Къана якьудпе июльди Дагъусттандин хIатти Сергей Меликова лазим суаларихъас мегIрака файшуне. Мисал иштарак акьуне регионарин ведомствобурин вакилари, муниципалитетарин хIаттари. Ме суаларигI гIайуйи Дагъусттандиди туристар вере вегIдайихъас, республикайин бицIиттарин, хIаттарин, кIилди джемеIетин диспансеризация акьубахъас, корь, паротит итталарин эпидемиологический хIелдихъас.
Садпе суалихъас доклад фай гъургъуне РДйин туризмдинра миллатарин художественный промыслабурин министр Эмин Мерданов. Мин ахттилатарилди, ме исан суре пай дала алттушуна адава, амма Дагъусттандиди 745 агъзур инсан адиная, ме 10% ппара э кIилин алттушу иса адиттарилас.
«Туризмдин рекъуьл машгъул идеттарин сан алтухъ хьуная 11 агъзур инсандихъди рукьуна. 2023-пе исан садпе июльдилдидегьен хъуттурфугуна, хIуькуматихъай алакъа ай кар аркьая 49 туроператорди, 79 турагенти, 89 экскурсоводи, хъара хубджи ая гидарна таджрумчибура», — ахъакьуне ведомствойин хIатти.
Министрдин чIаларилди, алтухъ хьуная авиарейсара Дагъусттандиди Российин регионариас. Ме кара асуллу э туристарилас.
13-пе июльди Махачкалайин аэропортуниъ шадвелилди къаршиламиш акьуне садпе рейс Ульяновский областиас. Миштти идегуна, цацан исалас ттиъ Iудтти вартт хьуная Дагъусттандиди гIулин рейсар.
«Туристтар ппара хьуна, мебурис эркьва мукьар гьуркIай андава. ТегIде хIелди арайил акьуна кканде мебурис эркьва джигагьар. Ме вазала Дагъусттандин Минтуризмайи арайил акьуне бехIсарин мегIрака ме джигагьар гъадивуна арайил акьубан рекъуьн аваданвелдихъас. Мисаъ гъалиб хьуттарис йине кумак бадалди грантар республикайин бюджетиас. БехIсаригI гIачучIубан 32 гIерза ахтармиш акьуне. ГIерза йи инсанарихъай танишвелар акьуна бехIсаригI гIачихьуне. МебуригIас 18 иштаракчи гъалиб хьуттар гIаттивуне», — пуне Эмин Мерданова.
Сергей Меликова тапшурмиш акьуне туристар ппара вере усариъ кьиматилди машинар гъурзар аркьа усарин къанунилди кар акьуб ахтармиш акье пуна. Районарин хIаттарис, полицибурисра зайдайи ул ачат пуне ме курариъ.
«Ме кар нае мукьуйиъ кканчира ая. Хьин ягIар акьуна кканде, фи ахттигьар фай мебури пул гъуршанчин? Фиттихъас мисариди адиттари ме пулар ирцIанчин? Мебурин машинар хатIа – балайиккес ухIубан шартIар ухIайчин? Ахтармиш акьуна кканде хъара мебурин кIеджар дуздеттар ичин», — пуне С. Меликова.
Мин чIаларилди, нагагь мисариъ машинар гъурзар акьубан лазимвел айчин, ме кар къанунихъай алакъа акьуна кканде, налогар райондин аваданвелдис хардж аркьагъилди. «Хъара хье ватандин мерттхьун ухIубра хье лап хIа вазифа э, хъара батIарди мертти кканде гIерчIве инсанар вере усар. Фас э чIирхIар фадахъуна артаф? Зе фикирдилди, садпеф э мебур фадархъа бурчIанар хъадавахIела. Хьин арайил акьуна кканде гьер усариъ мишттин контейнерар», — хъара хъучихьуне региондин хIатти.
