Ме хIикат э са ккулин Шамсулла агъа идемихъас, суваъ яшамиш веяттихъас. Са кара даркьай, гъархьасна чIигъан йирхIасдала дагIатихъас. Фиркьайчира дагIай хьира гьикуная ме са камаллу идемилди, ме Шамсуллайис Iекьул йис. Хьунегъа-хьундава агъа са хIуьриъ Шамсулла агъа идеми. Нандиъра адавадегьен ккулин идеми хьуная ме. Са фиттинра бала гIадаф, фиттинра гъам кидаваф. ХIуппалан къудакъикк гъархьас хьухаб лиIура хIуппар файшучира баладавеф. Атай учин чIигъанра экьвас дала дагIаф. Хуппай мин хизан хьуная са зурба, ягъди фиркьайра эдеркьваф. Са чIукь суман улра гьахьуная Шамсуллагьас учин хьирагьас. Са ягъа адиная ме хIуппарихъас фера фадавай, гIанаъ бегела вей ахьуная мин кIиркI. Алчихьуная кIиркIал хIуппалан къудакьра ачикуна ми ге хулади хьирас хабар дахьас.
— Фикьуне вун Шамсулла, джалла хIуппар сагъди амев? — хабар гъуршанде хьира.
— Джалла сагъди аме. Амма. — Са карчира муфеIет кей акьуне вун, ккулин зад!
Фикир акьуна агъа хьира: — Гьеме зе тIакра дуз акьасе вун, суре ис хьуная чIал йина… Хьир ушуная курар акьас, Шамсулла гъайхьун гъилра экьуная, фикир аркьай, тIак дуз аркьагьан даркьагьан агъай. Са чIукь гагьди фикир акьуна, са хIилайи батIар акьуна тIак ирцIанде ми учин хьиралди.
— Гьо акьунехи вун, — муьхIталра хьуна мин хьир ушуная пеIерин мугуйиди гъурагъалар ккеттивас. Гьаге арайи сул ишиная гIанади сивигI са пеIра фай.
Агуная хьирас ун гъайхьуная: Агь шейтIан! Фацен, фацен гьале! Ахъихьуная ме сулахъ, амма хъучатуна адава сула ме. Сулахъ ахъихьу арайи батIар акьу тIакун кIен керхьуна адахъуна гъурагъалара аргIуная мин.
— Фиштти э вун гьаме батIар акьуф, пуна алухIуная хьир шувахъай. Фи вас буюрмиш аркьаф фиттисра дахьуттис, див ушуна гьате аргIу кIурчира кьатIакь, цIа агъикIас герек хьасе. Хъуттурфуная Шамсулла аргIу кIуранихъ, гIанаъ фадихьунаттихъ.
— КьатI дакьучира угасе гьаме пуна, ачикIуная суьре кIур пичиъ. Архьуная хулаъ кум, керхьуная хулак цIа.
— Хьин угая, агъай аттархьуная хьиран ун.
— Фи вун акьуф ккулин зад!
— алухIуная ме шувахъай, гьуккай ушуная хулаас шейэр аттивас.
— Агь шейтIан! Фасегьан захъ гьемишттин дахье шуй хъаф, — пуная ми. Агъайи зас зе хIабаба гьава суваъ ая са Iекьуллу инсан, нагагь гьагивас хьасе гьан ве кIилиъ Iекьул икIас, ягIар акьас фиштти дуламиш хьунакканчин дуяйил. — Ушуная Шамсулла руцас гьате Iекьуллу идемихъас. Рукьуная ме рухан къирегъихъди кирхIуна хьетик гъилра ахъухьуная, аккедаркуна завариккра учин чIигъанра атай. Рухан къирегъихъас вейхьуная са итта хIуч, гагь ибур керхьай, гагь рудж.
— Салам мегIлейкум! Ве кIил сагъ акьурай, — пуная Шамсуллайи.
— Чугъсагъул вас ве идже чIалан. Найч вяфе вун? — пуная хIуча.
— Гьаме зе хьира зун ккулинфе агъа. Фера хулаъ Iелефра адава. Гьикунафе зун Iекьуллу идеми джикIенас, гивас хабар гъушанас фиштти девлетлу вейчин.
— Ппай фасе вун ахъухьунаф, руцас давей? Магьа рух гьаягун удигь, фиштти кейчIваф? — Акьуна кIураникес кьул алихьун рухал алтт ях.
— Зас ккулинде… — ЙиркIв али идже инсан! — пуная хIуча.
Зун вас кIураникес кьул акьасе. Эгера вун захъасра хабар гъуршан хаб гьате идемивас, фиркьайчин зун. Магьа хьибу ис хьуная зун иттай. КIилди джанди Iуьр аркьай. НасихIет йирай сара засра, фиркьайчин зун сагъ акьас. — Хьурай, зун хабар гъушанасе. Акье зас кьул! Акьуная хIуча мис кьулра, гьикуная Шамсулла. Вев ахъихьуная хIуча зе тIалаб кIвалас мева пуна. Ахъухьуная Шамсулла кьулул атай чIигъанра. ГIагъишиная хьеттигIас хIа балугъ. — Ве хулаъ баракат хьурай. Найч вяфе вун идже инсан? — Гьеме зе хьира зун ккулинфе агъа. Хъусуная че хулан мал-къара. Эгера Iекьул кея идеми зас джикIичин, зун гивас хабар гъушанасе фиркьа пуна.
