Дагъусттандин премьер-министрди Абдулмус лим Абдулмуслимова файшуне гьер хIефттайин Оперативный штабин мегIрака. Мисал гъургъу не Дагъусттандин экономика арайил акьубахъас, ппатталан мункинвелара фикир акьуна. Ме кар дихъас хабар йине региондин Правительствойин пресс-службайи. Ме мегIракайин арайилди аттивуне гIифуд ке Iайи лазим иде суалар инсанарин багухъас ади наттар. Ме махьтабариъ информационный техно логибур арайил акьуб, юристарис республиканс кий бюджетиас кумакис субсидибур фатубарихъ ас, чирхIарин суаларихъас.
МегIракайил уйи джалла министрар, района рин хIаттар, хъара гьер джуре идарабуринра хIаттар. Дагъусттандин Правительствойинра Админи страцин хIатти Алексей Гасанова учин докладиъ агвар акьуне дагъустанагьлибурин тIалабарин хIисабар 16 – 22 апрельдисттегьен учихъди ру кьуттар, Центр Управлениъ зарегистрироват акь унаттар «Инцидент-менеджмент» агъа систе майиъ. Алттушу хIефттайи Дагъусттандин ЦУРди за регистрироват акьуная инсанарин 1711 тIалабар. Алексей Гасанован чIаларилди, хIаягъарин хIефтта алттархьагунас гьемишан авере тIалабарилас чIукь вартт хьуна уйи – 830 тIалабар, ме 48% вартт э удигь вахттарилас. “Миштти, гьер идарабуриди дагъусттанагьлибу ри гьикуная 568 (33%) тIалабар, хIурарин идара буриди – 596 (35%), хъара ресурсоснабжающий идарабуриди – 547 тIалабар (32%).“«840 инсана рин тIалабар Iекварихъас э. ме кардин тIалабар гьикуная Дагъусттандин Минэнергойидина Дагэ нергойиди (Iари Махачкала шагьурдиас ая 800 су алилас вартт Iекварихъас). Ме кардихъас гъур гъубар ппара хьуная кIилди региондиъра. (алтту шу исалас ме иса 50% вартт хьуная), миштти Махачкалайиъра э. кIвал акьасе хьин, гьалра Ма хачкалайиъ Iеквар кетубар аме», — пуне Алексей Гасанова. Хъара пуне ми, «Инцидент – Менеджмент» агъа системайиди адиная тIалабарихъ идарабур хъучавей адава. Алттушу хIефттайи инсанарин тIалабар чIирхIарихъас вартт хьуна уйи сасра вахттарихъ хъуттурфуна. Ме кардихъас, Абдулмуслим Абдулмуслимо ва тIалаб акьуне районарин хIаттарикес чIирхIарин суаларихъ хъучаях пуна, агьал хъуча вере майдин хIаягъарис хъара Iайи алучIуна ккан де мертт аркьай гьаттивас чIирхIар. Хъара ги ранди гъургъуне Минприродайи акьу кардихъас ра.
Дагъусттандин Минприродайин хIатти Абду ла Умаханова пуне ке хIа читинвелдихъас. Инса нари вахттуни акьу кардин кьимат дагъай кар акьас вейдава. Умаханован чIаларилди, ягIайин ягъас кIилди Дагъусттанди чIирхIар файшу кар дин кьимат арайилди аяф 30% э. «Ме кардихъас джувабдарвел гъаре идарабу ри чIирхIар гъаяф Iари Махачкала, Дербент, Ха савюрт э. Аме сасра районари, шагьурари аттгъа чиппи ахттигьардиъ ая субподрядный идарабури. Ягъа мисал завал хьуна аягъилди, чугъсагъул пас кканди ая зас джалла районарин хIаттарис мебу ри аркьая кардис, кумакис ме багухъди»,-пуне ми нистрди. Минприродайи ахтармиш акьу вахттуни, ягIархьуне фас ичин мидегьен чIукь инсанари ме кардигьас пул ирцIанф. Садпеф, инсанарихъди кlилди лазим иде ахттилатар рукьас аркьай ада ва, хъара хIа паярис ягъайдава къанунин ахтти латар, хъара ме кардихъас гъургъуна кканде ин санарихъайра. Учин багухъас, Махачкалайин хIатти Юсуп Умавова ахъакьуне чIирхIар файшубан курарихъ ас шагьурдин. «Чин алгъузуная чIирхIар файшубан кардил. Миштти, кIилихъас фацуная «Благоустройство г. Махачкалы» хъара 2 сасра идарабура чирхIар гъареттар. ЧIирхIарин пусар акьуна завал вере гунас гъа», — пуне Умавова. ЮркI алийна са Iу районарин хIаттарин ахтти латарил, премьер – министрди буюрмиш акьуне вере хIефттайи арайил акьас хIа мегIрака джал ла районарин хIаттара завал акьуна. Хабди ми сал арайилди аттивуна кканде маслихIет ме чи тинвелар бегьем акьас. Дагъусттандин Правительствайин Председа тельдин чIаларилди, ке удигьай завал акьуна ккан де ме кардихъас джувабдервел гъая идарабур. Ме районарин администрацибур, Минприрода, ре гиональный операторар, провоохранительный органар хъара джуре идарабура. Минприродайихъ суман районарин хIаттарихъра хъая фикирар ме кардин маслихIет аттивас. «Агьал сайикра тахсирар кикIасттава хьин. Ме суал джаллабури алчахъуна арайил акьуна ккан ди ая. ме джаллабурин гарданиъ ая джувабдар вел э.
