Гьер са пеша учин рекъуьъ ппара лазим э. Амма мегIелимвелдин пеша ме пешабурикуес ке рехIимлу, асуллу пеша э. Инсандис гIилми, хурас, ликIенас кидавай, хасиятин дузвелра ягIар аркьа. Миштти пугуна, ме кар акьас рехIет дава. Ппара джувабдар кара э ме. Дадар бабари хулаъ ая сад, Iуд, хьибу шиникквдис тарбия ирцIанди хIуьлакди аве, чиппин кIилди вахттра гуджра фикира алихьучира. МегIелимди цIигIуьфуд, къад, хьибцIур шиникквдин гьерттин хасиятра гъадивуна, мебурин хатира ухIуна, эйвел аркьа мебурин. ДехIела идеф хьасе мегIелимдин пеша мус хьучира ттур ай, хIуьлматлу идеф. Мишттин кардис э ке ппара сабур хъай кканеф, фас пучин, хьес джалабурис ягIа махьтабиъ ппара джурейин хасиятин, тIул-тIебегIетин шиникквар аве. Гьер са мегIелимдис ккидиркIва кьимат э учи акьу кардин зигьинлувел, таджриба атас хьухаб махьтабиъ кегъархьа шиниккварис. Ме шиникквари чиппис йи гIилминна тарбия фацуна, мебурикес хизандис, хулас, хIурис, ватандис вафалу кьехIелар хьуб.
Хье Агъул райондин бицIи хIурарин махьтабариъ ая мегIелимар, йиркIурастти чиппин кар акьуттар, гьалра яхI ламус хъай лирханттара. Гьемишттин зурба йиркIв фай лирхан пешакурарикес сад э Мазанаев Мазанай Курбанович.
Мазанай Курбанович са агъзурна ерчIу вершна гIуьфцIурна муядпе исан садпе мартти, Агъул райондин 
Буршагъарин хIуриъ Кьулбананра Нуржагьанан хизандиъ хуне. Хизан мебурин хIаф ий. Ери шиниккв ай уй, якьу кIиркIна хьибу руш: Мазанай, Наби, Раджаб, Эмин, Муслимат, Кисрин, Салимат. Хизанра мебурин буршагъарин хIуриъ зурба хIуьлмат аяф и. ДжемеIетин арайиъ ме хIулмат къазамиш акьасра рехIет дава. Амма мебурин дадан иджвелин хатир ппара ий. КIилин Iуьмурди хIурис вафалуди Iуьмур фату идеми ий Кьулбан дей. Ппара Аллагь йиркIурал але идеми ий. Аруцая рекьуьъра кехIей зикри аркьаф и агъай аве ме ягIаттари. Почтайиъ кар аркьай, мал — къара, чарава ухIай учин хизан ухIуне. Бабахъас гъургъучин Нуржагьан абабра ппара идже дишагьли и. Учивас найис фи иджвел, кумак акьас аттрукьучин гьете аркьаф. Кей уй мик джерехIвелара. Иттаттис кумак акьас шиниккв рухаттин шиниккв ккегъушас, кIи инсандин майит Iуьччанас унархъаф и агъа Нуржагьан абабас. Гьате удигьттин алтухъ духттурарикес хабар дава вахттари хIурин гIанаъ шиниккв иттархьучира чара ккандий гьуккай хьуная милди. Мера ваъ дапуна учивас аттрукьа кумак аркьай ахьуная. Са чIалалди, кIилди багвар фай, гьер са кардин гъавурдиъ ай чиппин яхI — намус кея, диндин цIуппе, йиркIварин идже, чишналу хизан ий мебурин хизан. Гьеме чиппин иджвел чиппин шиниккварин йиркIварисра багъиш акьуне ме дадана баба. Гьелбетта гьер са инсандин Iуьмурдин рекъ китаб хIисаб э. Ме гьер са китабин тарихна мегIнара гьер джуре э. Ме китаб, зе фикирдилди, гьер са инсандис уч рухагунас ликIина аве. Мисак киве гьинан Iуьмур фидегьен ичин, фиштти весчин. Гьертти учин яшамишдис гунин кьацI фиштти къазамиш аркьайчин.