— Айч фасе вун хьеттил гъузунаф, кеттдавей?
— Ппай зас ккулинди ая!
— Зун ве кьул кетгъасе къирегъихъди, — пуная балугъи.
— Эгера вун зе тIалабра аркьахаб. Зе гIанаъ ппара хIа къакъ ая. Зун ягъди адива хьетти. Захъасра хабар гъушан сара. — Хьурай, айчин хъузиян захъ. Кеттфайдиная балугъи ме къирегъихъди, пуная: — Ве лекар сагъ акьурай. Ях дахи Iекьуллу идемилди. Вей вей гьучархьуная мис гьечарин кIур. КIурани пуная: -Ве хулаъ баракат хьурай. Найч вяфе вун идже инсан?
— Зе хал касибди ая. Зун вяфе Iекьуллу идемилди девлетлу хьас фиркьа пуна хабар гъушанас.
— Захъасра хабар гъушан. Гьер иса заъ тук архъа, амма са гьечулас вартт гьечар вейдава. Фиттихъасе пуна хабар гъушан сара.
— Хьурай зун пасе.
— Ич ях фас гъузуфе?
— Зас гаш ккея, зун вяфе ккулинди.
— IуьтIен зак кея са гьечра, гьуккай ях Iекьуллу идемилди,
— пуная кIурани ттуттуна кейхъуная учин гьеч дузди мин сивиди. Ушуная Шамсулла алгъушуная гьава дагьарилди. Амма гьеч сивиъ амилгуная IуьтIанас ккулинди. Дагьарин кIукIул алхьуная ме идеми кIеджар аркьай. Шамсуллагьас фичин пас кканди амма пас давей хьуная. — Шаб алайш! Ве сивиъ афра чIуркь сагелай, хабди тIалаб акье, — пуная мис Iекьуллу идеми. Шамсуллайи адайхьуная гьеч: — Зас чIуркьас ккулинди ая! — Гале ве ке хIа бала э Шамсулла — Гьо нандиасе вас зе ттур ягIаф? — тамаш хьуная мисс. Зак Iекьул кеяф гьавайи эв. Зас кIилди ягIай кканде. Сара фиттихъасра хабар гъушанас кканду вас завас? — элхъуьная ме. Хабди пуная Шамсуллайи хIучанра,балугъинра гьечун кIуранинра тIалабар.- Балугъин, — пуная ме, — кьуркьаъ укъуная хIа алмаз. Ге гиас аттивухаб, балугъ сагъ хьасе. — Гьечун кIураник, — пуне ме, — арсу ацIу хIа гаджин ккея икIуна. Ге аттивухаб гикк хьасе ппара гьечар.
— Ппай хIучас, итталар варха акьас, IуьтIуна кканхьасе ке удигьай гьучархьу ккулин инсан, — пуная ми.
Шад хьуная Шамсулла, хаб алдаркуна ушуная. Са арайилас кIвал хьуная мис учин тIалабихъас хаб алдаркуная. — Ппай зун фиркьа девлетлуу хьас? — пуная ми.
Хъуьсу чIирхьуная Iекьуллу идемин: Ях, ве тIалаб зун кIили файшуная. Гьучарухьуная ме кIуранигьди.
— ЯгIар акьуне, — пуная, — Ве мерIерикк арсу ацIу хIа гаджин ккея икIуна. Ге аттивухаб хьасе вак гьечар. Шад хьуная кIур: Айчин аттив сара гьале гаджин. Засра идже хьасе вунра девлетлу хьасе, — пуная мис кIурани. — Ккандава ккандава, зас кар акьас! Зас пуная Iекьулу идеми захъ дахьичира девлет хьасе пуна, ушуная ме. Гъам хьуная кIуранис, кехъуная кимедегьен цIабара. Адиная Шамсулла рухан къирегъихъди. Алгъишина учин кьулул кеттвей хьуная.
Багуливас гIагъучIуна балугъи хабар гъушуная:
— Фи хабар фай адифе вун зас пуна?
— Ве кьуркьаъ укъуна хIа алмаз гъван ая, ге аттивухаб вун сагъ хьасе, — пуная ми.
— Вуй идже инсан э, аттив сара зе кьуркьаъ укъу гъван. Засра рехIет хьасе, вунра девлетлу хьасе. — Ккандава ккандава, зун дахьичира девлетлу хьасе. Гишттира пуна Шамсулла ве, ппай балугъ адива. Рукьа Шамсулла учин рухан багухъди. Гисаъ михъ гъузуна аве хIуч. Ахъаркьа ми хIучас балугъихъасна кIуранихъас.
-Зун гъузундава гебуригь зе вахтт фадатас, — агъа ми — дахьичира девлетлу хьасе зун пуна хIа гаф аркьа хIучас.
— Пай захъас фи пуне Iекьуллу идеми, — пуна хабар гъуршанде хIуча, — дахи уп.
— Вас ке удигьай гьучархье ккулин инсан IуьтIен агъайи, хабди вун сагъ хьасе пуне.
— Эв, — пуне хIуча.
— Ич ппара гагь хьастава зе гишттин ккулин инсандихъас руцай, ге инсан уч адиная заалди. Милас кумефра ккулинфра сара ахьасттава пуна, алчишина Iелде хIуча Шамсулла. Тегунахъас хаб Шамсулла сайисра агундава.
Амма ккулин инсанар гьалра гьучархьай аме дуяйил!
Батитай Габибулаева