Час нур лича рагъ суман,
ЙиркIвариъ вун ахьасе.
Рекъ агвар акьа гIад суман,
Уларигь вун гьахьасе.

Гьер са инсандис Iуьмурдин рекъуьъ ке багьа, ке багъри савкьат фи э пучин, джаллабури са фикира хъудавай джуваб йисе, ме учин хизан э пуна. Хизан пугуна, ме гафунин гIанаъ ая: дадна — баб, валадар, тухум, хал — мукь, хIур, Ватан. Учин хулаъ ая хизанар дагIаттис Ватандин кьадрира ахьасттава. Гьемиштти хизандис вафалу инсан Ватандисра вафалу хьасе. Инсанара гьер джуребур аве. Аве инсанар Iуьмурдин рекъ ккиркIучира алтухъ са фиттигIра гIачудучIуттар, аве Iуьмур са джикъеф хьучира, е хизанарин, е багу кIиларин йиркIавариас аттдархьасттегьен багу идеттара. Мишттин инсанари кIилин Iуьмурдин хьил арта хизанарин йиркIвариъ, чиппин йиркIварин мерттевелдин, Iекьулди келла ацIувелдин, чиппин иджвелин курарин. ЯгIа зас ахъакьас кканди ая гьемишттин цIуппе Iекьул, мертте йиркIв, абур — асул хъай, гIилмийи гIан ацIу, зе йиркIурас ппара ибгIайи, багьа иде инсандихъас. Ме инсандин гьер са иши лек, алдихьу кьадам иджвелинф ий. Мин йиркIураъ сайихъдира Iайвел агъаф адавуй. Зе Iуьмурдин рекъуьъ мишттин чишна иде инсанар захъ хъаяIуд. Сад э зе дад Зейнудин Шафиевич, Садра Гусейни Кубутаевич. Малагусейнов Гусейни Кубутаевич са агъзурна ерчIу вершна гIуьфцIурна хьибудпе исан якьудпе сентябрьди Агъул райондин Типигъарин хIуриъ, БехIерин Кьубутинра ЦIаевазан сакин хизандиъ хуне. Мебурин хизандиъ ай уй ери шиниккв, гIуьфу кIиркIна Iу руш. Хизан хIа ичира дадра бабра кIилил алмедегьен гагьди, шиниккварин Iуьмура Iекви ий. Джалла те вахттунин шинквар суман мебура ачавей — аттвей, элхъенди дурухIай Iуьмурдил бахилди ий. Дадана баба хIуькуматин курар аркьай, шиникквари хулан курарис чиппифас вере гъил гьучихьай авейи. Са агъзурна ерчIу вершна ерцIурна ерчIудпе исан муядпе октябрьдин ягъ мебурин хизандис Iуьш дала мучIе хуне. Iуьмурдин са вахттра дахьуна кIине хизандин кIил, шиниккварин дад. Гьеме ягъа мебурин уьмурар Iу пай хьуне. Хизандин шадвелра гулуне. Дад кIи вегIдайи йицIудпе классиъ хурая шиниккв иде ХIуьсейни хабарсузди маджбур хьуне хулан, хIа хизандин кIилиъ гъузас. Ме маджбурвелди ХIуьсейни фикирдинра хIа акьуне. Хизандихъас учин джувабдарвелдинра гъавурдиъ архьуне. Хизандин кIил хьуне пучира, наши шиникквдин гъилиъ фера адавуй кIилди къакъ хьуне са бицIи джанарин дишагьли иде бабан гIунариъ. Фидегьен джафабур азиятар агучира шиникквар бадалди джан алийине мебурин баба. КIиркIан хурубариъ Iешкъ аяф аргвай бабара рекъ йине мис. Са агъзурна ерчIувершна ерцIурпе иса махьтаб ккиркIуна са иса кар акьуне ФитIарин хIуриъ муядпе класин махьтабиъ, пионервожатыйвелди. Хабди хурас учIуне ДГУйин исторический факультетиъ. ЕрцIурна ерхьидпе иса хуруб ккиркIуна гьикуне Гусейни Кубутаевич хаб ФитIарин махьтабиди, мигелай тарихдин дарсар ирцIан мегIелимвелди, мисаъ микес хьуне директордин заместитель. Хабди Агъул райондин комсомолдин комитетин Iудпе секретарь хьуне, райисполкомдин культурайин завотделвелди, «Сельская новь» газитин корреспондентвелди, пришкольный интернатин заведующийвелдира курар акьуне. Iуьмурдин пешайин хIа пай рекъ багъиш акьуне шиниквварис ирцIан гIилмисна мебурин тарбияйис. МуйцIурпе исарихъас мич кар акьуне Типигъарин махьтабиъ тарихдин дарсар ирцIан мегIелимвелди. Хабди ацIуна исари кар акьуне гьеме махьтабин директорвелди. Учин джандин сагъламвелдилас асуллу ий айчIуне директорвелдиас. Кардигьас азад хьуна вахтт хьугуна лиркIенди ий Г. Кубутаевича шиирара. Шиирарихъас мин гъургъучин, мебуринф кIилдин тарих э. Мин чIаларихъра ппара хIа мегIна хъая. Гусейни Кубутаевичан шаирвелдин рекъуь ире хаятIилди агвар аркьа Ватандин, тIабиIетин кканевел, хIаттарихъди бицIиттарихъди акьуна ккане нуьхIуьбатна хIуьлмат. Учин бицIи ватандин, гьава суварин, дагьарарин кканччарин, гъазе чIирарин, мертте хьеттарин ухьтанвел хъара гьавайи агвар акьуная. Мин шиирарин яратмишар ппара тамашин ирс э ке удигьай учин багу кIиларис, хабди учин бицIи Агъул халкьдис. Хьибуд китабар ая мин Iуьрус чIалалди ликIиттар «Звезды над Агулом», «Вершины Агула» «Без узды» агъаттар. Китабар адихьас хъучадархьучира хубджи хъай уйи ху, Агъул чIалан шиирара. Гьелбетта уч андайчира хизанари шиникквари адихьасра идеф хьас ий китабар, амма ме шиирар лазимди ая пуна файшуна гIачагулуне. Арайил алме хье чIалан шиирарикес сад э мин

