Бажаран гъвандин устта ХIадад

Iуьмур хъадартIа тикрар э табдилвеларинра, джуревеларин. ДухIуба вея асирар, вахттар, гьер кар акьубан къайдабур. ЦIуре дараматар гуланди арайил вея цIае дараматар, шагьурар. Гьаме дуньяйихъай духIуба вея инсанара.

ЯгIайин ягъанис хье инсанарис ягIархьуная кардин загьмат, четинвел чукь акьас, рехIет гъушанас.

Алттушу вахттари мебурис йиная таджума, агьалдин вахттари надир саниIетар, мункинвелар, хьас миде вахттунисра гьер инсандин йиркIураъ аве цIае хиялар, фикирар.

Амма гъвандин усттайин кар гьер вахттунис герек ве. Джалла курарин кьайдабурин духIубавелар ппара ичинра, ме кардин алтухъ адава.

Хъара, ппара мишттин четин курар акьас хIав ккиме хIа инсанарин, дегIвин вахттари гашар, мекIер, тушкинвелар алчархьуттарин.

Гьамебурикес сад э Гадад Гададович Магомедов, бажаран гъвандин устта. Хуне ме са агъзурна ерчIу вершна хьибцIурна якьудпе иса, МехIемаданра Перин хизандиъ. Уйи мебур ери шиниккв. ГIифу чура Iу чи. Iу чу бицIи ами кIине, амилгуне ХIадад, Iуьсман, Агуьб, ГIебидат, ХIелимат.

Тухумдис мебурин агъафе КIаринттар, чиппин хIададан лакIаб Хъвана идехIела гьал агъая мебурис Хъванабур. Авалдин вахттари чиппин мал-къара, уза хуппур, уцас гIар хъаяхаб, хизан девлетлу хIисаб аркьайи, агъайи мишттинттарис кулакар. Мебурин хизанра те вахттарихъ хъуттурфугуна девлет, баракат хъая хизан и.

ХьибцIурпе исари кIилди малар, чаравабур фаттивуна хIуькуматис йис хъучикуне агъа, бабан ахттилатарилди тахаъ ая гIура кегьей агъацIуна файшуная, дадра адикуна гьикуная Трудовой фронтиъди. Гьемисаас иттархьуна адиф итталикес къутар хьунадава, са ерхьи вазалалас кIиная. Дад луькIегуна ХIадад ХIададович муя исан шиниккв и, милас тич ппара загьматар, гIезабар хьуне агъай чиппис, экьвас халра, гъилиъ шейъра андавай.

Садпе класс дала дахуруна ккейчIуная мактабиккесра, ушуная хIуппарихъ. Фас пучин далихучин гашила, мекIила илгванди. ГIебидатра, ХIелимат ушуне шувас. ХIадад Iеби учин шиникквелдихъас ахъаркьагуна кIвал акьуне са кар.

«Чин хизандалди агъушуна уйи колхозин малар фай суваъди. ХIуькуматин некк ата машин чIирхIуна гьер дояркайилди фачийини са кьадар некк гъилилди джар акьас. Зе баба акьу джар ихьуне ругъу кумайиъ. Зун гаш ккея бицIи шиниккв идевелди учIуна кумайиъ ухуне фун ацIасттегьен джар. Баба алухIуна, йирхIуна, адикуне зун раккагьди.

Багулив фая ччиччай-хIабабахъди ушучин мера алухIанас гучIай адайшуне зун хIуриъди. ХIуриъ аяф Iаре хал, аруцай Iулара. Хутара уйи, тахара уйи амма Iареттар. Гашила мисаъ фиштти э эркьваф, найич э вереф? Чияр хIуриъ айчинра, мебур и чиппис чара аркьаттар, засра фи чара акьасе мебури пуна фикир хьуне зе. Хъара батIарди ул аруцуна джикIине зас са бицIи мудурин кIечI, фай гьемера ушуне зун хуппуриъди хьасра кьацIул лекарикес. Хуппурар уцуна, ккегъдивуная вахтт и ме. Гьал зас кканди ая кьура ацIас акьуна, кIечIра файшуна, бабас узигъвел акьас.

Сумарин Iатталихъди зун рукьугъилди нецIуккес ккегъдине укьарар фай Iу инсан, зун хIеракат акьуна джинихьуне учIуна маркуъ. Мебури сад алгъузуна укьарарил сасрайи алайхIай кьур ацIас акьуне Iурдеккендин хал. АйчIвас давей илгуне зун укьарар ачика вахтт хьуна мебур алавесттегьен.

Хабди амилгу хьелар алатIишина зе къабра ацIас акьуна арайил верегунас хьуне мучIе. ЙиркIураъ гучIра, джандиъ мекIра архьуна учIуне зун рекъуъ. Рухаас ушучин зас гучIайи Iуьшан вахттуни кьацIул лекарикес, дагьарин кIунтI аяфе мисаъ Джинарарин минарар агъаф, рекъ Iаф ичинра ушуне зун Ялухариккес, экьуна хъучIирхIай ккеттушуне дагьариккес гъайшина руцас давере ус идехIела, алгъархьуне Явурилди, Явурилас Шимин-кIилиъди, лидас Iатте леджар лихъван гур агъа усаъди рукьуф, вазалан Iекв алархьуне.

Гьемисаъ Даран укунариъ ая хIуппаригI гIишиная хIуч, ахъихьуна гъурура гьархьуне дихьи зе удигьди, гьукк акьуна учIуне зун хьетти адафайшуная уркIаъ чIалра дагъай. Алайшуна, ушуне мебур гIафрафара аркьай. Нагагь аяф хабар хьунчин мертти IуьтIанас и зун кьацIра миндавай. Мебур алайшучинра зун хубджи амилгуне гучI хьуна айчIвас давей. Хабди айчIуна, яваш-яваштти алгъушуна, джинди гаджиниъ ая хьед аттфайдина Iуьччуна зе кьацIул лекара ачушуна ахъухьуне кьасал. Багамингуна кетIуне зун бабан унарихъди. Зе иъ алархьуная лекар агуна, уйи бабан агъай, Iешай ун алихьуна уйи ми», — ахъакьуне ги.

Гьемишттин курар ппара алчархьуне ХIадад Iебин кIилил. Вахттар ппара ккеттушундава кIине мебурин бабра. Хабди хъара зейдейи агуне гIезабар, хьуне четинвелар. Хулаъ аме шиниккварикес уч ке хIаф идевелди мебурис дадра, бабра, хIа чувелра акьуне.

Хъара шукур хьурай, фиштти ичинра чарабур хьуне джаллабурис, агъая ми.

(Давамлу сасра номердиъ)

Салихат Малагусейнова