Ушу хIефттайин хье «Агъуларин хабарар» агъа газитик(11 сентябрь) кей уйи са макьала: «И вновь идут старинные часы» агъаф. Те газит адихьагуна че редакциъ аяттарис ягIай адавуйи нае хIуриъас ичин ме устта. Дехела, «Гьинас ягIа ме инсандихъас фи ичира?»-, пуна хабар гъушугуна уйи чин. » Гехъуьнарин хIуриъас э»,-пуна, джуваб адине редакцис Айша Рамазанова агъаттин. Зун те джуваб е инсанарихъайра( Рамазанова Айшана, Рамазанов Базукай Махмудовичахъай), гьете усттайин хуттул Тарланова Муминат Курбановнайихъай гьучар хьуне. Магьа зас мебури акьу ахттилат. Ибрагимов ХIеджи Ибрагимович хеф и Гехъуьнарин хIуриъ са, джалла гьете вахттунин хIурариъ ая инсанари суман, малар ухIай, хуппурар узай, чиппи чиппин кIил ухIай яшамиш веяттарин хулаъ. Гебурин бабар-дадарихъас сара алтухъ фера ягIай дава, гебурин тухумдин ттуранилас гъайри:Ибинаяр агъаф э мебурис. Мебурихъ хъай уйи Майрам агъа рушна(Тарланов Замир Курбановичан баб.Т.З.Курбанович-профессор,доктор филологических наук по русскому языку, ректор Петразаводского университета, автор нескольких трудов на агульском языке и об агульском языке, истории агулов, «100 пословиц и поговорок на агульском языке и т. д.). ХIеджи агъа кIиркI. ХIеджи хуна аяф и 1915-пе иса. БицIи ами бусулман гIилми ягIар акьуф и ми. Иджи Iэраб чIалра ягIайи мис. 1933-пе иса Типпигъарин хIуриъ 10-пе класс ккиркIвуф и. ккирквIухаб, хизанарихъ хъай яшамиш вей хIуриъ аяф и.(ХIеджи цIуьппе дустт и сасра, (Мазаярин) ХIеджин. Уч суман Iэраб чIалра, гIилми ягIаттин, сеIэтарa батIар аркьа, гьер джуьрейин сасра пешебур кея идемин. Iудара чаб весе пуна, добровольно, дегIвиъдира ушуттар и, сад сайихъай алчушуб-алттушубра аркьай ами чаб кIесттегьен.) Ибилин Хеджи хIуриъ , дегIвиъди вестти, Зулейха агъа хьир акьуна, Iуд шиникквара хъай уйи: ХIабаб агъа рушна(ФитIди шувас ушуф), АбдулIэлим агъа кIиркI- Типпигъарин язна( РабиIэтан Зейнабан шуй) Гьемебурин дад, Ибрагимов ХI.И, дегIвиъ ая вегIдайи, йирхIунар хьуна госпитальдиъ аягуна, хIуриъди ме гулуне агъа кIедж адина ая. Залаха сасра шувас ушуни. ДегIви ккирквIкухаб, ХIеджи адине хIуриъди Iуьрус Раиса Николаевна агъа хьира хъай, джевизар фай.Ме джевизаригI сад «За отвагу» агъа (уч дегIвиъ зурбадалди агвар акьубан)медалра гIай уйи. Мис дегIвиъ йирхIунар хьехIела, 3-пе группайин инвалидносттин кIедж йина уйи. Ме кардихъас мис МахIачкьалайиъ кварттира, хабди бицIи машинра йини. Мебурихъ шиникквар хъудавуйи. МахIачкьалайъ, мус гъасегьан зас пенси агъай, экьвас ккан хьундавуйи мис. Монголиъди лиханас вере инсанар кканди ая пуна унихьугуна, ме ушуни тич. Гьетисаъ и ми усттавел акьас хъучучIуф. Фиштти кар аркьай уйичин чвас ягIар хьуна ая те, удигьай адихьуна ая газитиъас. ДагIаттарис зун джикъи йирквурал акьасе. 1948-пе иса аттархьуне ме Улан-Батордиди. Тисаъ кар аркьай ая вегIдуни чIирхьуная мин гъилихъ хъикIа сеIэт. Дуздин вахтт дагIай, гагь дахи вей хьуна ая ме кардил, гагь кьана аркьай. Фачийиная ми те усттайивди батIар акьурай пуна. Ти, акьасе пуна, кIил ккийина ая. Амма сеIэти кар акьуна адава, хаб сасрайивди фачийичира кар акьуна адава ти. Усттайи фиштти дуз акьас алучIугъилди агуна, ме уч алучIуная дуз акьас учин сеIэт.(КацIра ме кардин гъавурдиъ адава инсан.) ГьакIанди, мис ккан хьуная учис дагIа кар ягIар акьас. Акьуна са икке къадакъикес отверткара, алттивуна учин сеIэтин кIенакк кьул, далгъуна, джикIин чIирхьуна ая зад, дуз акьуна, хаб завал акьуна,цIуьппи аликIуна ая ми тин кьул. СеIэт лихуная, мис кьабул хьуне ме кар. Ми учин дусттарин чIирхье сеIтар дуз аркьай хьуне, тебири сасрабирис агъай-тебуринттара дуз аркьай, Улан-Батордиъ ттур архьуне мин-идже сеIэтарин устта э агъаф. МахIачкъалайиди адехабра фадихьун дава ми ме кар.Учи учисра хъара иджи батIар акьас ягIар аркьай , учи сасра инсанарис ягIар аркьай(40 инсандисттегьен ягIар акьуне ми ме кар) илгуне ме устта хьуна,учин мастескойра дахъуна. Мин мастерскойдиъ адава джурейин сеIэтар адай, музей хьуна уйи мисакес. Фи джурейин сеIэтар хьичира дуз аркьайи ми. Сасра хIуькуматарин ттара кехIей дуз аркьайи. Учи кураникес акьуна учин дустт Хеджис е сеэт аме мебурин хулаъ. 40агъзураларалас вартт сеэтар дуз акьуна ахьасе ми. Хьирра андава дуьйил. Хулаъ яшамиш вей я ХIеджин хуттул(ФитIарин кIиркI-учин ччиччин кIиркI.) Сайисра ягIай дава учин ахир фишттинф хьас ичин. Амма гьерттифас учин кьабахъ идже ттур атас ве, ХIеджи суман иджеф э агъай, иджи учи аркьа кар йиркIвфай аркьаф и агъай. Хье къабахъасра идже сана илгвангъилди хьурай. Учин хуттуларис сагъ-саламатин, ислехIвел ая дуьнья йирай.
Тамам Рамазанова