«ТегIде мева» агъаф.

ТегIде мева ЙиркIуран ахттилат акьас гъузен, руш.
Гвараас хьеттин xyпI акьас гъузен, руш.
Джагвар гъилихъ тIубул хъикIас гъузен, руш.
Наврузбегдин лехъун акьас гъузен, руш.
Жуван хулар акьасттегьен буI, зе хьир.
ГIанаъ кIурар узасттегьен буI, зе хьир.
Шиникккв сакин акьасттегьен буI, зе хьир.
Хуттул вардиш акьасттегьен буI, зе хьир.
Рагъ фагъдина учIасттегьен кких къари.
Къулгунин кIил акьасттегьен кких къари.
Ахиран чIал зун пасттегьен кких къари.
ДжемеIет завалхьасттегьен кких къари.

ЯгIайин ягъас Гусейни Кубутаевич кIина цIеерхьи ис вея, амма чияр — чуппарин, валадарин, хизандин, багу — кIиларин йиркIварин Iуьр накь кIиф дегьен къати э. Ме инсандин дузвелна ачухъвел мусра йиркIвариас аттархьасттава. Iуьссеттарихъай Iуьссеф, хIаттарихъай хIаф, джигьиларихъай джигьил, бицIиттарихъай бицIифра ий. Са чIалалди гьер яшдихъай гъургъа чIал джиркIейи мис. Гьер са инсандин йиркIураъ михъас амеф Iекве фикир э. Гьелбетта зе хизандин ччуччухъас зас ппара батIар чIалар ягIа, амма ягIадегьенттар джалла са ахттилатиъ ахъакьас аттрукьасттава. Гусейни Кубутаевичан Iуьмурдин рекъ че тухумдин несиларис Iуьмурлух зурба чишна э.

Салихат Малагусейнова