Дагъусттандин хIатти, Сергей Алимовича ме ваз башламиш акьуфна сад йинафи буюрмиш, дехIела ме кар арайилди аттивуна кканде», — пуне Абдулмуслимова. Махачкалайин, Каспийскдин, Дербентин хьи бу махьтаб ахъихьуне МЭШдихъ. Махьтабариъ ахъихьуная информационный технологибурихъас гъургъая вахттуни, Минобрнаукайин хIатти Яхья Бучаева пуне арайил акьуная МЭШдин плана рихъас 89,7% Дагъусттандин махьтабарин. Яхья Бучаева хъара ахъакьуне, фиштти мун кинвелар ирцIанди айчин Москвайин элекронный махьтабари. МисагI гIая Iуд ке герек иде компо нентар: электронный журналра электронный биб лиотека. Дадар бабарис фи арайи кканчира ачушуна хъуттурфанас хьасе шиникквдин ягъа ая дарса рихъ, хьуная кьиматарихъ, шиниккв дарсуниъ ай чин адавай ичин, мегIелимдихъай гъургъас. Мегlелимарисра рехIет хьасе дарсарихъди хIезурвелар акьас, гьер джурайин кIеджар акьас. Хъара ая телефонарин приложени рехIетти мегIелимдивас кар акьас вереф. Интернет айчи ра адавайчира мегIелимдивас шиниккварис кьи матара алийинас верегъилди. 2024 исан садпе сентябрьдилас башламиш акьасе ме приложени хIекьданди кар акьас. Рай онарин хIаттарин акьу кардин кьимат аттивас хьасе мебури фидегьен инвестицибур ачатуна айчин райондис. Районарин хIаттарин акьу кардин кьимат ат тивагъилди акьас гьучихьуне Оперштабин мегIракайил руководительди Агентства по пред принимательству и инвестициям РД Гусейни Гу сейнова. Ми пе ахттилатис Абдулмуслим Абдул муслимова майил акьуне, герек иде кIеджар хIезур акьуна гьикагъилди акьасе пуне ми хIаттин Ад министрацидина Дагъусттандин Правительствой иди. Дагъусттандиъ инвестстандартин механизм ишламиш акьас хьуне 935 млн манат инвестиций хъая инвестораривас. Гусейни Гусейнова хъара кIвал акьуне, Дагъу сттан 2023 иса гIачархьуная 32 субьектарикес арайил акьунаттар Региональный инвестиционный Старт 2.0. Ме стандартин ке хIа вазифа э регио наринра районарин арайиъ ариш-варишвел арай ил акьуб. Миштти идегуна, ме механизм ишламиш акь уная 935 млн манат инвестиций ишламиш акьас хIезур иде инвесторари, мебурикес 585 гьалдис арайил акьуная, хъара 321 дахъас ккея курар ар кьа мукьарикес 187 дахъуная. “Оперативный шта бин мегIракайил хъара гъургъуне республикайин бюджетиас субсидибур ирцIангъилди юр.лицам.- Абдулмуслим Абдулмуслимован чIаларилди, ва лаятин Правительствайи арайил акьуная тIалабламабур правовой актарихъди, мебури дугъривел акьасе бюджетиас ирцIан субсидибур, мебуригI гIая хъара грантар субсидибур суман ирцIанттар, юр.лицабурис, ариш-варишчибурис, хъара инсанарисра. Ме багухъди аркьая курарихъас кабминдин хIаттис ахъакьуне Дагъусттандин Минюстин хIатти Ханлар Пашабекова. Мин чIаларилди, Российин хIа идарабурихъай сасра идарабуриъра ахттигьар ая гIаттивас са багв ме субсиди ирцIанттар арайил акьас. «ЯгIайин ягъас Дагъусттандиъ ме кардин багухъ ди Iайи алучIуна кар акьуна кканди ая. Гьалдис Дагъусттандин органари исполнительной власти арайил акьуная 67 джуребур», — пуне Пашабеко ва. Дагъусттандин Минюсти гьучихьуне Дагъус ттандин хIа идарабурис ме исан 27 майдис алгъатIубар аркьагъилди ме курар.

Луиза Гусукаева