Са чIалалди, Iуьмурдин рекъуьн са дакьикьара кехIей гIадартай нубат хъихьуна хъучаве гьеме китабикес. Миштти пугуна агъа чIал дава, инсандилас фера асуллу дава пуна учин Iуьмурдин рекъуьъ. Гьелбетта дуз иде рекъ гIаттивасра ягIай кканде гьер са шувас. Фиппур хьин пучира гьер са зурба игитин, гIелимдин, хIа агьулдин кьабахъ цIуппе хизанар хъаве. Мебур э: ке удигь кIил акьуна, чаб угай шиниккварис Iекв аркьа дадна баб. Хизан арайил хьуна чиппихъ шиникквар хьухаб мебурис чиппин Iуьмурдикес хабар амилгвандава. Хабдин Iуьмур валадар бадалди фарта. Гъам кеве, яраб хьасегьан пуна валадар дуз рекъуьъ ихьуна, дуз тарбия йина мебур чиппин пешайин эессибур акьас. Гьеме фикир ий Кьулбандеянна Нуржагьан абабанра. Чиппивас аттрукьагъилди гьер са шиниккв учин пешайин эесси акьуне мебури. Мазанай Курбанович са агъзурна ерчIу вершна ерхьцIурна ерхьидпу иса буршагъарин хIурин махьтабиди ушуне. Мисаъ якьудпу классилдегьен хуруна, са агъзурна ерчIу вершна ерхьцIурна ерчIудпу исалас ерцIурна ерхьидпу исалдегьен Курагъарин хIурин махьтабиъ хуруне. Хабди са агъзурна ерчIу вершна ерцIурна еридпу иса махьтаб ккиркIуна ушуна хурас учIуне ДГУйин биологический факультетиъ. Хуруб ккиркIуна адихаб са агъзурна ерчIу вершна муйцIурна Iудпу исалас Iу агъзурна цIеерхьидпу исалдегьен кар акьуне учин ху хIурин махьтабиъ бицIи классарис дарсар ирцIанди. ХьибцIурна якьу истти завучвел акьуне гьеме махьтабин. Хабди ме учин хизанар шиникквара хъай ачIуна ушуне Каспийск шагьурдиди. КардигI гIай вардиш инсандифас лихуб фадай экьвас верефттава. Гьемиштти Мазанай Курбановичра шагьурдиъ ая, пенси гъуршанде пуна кардигьас хаб чукIундава. Iу агъзурна цIеерхьидпу исахъас мич, ягIайин ягъара йиркIв фай кар аркьа ме Каспийск шагьурдиъ ая Серго Ордженикидзейин ттуранихъ хъая машиностроенинра сервисдин колледждиъ, химинра биологин мегIелимвелди. Хъая михъ учин гIешкъ але пешайин рекъуьас ппара чугъсагъуларин кIеджара, Дагъусттандин лайикьлу мегIелим агъа ттура, Iу агъзурна ерчIудпу исахъас мич высшая категорияра. ЯгIайин ягъанис хIа гаф давай ягъцIурна Iу иса шиниккварихъай кар акьуная Мазанай Курбановича. Фикир акьучин ме зарафат дава, лидегьен рехIетра дава. Ме кардин хIавелдилас, лазимвелдилас асуллу э шиниккварин, кегъархьая несиларин Iуьмур. Сара мишттин пешакурар адава. Мебур дала чиппин кIилин ягъ шиниккварин арайиъ фатуна, мебурис батIар тарбия ирцIанди, гIилми ягIар аркьаттар адава. Тарбияна гIилми мегIелимвелдис суман, шиниккварин Iуьмурдисра ке лазим иде шартIар э. «Авалан махьтаб джури ий. Гьалдин Iуьмурарин ппара духIубавелар хьуная. ДухIуба хьуная Iуьмурдин шартIар, инсанарин фикирар, гереквелдин иде даваттар. ДехIела хьин джикIина кканве гIилмин цIае джуребур, кар акьубан кьайдабур. ЯгIайин ягъа мегIелимарикес хIа тIалабламабур ая. Мебур гъавурдиъ ай кканве гьер багварин, шиниккварихъайра гьерттихъай фиштти гъургъайчин, нае фиштти хъучадивайчин, мебурин Iешкъ фиштти алтухъ аркьайчин ягIай кканве. Чиппин кара батIарди ягIай кканде. Фикир акьучин чин мегIелимара кIилин Iуьмур махьтабиъ хура шингикквар суман э. Фас пучин вахттунихъай чин че гIилмира цIае дакьучин чевас шиниккварихъай кар акьуна, мебурис лазим иде дуз рекъ йис хьасттава», — агъа М. М. Курбановича. Махьтабин шиниккварин тарбия кидавай учин хизан Байранкъизахъай чипин ерхьи валадра ухIуна хIа акьуна тарбия йиная мебури. Гьерф са пешайин эессира э. Чиппин загьматин мехIсул иде шиниккварил, хуттуларил бахилди мебурин арайиъ шад Iуьмур гьика ягIа. Хъара кьуват йирай чиппис, джандин сагъвелра, йиркIуран ачухъвелра хъай ацIуна исари кар акьас.
Салихат Малагусейнова
