Зибз агугъилди фикир ве фиттис яратмиш хьуная нахшир э ме хье дуьйил пуна. Сад пеф, бицIиф идехIела, Iуд пеф, хьес зарар ппара кеяф суман аргва ме нахширикес. Амма ппара тамаша ве хьес хьин бицIи аягуна, хIаттари ахъаркьа хIикатаригI зибз агвар аркьа лап зурба Iекьул кеяф суман. Хъара кардиъ гIешкъ ая инсандис хьин агъа зибз суман лиханф.

Гьертти гьергъилди фикир аркьа ме нахширихъас. Гьер махлукьдин ая чиппин хIикатар, мисалабур, ахттилатар зибзарихъас. Мебур чаб бицIиттар ичира амма Iеламатин чиппин хIукум-закун аяттар э. Мебурихъас ликIиная китабарик, Кьуръандиъ ая сура «Ан-Намль» (Муравьи). Зибзар хIисаб аркьа лап дагь заманайин нахширар, кеттдархьуна амилгуттар хье дуьйил ягIайин ягъанисттегьен.

Ая мебур 14 агъзур джурайинттар, гьер иссаъ аттарахьа цIае джура. Верефе мебур ке бицIиттар — 1мм, ке хIаттар — 5см алеттар. Ая мебур гьер мукьариъ, амма ая мебур адава мукьара: Арктика, Антарктида. Фас пучина мисаъ адава ибгIавел, хье дуьйил ке ппара мекI ая мукьар идехIела.

Дуламиш ве мебур дарариъ, хIапай ругукес акьу мугариъ, хъара гъванарин кIенакк, кIурарик. Хьин гебурис агъа зибзарин хал. Са хулаъ мункине ахьас 250-300 агъзурдегьен зибзар. Са мугуйиъ аве мебурин кар аркьаттар, хал ухIаттар, Iелеф гъареттар. Нагагь хабарсузди сасра зибз гIачархьучинра мебурис ягIарве. Фас пучина мебурин са мугуйиъ ая зибзарихъ хъаве чиппин са ниъ, ниилди ягIар аркьа сасра идеф.

Хъара мебурис агъа даран санитарар. ХIапай мебури Iелеф э IуькIерин сок, цIабар, милехъвар, хъара IуькIерил алахъуная кабк. Кабк ухIа мубури мугариъ чиппис, инсанари хIуни суман некк хьас. Инсандис зибз хайир суман, зарара кеяф э. Зарар инсандис хIапай вереф зибзарин, нагагь хабарсузди хулан гIанаъ гебур хьучина, Iеле шейъэри архъа, хIапай иттеттариъ, яккуъ.

Хъара нагагь кьацI икIучина мункине инсан агъахъуб. Хайирдихъас пучина, мебурин кислота ишламиш аркьа медицинайиъ итталарис. Са пай хIуькуматин инсанари Индиъ, Мексикайиъ, Австралиъ зибзар ишламиш аркьа Iеле емагаригI. Ке адлу, кIимат ая емаг э мебурин икра.

Наибет Гасукаева