Хабди мегIракайил гъургъуне РДйин халкьдин сагъламвелдин министр Татьяна Беляева. Мин ахттилатарилди, диспансеризация акьуна ккане джемеIетикес 50% акьуная, ме 400 агъзур инсандилас вартт э.
«КIвал акьасе, диспансеризация кумак ве вахттуни итталин фи – фи давайчин ягIар акьубас кидавай, хъара мин вахттуни удигь багв фацуб бадалдира. Миштти идегуна, гьер са инсандихъ учихъ фикир хъай кканде учинра, учин хизанаринра сагъламвел ухIас», — пуне ме министрди.
Ме кардихъра иджи хъучушуна, сагъламвелдин рекъра авадан акьуна кканде пуне Сергей Меликова. Лазимвел хьучин, джуре регионариасра унахъуна кканде духттурвелдин пешакурарис.
РДйин Роспотребнадзордин хIатти Залимхан Омариева ахъакьуне, корь итталин фи кьайда айчин Дагъусттандиъ. Мин ахттилатарилди, иджевелихъди гьударкас акьуне ме кар Махачкалайиъна Хасавюртиъ файшу прививкабурин кампанибури. Иттал бицIиди яваш хьуне. Республикайин джуре районариъ иттал далгъванди аме. Иттар вереттарин хIа пай бицIи шиникквар э.
«Ме кар тегIде хIелди дуз акьуна кканде», — пуне Сергей Меликова.
МегIракайил гъургъуне Дагъусттандин хIаф Цумадинский райондиди ушубахъасра. Мисаъра хIатти хубджи тапшурмишар акьуне. Ме тапшурмишаригI гIая Тинди агъа хIуриъ дархъая садикра дахи арайил акьуб. Садпе сентябрь верегунас хъучихь пуне ме. Гьеме хIурин махьтабин ахттилатра арайил акье пуне. Махьтаби кар акьас хъучучIуне 2018-пе иса, амма бицIи классарис Iелеф ирцIан мукь ягIара арайил хьуна адава. Дагъусттандин Минприродайис ме гьучихьуне Агвали агъа хIуриъ, нецIун къирагъар цIуппе акье пуна. Ме кардин проект хIезурди ая, кар акьас хъучучIасе исан ахирарихъди. Республикайин спортин министерствойис тапшурмиш акьуне гьеме хIурин физкультурно – оздоровительный комплек арайил акьуб. РДйин Правительствойис Агвали — Ботлих хьеттин къанав уликк ухI пуна. Ме усарин экварин синарихъра хъучаях пуне.
Ме мегIракайил Сергей Меликова Дагъусттандин цIае прокурор Виктор Эппра таниш акьуне вилаятин вакиларихъай. Виктор Эпп Владимир Путинан ахттигьардилди 5 исанди алийифе прокурорвелди.
«Кардин ахттилатарихъас зун гьучархьуна уйи прокурордихъай. Чин гъургъуне герек иде курарихъас. Че кьаст э Дагъусттандин халкьдин Iуьмурдин шартIар иджвелихъди алтухъ акьубан рекъуьъ загьмат дивуб. Хье президентинра фикир гьеме э. Прокуратурайин кара ппара лазим иде джувабдар кар э. ЦIае кардил хIа агалкьунар хьурай Виктор Эппахъра. Ме 30 исалас вартт Рязанский областин прокуратурайиъ гьер пешабуригI кар акьу инсан э. 2021-пе исахъас ме Ямало-Ненецкий автономный округдин прокурорвел акьуне гьалдисттегьен», — пуне Сергей Меликова.
«Зун хIезур э Дагъусттан республикайин халкьдин иджвел бадалди кар акьас. Ме кардин иджвел асуллу э хье садвелдилас. Фас пучин, хье фикирар сад э. Мебур Дагъусттандин аваданвелдихъас, джемеIетин шадвелдихъас, йиркIварин дузвелдихъасна сакинвелдихъас э», — пуне учин нубати Виктор Эппара.
Ахирахъди Сергей Меликова йине протоколдин тапшурмишара.
Салихат Малагусейнова
