Хъучадине хьидин ибгIа ягъар. УьцIуне ибхьер гъванкIар ачIариъ дала андаминдавай- рагъуфас гудж алихьас девевусариъ. БицIи-бицIи кIилар агъикIая гъазеттари. ИбгIахьегъилди фачучIуна кканде багъ-бусттанарин хьидана акьуна ккане курар акьас. Джаллабурис ягIа ме кардихъас, амма, цулана идже мехIсул гъушанас кканчин, гьер са кар учин вахттуни акьуна кканде. Курарин хIелра ягIай ккан де. Ме курарин гъавурдиъ ая БицIибагьаларин Iэбду-Рашид. Ушу иса ми ликIина уйи «Агъуларин ха барарик» «Весенние работы на при усадебном участке» агъа макьала. Те газит 14-пе апрельди адихьуна яф и. Зас чвас йиркIвурал акьас кканди ая ми ликIина уйи акьуна ккане курарихъасна, те курар акьу на ккане вахттарихъас. Садпеф:агьал кьана э машма шин кIурарин кулар кейхьас(обрез ка акьас)-тук адархъаяхIела; Iудпеф:сасра емишарин кIурарин кулар кейхьас идже вахтт э: хута рин кIурарин, гьечаринра джихера рин кIураринра, мехIелди хъучархь асе (амма кьана акьуна ккандава). Ме курарихъай дахи-дахи кIурарин дарар акуруна кканде «бер дская смесь» агъаттилди, гебур да рарин къарк дачурхъурай пунара, хьидин куче рагъари, гьер джуре итталар дахьурай пунара аркьа кар э. КIурарин дарар акуранас ппарат тари хIезур дихъур ишламиш аркь а(лазим иде задар гIадихъуна авеф), амма ке иджеф: цIее, угай аме ки радж э,нахунара гIадихъуна (медный купорос или железный): гьер гелай духIуба аркьай:гагь сад, гагь сасра. Мебур кIурарис гьудуркIай аве, хье ругугI нагагьра гIудаваттар идехIела э,(ке чукь- лазим иде рукь). Сури кIурарин дарарихъ дутIу, цIае фурд ахърхъа. Хуппай цулана: «Фас эгьан час чIукь емишар хьеф, чабра мидегьен муззеттар- агъай муьхIтал хьуна авей вя.- Нанди ай чира чин узуна ая кIурарин тум ид жеф даваф идеф хьасе»,- агъай. Амма кар чIир аркьаф тебурихъ ахъахъуна уйи цIее фурди э. Ти, уч угагуна, куче хьуна угас аркьа кIуранин мерIэр, кIурарис лазимди ая хьедра кеттива, хье шим кея ругугI кьацIра гъадатаф. Ме кардихъас емишар бицIира, чIукьра вей вя. ДехIела кIурарив утIу, кIаре фурд дала ахъахъуна ккандава. Ме фурди джилис лазим иде задара ирцIанде, ругук хьас аркьа (гумус и гумусо вые кислоты) цIее фурдигI гIудаваттар. Чвас ягIархьас кканчин: цIее фурд ккан вереф Iари са гIефнабурис э. Cа кар сара:кIурарин дарар акуранас ахттигьар адава тук ахъ ухабна, емиш иянас хъучучIаягуна. Уьттарарихъна сасра гишттин емишарихъра (ппара,батIарди хьу на кканехаб) ягIай ахъаджахIай кканде:гебурин хьибу исалас вартт хье кулар артIай кканде, цIаеттар дала адартай(рангулди ягIар акь ас вя: ерсеттарил кIурарнин дара рин ранг алве). Ерсеттар суман,цIее кулара ал тухъ артай ккандава:ке цIуппе 5-7 батIар мехIсул ирцIан кул дала адартай. Гъушуна дикванариъас, фи ичира(химиккатар) ичай ккан дава, ягъди тебурил аларуцай, уьтт завал аркьай, варварна бугъбугъ аяр алвей вя.Тебур ппара хьедегьен, мехIсулра алтухъ хьасе. Мишттин емишарис идже ругра, Iашра, ибгIавелра алтухъди кканвя. ДехIела мебурихъ хьиданара, хаб гIуланара ахъаджихIуб лазим э: хьи дана утIу фурд ахъахъуб, гIулана пеIэрин фурдин дихъур алчичина, вахттуни ай хьедра ахъартай ккан де хIел-хIел аркьай. Цулана чве акьу кардин загьма тин кьимат агвасе чвас:булди гъу шу идже мехIсул.
Тамам Рамазанова