Гьер са инсандин Iуьмур гъушучин, китабарик кея тарихар суман ахъакьас хьасе. Фикир акьучин, агьал инсандин Iуьмур ирхира дава, амма сагелай кIвал акьас башламиш акьугун, сайиас сасра ахттилат аттвей ахъаркьа инсанди. Мегелай учин Iуьмурдихъас ахттилатар ахъакьуне Сакинат ччиччи.
Сакинат Алиева хуфе 9 мартиъ 1949 иса. Мин дадан ттур э Байран, бабанф — Мадина. Мебурин хизандиъ уйи ери шиниккв. ГIуьфу кIиркIна Iу руш. Дадахъ хъуйи са руш сара садпе хьиранф. Сифтта мебур ешамиш вей уйи Бакуйиъ. Мебурин дад алди уйи идже батIар кардил. Ме мастер и
нафттар аттива усан идарайиъ.
Сакинатан ерхьи исан Iуьмурдиъ ай мебурин хизанар айчIуна адиная Бакуйиас Къаякентиъди. Хабди са вахттунилас адиная мебур хIуриъди. ХIуриъ джаллабури аркьа курар аркьайи мебурин хизанарира. Iу истти дад хьуная джемеIетин хIуппарихъ. Баба кар аркьай уйи интернатиъ кунар Iуьрччан усаъ. Хулаъ ая шиберикес Сакинат ке хIаф и. ДехIела мил алчархьайи хIа пай курар, аркьа буйурмишра мис аркьайи.
Баб суварихъди верегуна хулаъ ая ерхьи исан рушас ирцIанди са кьут сегбунинра, якьу Iурдеккендин халра, якьуд кухняйин дасмалара. «Ккейшуна нецIуккди, сагелай мертт акье вун эркьва мукь. Хабди экьуна къирагъихъ батIарди ибхь суман джагвар хьасттегьен Iуьччан, сегIбунин кьут ккиркIвасттегьен атай», — агъафи мис баба.
Гьал ме вахттар кIвал аркьагуна, Сакинат ччиччай ппара муьхIтал ве учин ешунихъ хъуттурфуна, бегьемвелдис. Фиштти хъучуркьуна, уч нецIу дагъас алтухъ гIачадушуна, Iуьччуна кунар файдин гьихьай чин учи. Iайи рукъасттегьен адатуна, бицIи суман лам кеми гьаттивуна дирджанди, ути йирхIуттар суман хьас.
Хал ацIу шиникквара ай, хIа пай кар алчархьайи Сакинатал. ХIуппарихъ хъая дадалди сувариъди вей хьуная гуни фай. Миштти, са нубатиъ, хъай учин бицIи чура ушуная ме дадалди гуни фай. Дурушттулаъди рукьасттегьен верефи Райпойин машиниъ учIуна, хабди гидас вартт верефи хьилаба. Са нубатиъ, алттархьуна рекъер, гIачадин диф, са гагь хьуная мебурин бицIи шиниккварин Iешай, рекъ алчадархьай. Тегуна ппара Iайи гучI хьуная мебурис.
Хъара сагелай сара, Iудара хъай ушуная мебур ккабашккаларис. Ччуччу дарагIди вархалди гIачамева агъайчира, Сакинат учин нашивелди, гIафил хьуна аркьай ккабашккалара хубджи гIачушуная. Са арайиъ кьабахъас гъургъаттар аяф суман хьуна хаб алдарку вахттуни, агуная мис кьабахъ беIердалди гъайшиная багниш. ГучI хьувелдиас хаб алдадаркай фадихьуна учин гъилив фая ккабашккаларин бакра гьишиная ме.
Бахттунис багниш ахъихьуна адава михъ. Мактабариъра иджи хурафи Сакината. Гьемишан йиркIуран мурад и мин мактабар
ккиркIухаб хурас вес. Кканди уйи мис духттур хьас. Амма ме кар мис кканегъилди аларкьундава. Мактабар ккиркIуфна сад шувас верегъилди хьуне ме. Мин хурубарихъди ая гIешкъ аргвай мегIелимарисра ппара хIейифи.
Ме шувасра йина са вахттар алттархьухаб дадар-бабар хаб айчIуна ушуне Дербентиъди. Фушра багулив учинттар адавай, ме кардихъас гъам вейи мис. Амма баба вархал алди айчинара, ппара кумакар аркьайи учин рушас. Фиттихъра ул хъами артай давуйи.
ЦIеери исра дагьуна йине Сакинат шувас. Мин хазандис агъафи Рамазан. Ппара идарабурин машинарихъ курар акьуфе ми. Мебурихъ хъая гIуьфу шиниккв: Iу кIиркIна хьибу руш. Хабди мин йиркIуран мурад хьуне джуре кар — шиникквар хIа акьуна мебур хурас акьуб. Ппара четин вахттар ушуная Сакинат ччиччилас. КIеф икIас гIурин шишал тин агъай раккарихъди вере вахттар хьуная. Лиханасра, хъай бацIи шиникквара, ппара алчархьуная мис. Ягъар-Iуьшар верефи мин курар аркьай.
Вахадну ягъари верефи колхозарин курар акьас. Тегуна кIимат адавай лиркIенфи кар акьудегьен ягъар. Хабди ягъарихъ хъуттурфуна аттархьу кьиматиъ ай ирцIанфи е мехIсул, е хъара фи ичинара сасра шейъ. Иса аркьай хьуная гIуьфу кьвадилкьван. Якьуд масса ирцIанди, гIуьфудпеф артай хьуная учис хулас. Шиникквар хIа хьугуна, ушуне ме садпе хIуькуматин кардилди почтайиъди. Мисаъ кар аркьай хьуне мин Iу ис, хабди управлениъ кар аркьай хьуная Iу иса машинисткой. Iу исасара кар акьуная баклабораториъ.
14 августиъ 1974 иса ушуне суре ставкайиъ ай кар акьас садикдин завхозвелди. ХьибцIур иссти гьуркIу манатра адавай кар акьуная ми суре ставкайиъ. «Гьал цIае садикар хьуна ппара рехIетар хьуная», — агъа Сакинат ччиччи. Тегуна цIуьре садикариъ уйиф кIилди Iу группа шиниккварин. Аяфра кар аркьай кIилди хумбар, ппара кар алчархьайи мебурил. Iурдис
угас кIурар акьас дараъди верефи. Уха хьеттар хъархъай гъайи, хабди адарта чIирхIе хьеттара гъас алчархьайи.
ЦIуьре садикарин айванар аркьагун, нецIуъ учIуна гъванар аттивас алчархьайи. Цалар аркьаф усттайи ичира, аме кIилди хъулирхан кар алавейи хумбарилас. Акурубар, ширар йирхIубар, хъара сасра курара алавейи хумбарилас. Хабди дахъуне цIае садик. Мич адеф идже хьуне кар аркьаттарис. Iу нубатиъ айчIуфра э Сакинат ччиччай ме кардилас. Са вахттра дахьуна хаб шаб агъай верефи милди.
ЯгъцIурна ери истти кар акьуна, фидегьен гьер джурайин ревизорар адичира, мехIелдис са гIалатI, са чIал учис киркьвас атуф дава ми. «Хурас сара зун хуручин, закес лап хIа гIелим хьаси»,- агъа элхъенди Сакинат ччиччи. ЯгIара гIешкъуниас кар аркьай аме ми. Учин шиниккварилра, сусарилра, хуттуларилра ппара рази ая ме дишагьли. Джалла хIаттаринра, бицIиттаринра хIуьлмат-нуьхIуьбат ая михъди.
Луиза Гусукаева
