«Международное десятилетие языков коренных народов»
Са дараъ яшамиш вей ахьуная са Iусе багниш. Джигьил вахттари суман мивас фера аттрукьай андавуйи. Хъучадиная лап цIуппе микIил Iурд. Угъуная хIа ибхьер. Джалла дараъ ая нахширар, джакьвар джинихьуная чиппин мугариъ. Багнишра, учIуна учин мугуйиъ, гъархьуная. Гашин пеIелас кьур аргваф суман, мисра эмкIиас агуная, фиштти учи яккун парча Iелди айчин. Гьеге тагьарис ун хъай Iелди ахьуная багниши эмкIиас якк, уч учин унухъди кетIуная. КетIугунара, са гагь хьуная ме амурдиъ ачадархьай, найч хьунегьан зе гъилив фая якк агъай.Сара ме учис агуф эмкI идеф гъавурдиъ архьуф, пушмал хьуная багниш. Гьал фи аркьаф, ушуна кканде Iелеттихъас руцас пуна, учIуная ме рекъуьъ. АцIуна рекуьъ ушуная ме фера фачадархьай. Са арайи агуная мис гьава дагьарин кканчIул хIуппарин кIаратI. Ме кIаратIин кIил-цIегь гIайчIуна, алгъучIуная дагьарин са четин кканччул. Са арайилас чIурхуна, кIил ахтт акьуна, ушуная кканччулас цIегь. Дагьарин кIенакк гъузуная багниши фацуная учис цIегь.
— Агь, зе дустт цIегь, — пуная багниши, — агьал зун вун IуьтIанасе. Зас агу эмкI аларкьвасе.
Кканхьуная цIегьелас багнишигьас гьишас. Амма учис алархьай ая вахттуни хьуная ягънишарихъас тIушас хьуна адава.
— Е багниш хIадад, — пуная цIегьела,
— зе вазифа э вахтт хьугуна IуьтIуб. Зун ппара шад э вун IуьтIухаб. Вун иджефе. Амма зе вахъди са тIалаб ая IуьтIанастти.
— Фишттин тIалаб э ве ле? – пуная багниши.
— Багниш-хIадад, вас ягIа зак кея пешабур. Зун батIар мегIнибур аркьаф. Нан сара зун Iеджал хъучадистти са мегIни акьас.
— Акье сара, — пуна рази хьуная багниш.
Башламиш акьуная цIегьела учин мегIни. Унихьуная хIуьппехъенарис цIегьелан джилар, гъавурдиъ аргьуная мебур хIуппарис Iайвел багу хьунаф. Завал акьуна чиппив фая гъурура, яракьра, ушуная джалла хIуьппехъенар
цIегьелан унарихъди. Вахттуни хъучархьуная хIуьппехъенар, акьуная багнишис дараланф, гъурури икIуная кIацIар. Са чарайис гIаттархьуна, гьишиная багниш мебуригьас. Гьишиная багниш джинихьуная гьава тIирIаригI гIучIуна. Учин ягънишар сагъ хьасттегьен экьуная ме, амма гашила агьихьуна хаб айчIуная Iелеттихъди.Са хубджи рекъуьъ ушуф, агуная мис Iу кIаре укьарар чаб чиппихъай дурхIаттар. Багниш багу хьасттегьен хабар
хьуна адава укьарарис. Агухаб гъавурдиъ архьуная мебур чиппивас найчра гьишас давереф.
— Фиштти ая, багниш хIадад?
— Фиштти авереф, — пуная багниши, — са хIефтта э сивиъ гъалайин ниъра адавай, га шила аваран хьуна. Идже хьуне чун дехIера алчархьуф. Агьал Iудара хъай IуьтIанасе, хабди идже хьасе зе курар.Хъуттурфуная укьарар чаб чиппихъ, алтухъ гъургъубар дакьуна маслихIет акьуная багнишис Iемалар акьас.
— Багниш хIадад, удигьай зун IуьтIен, — пуная са укьари.
— Ваъ, ваъ, сагелай зун IуьтIен, — пуная сасра укьари.
— Лиштти дуз хьасттава, — пуная багниши.
— Дивга чун хъучуккуна ачирхI сад сайиъ,
найин кIарч удигьай алархьучин, хьете удигьай зун IуьтIанасе. Хъучуккуная
Iукьарар, кими-киндавай сад са багухъас, сасра — сасра багухъас,
кичирхIуная багнишикк. Хабар сузди
миштти хьуф, иттар акьубагьас са гагь
хьуная багнишин. Ме амурдиъ ачархьагунас, укьарар Iудара гьишина ушуная.Учикди кигъургъай, фацуна къвалара, ушуная гиранди багниш. Са
арайилас агуная мис хIейван.
— Агь фи идже хьуне, — пуная ми.
— Са хIейван IуьтIучин зе курар
ппара идже хьасе.
— Багниш хIадад, — пуная хIейванди,
— зе вахъди са тIалаб ая. Удигьас меIела
зун, кьабахъас IуьтIен. Вас рехIет хьас
зун ве сивихъди рукьуна дагъасе зе
лекра. Васра идже хьасе, засра агвасттава вун зун Iелегъилди.Багниши учин Iекьулусузвелди, ушуна кьабахъди, дахъуна сивра экьуная. ХIейванди учин гуджвелди сад йирхIуная багнишис, тупп суман алттушуная ме. ХIейван гьишиная.Амурдиъ ачархьуная багниш са вахттунилас, кIилихъ сул хъахьуная.
— Фи вас акьуф? — пуная сула. Ахъакьуная багниши учил ади балабурихъас, эмкIиас агу якк бадала.Элхъуьная сул багнишил. Сара пуная сула, эмкIериас агуттарихъ ахъимихьа.
Луиза Гусукаева
