ХIаягъалди ккиркIва хье сивар ухIа Рамазандин ваз. Ме ппара шадвелдин хIаягъ э мусульманарин. Сивара духIай, инсанарифас IуьтIанас ве фи кканчина, суфрабур алацIуна аве гьер джурейин Iелеттарилди-ямагарилдиди, емишарилдиди хъара ширин шейэрилди. ХIаягъ акьас хъучучIа багамин вахттуни, хIаягъан къулгун акьухаб.
Рекъуъ гьучархьу инсанарис, хIаф-бицIиф дагъай, агъа «Аллагьди кьабул акьурай чве сиварна къулгунар». Ге ягъа мусульманар курарил вейдава, раккаригь гьучархьа ппара инсанар, хулар арцIа унархъа шиниккварин унари.
Гьер иса ме Рамазандин хIаягъ аркьа гьер джурe ягъари, джалла мусульманари хъай, хъара мис агъа «Ид-аль-фитр». Рамадан э сиварин ваз: даIелф гуни, духаф хьед багамин къулгун акьухаб мучIинан къулгун акьасттегьен, хъара ацIуна курарикес хаб йирхуб. Мусульман инсанди акьуна кканде Iари идже курар, пуна кканде иджвелин чIалар, чIирхIе кураригьас варха хьуна кканве. Дакьас алучIуна кканве гунагьин курар, даккан акьуна кканвейдава вакес сасра инсанарис.
Вахтт ккими мус ме хIаягь вейчина ягIар акьас вейдава. ЯгIар вереф э вазулди, ваз ккиркIуна, цIае кIилиастти цIае ваз хьугуна. Вазуран календарь гьер иса йицIу ягъанди удигьди гьучавереф э. Вазухъ батIарди хъуттурфанди диндин инсанар аве — гебури агъа ваз ккиркIуне пуна.
ХIаягъ хьастти мусульман инсанди учил алдея фарз, садакьа акьуна кканве. Гис агъа закят-уль-фитр. Ме садакьайи кумак аркьа гIеджизарис, зайиIди айя касиб инсанарис гашила дакIес, хIаягъас са бицIиф дехIера суфра дуьхьес. ХIапай закят алдархъа кьваралди — 2,5 кг са инсандилас. ДехIела мазгитарин гIанариъ аве ацIуна шишалар кьваран, кканетти гъушуна алдахъас учин сиварин кьур.
ХIаягъан цIурари шагьурариъ ая ппара мусульман инсанар, атуна чиппин хуларна мукьар, ве дадан ватандилди, хIурариди чиппин садакьабур акьас. ХIурариъ завалве джалла тухумар. Гисариъ ая гIедатар, вес некьварилди чиппин кIинаттарис дуьгIа акьас, некьвар мертт акьас, тухумарин хIа инсанарилди алчавес, хIаягъ мубарак акьас.
Шагьурариъ, хIурариъ гIедатар ая батIар акьас хIаягъас хулар, цIае шейэр гъушанас. РекIв ирцIанди мертти аве ме хIаягъа хулар джаллабурин. Багами, хIаягъ башламиш акьугъилди, хъатай аве раккарихъ шиникквар, кедагъуна гъиларив чантабура. Гебур адинаттар ве итте сурсатарихъди.
«Чве сивар, къулгунар Аллагьди кьабул акьурай» агъай гIаруца бицIиттар хIурагI, хулаъ аяттари ирцIанде гебурис итте задар, хъара фи гъушуна айчина гебурис хIаягъас. Са хал гIадартай ве бицIи шиникквар джаллабурин хулариъди. Са шадтти аве гебур: агвар аркьай чиппин чантабура сад сайис, бахилди чиппин гебурил, гьина ппара завал акьуна айчугас, гьинан хулаъ ке идже шейэр ирцIанди айчин агъай сад сайис, чиппис кьабул вереттар.
СеIет ерхьидарис суман завалве мазгитади джалла хIурин идемар, гисаъ Iуьш акьуна аметтара, хIаягъан къулгунис. Ге э алтухъин къулгун ге ягъан. Ге къулгунис верегуна, идемари аликIуна аве цIае кунар, хъихьуна аве батIар ниар. Къулгунин кьабахъай имами агъа фиштти акьуна кканчин хIаягъ, цIуппе хьас дин, багу-кIилинттарин алчушуб, алттушуб хьас, кумак йис гIеджизди ая инсанарис.
Хумбари Iуьшуй димари хIезур акьуна аве гьер джурейин ямагар. Ме ягъа гьерттин хулаъ дуьхьуьна аве батIар суфрабур, алдаф адай. ХIаягъ хьас са Iу-хьибу ягъ ккими дуканар, базарар ацIуна аве инсанари, гъуршанди гьер джурейин батIар сурсатар. Ме хIаягъас ппара джуре шейэра гъушуна аве инсанари, хIаягъалди адеттарис йис. Джалла гъузуна аве гIуларихъ, багу-кIилинттарихъ, къуншибурихъ, хъай курар аркьаттарихъ. Ме хIаягъ инсанари акьас алучIа хьедегьен учин хизанарихъай, багунттарихъай. Джалла вес алучIа тухумдин хIа инсанарилди, джалла багунттарилди, хIаягъ мубарак акьас, савкьатар фай.
Рамазандин хIаягъ э са ягъа аркьаф, ама ге дива са ппараттари Iу, хьибу ягъди. Мусульман хIуькуматари ге ягъар аркьа вахаднубур. Ме иса ге хIаягъахъди хъучархьуная хъара Iу ягъ сара- кишна арбеI. Акьуная мусульман инсанарис якьу вахадну.
Чвасра, агъуларин джемеIетар, Рамазандин хIаягъ мубарак акьурай. Чве сивар, къулгунар Аллагьди кьабул акьурай!
Нафият Шамсудинова
