма, зе руш, мегелай верегуна, итти шаб зе хулаъди». Джуьре ягъа са маргай уьттра фай адиная руш. «КьацIра итти адава, дадан», — пуная ми. Сасра ягъа шагьурдин базариъди ушуная руш итте уьтт гъушанас. Хьибу ягъалас, хаб кичикIуна уьттан маргайра, адиная дадан хулаъди. «Мегелай чIукь итти э, зе руш, хъара итти шаб захъди», — пуная дада. Аваран хьуная руш. Душу шагьур, арудуцу базар ми атундава. Ахира са ариш-варишчи идеми, милас итте уьтт вас джикIесттава нандиъра пуна, масса йиная маргай уьттан. Са Iу хIефттайилас адиная руш дадан хулаъди. «Зун арудуцу мукь хьундава, дад, амма милас итте батIар уьтт зас нандиъра джикIиндава, ме сара кьабул дахьучин, засра ягIайдава», — пуная руша. Са ттур ихьуна тIем акьухаб, дада джуваб акьуная: «Мегелай фиштти ичира самуз идти э, дадан».
Хабди баба рушас ахъакьуная ме ахттилатин мегIна. «Джан зе руш, итти шаб пугуна, вун дузди гъавурдиъ архьундава. Уьтт дадас герекди адавуйи. Ме агъа чIал э, ве цIае хизандин Iайвелин, иджвелин ахттилатар фадавай вахтт гIартай шаб пуна. Гьалра, бабан, ве йиркIурасра, мезурасра сабур тин. Са вегIдайилас вас ве халра итте хьасе», — пуная баба.
Мебур хIекь ахттилатар э. Гьертти учин валадис мишттин насихIет йичин, мебурин кьастт джуьре хьасе. Мезурахъас къара джуре ахттилат ая. Ахьуная са вилаятиъ девлетлу идеми. Хъахьуная михъ са батIар руш. Кканхьуная ме са Iуссе маларихъандин кIиркIас. Нан пас ушугуна, рушан дада пуная: «Дуньяйин варттал ке ширин зад джикIина файдичин, зун вас зе руш йисе». Пушмалди адиная кIиркI учин хулаъди, ахъакьуная дадас дарди-хIел. Дада хIеракат акьуна руккуна вец, фачийина руьхьуь мезра, гьикуная кIиркI, ягIар акьуна агъа чIалара. Руьхьуь мез агуф, рушан дада хабар гъушуная ме фи э вун фай адиф пуна. «Милас ширин зад дуньяйил нандиъра адава», — джуваб акьуная кIиркIа. «Дивгва айчин, джан кIиркI, ме дуньяйин варттал ке кьулкьун зад фи ичин, гьете фаш зас», — пуная рушан дада. Хаб адиная кIиркI пушмалди. «Рази хьунду?» — хабар гъушуная дада. «Хьундава, мегелай миштти пуне зас», — джуваб акьуная кIиркIа. «Вун фикирар маркьа, дадан», — пуна ачикуная ме гъархьас. Джуре ягъан багами хаб фай са мезра гьикуная кIиркI. «Ме ке ширин зад и, хабра мез фас файдифе вун зас, зун ке кьулкьунф ду вас фаш пуф?» — мишттин суал йиная рушан дада. «Гьелбетта, вун дуз э. Амма ке кьулкьун задра дуньяйин варттал мез э. Ирккар ккидава Iашу мез, нае багулихъди кканчира гьударка зад эх. Инсандин мезуран чIал уьтт суман иттира э, агъу суман кьулкьунра»,- пуная кIиркIа. «Зун рази э вас руш йис. Ваалас Iекьуллу, вафалу язна зас сара джикIесттава», — пуная ме девлетлу идеми.
Салихат Малагусейнова
