Дишагьлибурис хIурин мукьуйиъ Iуьмур кIили гъас мус хьучинра четин э. Хъара Iайи тушкинди уйи мебурис дегъвин вахттарихъди. Ме исари хIурариъ алтухъ кар аркьа идемара адавай ппара загьматар алчархьуне хье хумбарис. Хулан эессибура – кайванибура, хIурарин сахIибара, байирдин лежберара хьуна уйи мебурикес. Iуьмурдин яшар чIукь ичинра, бицIиф–хIаф дагъай ппара лихуб алчархьай и джигьил шиберилра.
Зас ахъакьас кканди ая ягIа гьемишттин Iуьмур агуная зурба дишагьлибурикес сад иде Базаева Нурджагьан Абдурахмановнайихъас.
Хуне Нурджагьан Абдурахмановна са агъзурна ерчIу вершна хьибцIурна садпе иса Тпигъарин хIуриъ. Дадас агъафи IебдурехIман, бабас — Iейша. Нурджагьан кедавай мебурин хизандиъ уйи хъара Iу чуна хьибу чи: ХIемзат, ХIеджи, ФатIимат, Зубайдат, Тамамдур.
ЯгIа загьматин хIекъивелди инсанари агъа мис — Джагьанччай. Учин йиркIурал къакъ алди, кIвал аркьай ахъакьуне Джагьанччи дегIви ккиркIуна хабди исари учи фиштти загьматилди кIил ухIунчин, фидегьен гашар, мекIер инсанарис агунчин.
Дад мебурин са агъзурна ерчIу вершна хьибцIурна ерчIудпе иса файшуне Финский дегIвиъди, са исалас хабар адине кIине пуна. Чуппара сад армиъди файшухаб дайдина экьуне, сасра чу бицIи ами кIине. ХIа чи шувас ушуне. Са къайдайин руш хьугуна ушуне ме мактабиъди, хуруне якьудпе классисдегьен.
Баб иттар хьуне, хулаъ аме Iу чира бицIиттар идехIела якьу иса хуруна, Джагьанччай мактабиди сара гьикундава учин баба. Меджар, ибхIалин гIуяр завал аркьай, мактабарис хIунин некк масса ицIанди, ме багв–те багв атай дуламиш акьуне хубджи гагьди. Хабди ушуне колхоздин кардилди. Вецарилди аркьайи язанар, узайи хуппурар, уцайи сумар, IуькIер. Кьур гъас вейи къунши районариъди.
Джагьанччи элхъенди ахъакьуне уч дадан хулаъ аме вахттарихъас:
«Тамамдур китабар хураф и, уч сакинди атас джинихьуна салан тIунаъ учIафи дарсар аркьай. Хурубагьас джуре курар аргвафттавуйи. Микес хьуне идже духттур.
Зубайдат кIурар гъас даради вереф и, зун кьур гъас КьасумхIурилди. ХIуни узуна некк агьартафи чIакьалаъ варттал джар алгъархьурай пуна. ЧIакьалан хIаф зун и. Зун хулади верегунас, дараас ади Зубайдат муулар джикай хазин-хулаас аттверефи. Агь, душман, хаб джар ухунев пугуна, элхъенфи ме, гьин кIурарин хIа къакъра файдигуна, зун фера IуьтIунара кканди адава вас ду, агъафи зас».
Са чIукь кегъархьу вахттуни хIуриъди адине газитин редакторвел акьас са яркка шуй. Эркьва хал кканди руцагуна учи че хулаъди шаб пуна атуне агъа чиппин хулаъ. Гьаме редакторди кьабул акьуне ме кардилди газитиъди. Шувас ушухабра кар акьуная редакциъ. ЯгъцIур истти цIа аркьай, мерттар аркьай, рукь уьцIай лихуне редакциъ. Ме исарин арайиъ духIуба хьуне цIеерхьид редакторар. Амма ппара рази э ме учихъай кар акьу къучмабурил. Мебур э: КIарин Зулейхан, Джамаларин Iейша, Кумузин Сагибат, Iеларин Мерджанат, Паччагьарин Калимат.
ЦIемуя ис хьуна ушуне шувас, усугь ХIеджин Тажуттин агъа кIиркIас. ЦIакIинар акьухаб шуй файшуне армиъди. Хьибу исалас адине. Армиас адихаб хьуне мебурихъ Iу кIиркIна Iу руш.
Редакциъ кар акьучинра колхоздин кара фадихьас кедавуйи. Колхоздин кардил душучин хуппурар фаттивайи.
КIилин ягъди гIараъ, хуппуриъ лиханди, адихаб хулан, шиникквдин мертткун,
Iелеф, малдинра акьуна, Iуьшуй вере вахтт ппара хьефе редакциъди. Iайи хъучадархьагуна шиникквара гъарефи кумак акьас.
Идемарихъай барамбарди уцайи гIар. ГIуьбехъмисттегьен уцуна, ягъ мучIе верегуна акьуна азман хIа къакъра фай алавейи хулаъди. Къакъра фишттинф э пучин, гъас давередегьен къикъеф, гIунарихъ ахъийигуна, гъареф гьина ичин аргвайдавуйи. Джагьанччай Iуссе хьучинра, мин къакъ инсанарис кьацIра кIвалас давере чишна хьуная, чIалан кIилис «Джагьанан къакъ» суман агъай ве.
АхттилатаригIди ми кIвал акьуне учин Iуьмурдин тарихдиас хъара са кар: «Адине сагелай колхоздиъди МахIачIкъалайиас хIекимар, акьуне гIарар уцаттарин бехIсар. БехIсариъ
дерецин хIал фай ахттра варттра зун хьуне удигь. Зурбадалди уцуттис йисе пуне мегIнибур аркьа машин. Бригадир и дулдугъарин идеми. Учин ери Iемал, ери итIул акьуна, ме машин йине чиппин хIуринттис. Зун гIаттархьуне ликIиная са кIеджра фай (грамота)».
Хабди Джагьанччай гьикуне Къаякентин галариъди ятагъар акьас. Михъай ахьуне Карибрин Тамам, ТIелхIетарин ХIуьрипери, Бидарин ГIебидат. Дагъдиас ушуттар, арандин кучевелдикк вардиш давай рагъуккес кIурар къучIирхIай, усттабурихъ хъулихандегьен цIа адина ифулар вей иттархьуне Джагьанра, Бидарин ГIебидатра, архьуне кIилин Iу вазди Къаякентин больницайиъ. Больницайиас хъатуна, хаб ятагъарилди верегуна алттархьуная мебурин рекъер. Са зулматилди фиштти ичинра кIил аттивуна рукьуная мебур ятагъарилди. Ппара вахтт ккеттушуна адава, рекъуьл акьуная мебур хIуриъди.
«КIесттегьен къакъара хъахъуне, загьматара хьуне, гашара, мекIера, тушкинвелара агуне, амма ахирахъди иджвелара хьуне», — агъа Джагьанччи.
Салихат Малагусейнова
