Iуьмур лап хIа Iеламат э! Дуньяйин варттал кьадар хIисаб адавадегьен инсанар алгъавей алаве, амма сайин кьадар-кьисмат, Iуьмурдин рекъ сасрайис ухшар авейдава. Гьер са инсандин Iуьмур кIилдин тарих хIисаб э. Инсан яратмиш хьастти, удигIай лиркIенде мин учис рукьая ризкь, мин лазимвелдин рекъ, са чIалалди, Iуьмурдин китаб. ЯгIа хьин хурасе ШагIбан Iебин Iуьмурдин китаб.
Рамазанов ШагIбан Максудович са агъзурна ерчIу вершна гIуьфцIурна хьибудпе исан цIесадпе февралдиъ МесIуьданра Ханперин хизандиъ хуне. Мебурин хизандиъ ерхьи шиниккв уйи, Iу кIиркIна, якьу руш. ШагIбан, Сагибат, Мавлудин, Аминат, Фатимат, Лимунат. БицIи вахттарин Iуьмурдихъас хабар гъушугуна, ШагIбан Iеби кIвал аркьа те ввегIдабур.
«Зун хугуна, дегIви ккиркIуна хубджи исар алттархьучира, хIуькуматин иджвелна, Iайвел арайил алчархьуна адавуй. Зе дадна баб дегIвиди душучира, трудовой фронтариъ лихуна, лихуна джан алийи инсанар и. Магарамкентский райондиъ хандагар рукIай хьуфе агъай ахъаркьафи чаб. Зас ягIа вахттари дада гьемишан кар аркьафи галариъ хIуьппехъенарихъай, мебурис Iелеттар аркьай. ХIуриъ ая вахттуни, кIерахъ вецарихъ верефи. Баб махьтабин уборшицара и интернатарин прачкавелра аркьай. КIерахъ суваъ верш вец фаверефи дадав. Учис кумак бадалди зунра ппара гъарефи ми. Фиппур пучира, гашара, мекIера зайдейи агуне ме исарин шиниккварис. Шиникквар къалин хизанариас, кумак бадалди, хIуькуматин вакиларин маслихIетилди сад, Iуд гьикай и школа-интернатариди. Хьибудпе класс ккиркIу кьайдайин кIиркI иде вахттуни, че хIа хизандис кумак бадалди зун гьикуне Магарамкентин школа-интернатиди. Гьемисариъра кканегъилди Iелеф авейдавуйи. Гаш ккерхьай и час. Iайи гаш гъамаз хьугуна, ушуна гIучIафи емишин багъаригI, ме китик, ме куршам, ме гьеч дагъай Iелди чин час чарабур аркьай. Муядпе класс ккиркIвасттегьен илгуне зун мисаъ. Захъай мисаъ хурай уйи хъара джуре хIурарин шиникквара: ЧIааринттар, ЯрIугIаринттар, Дулдугъаринттар. Алтухъ улакьара афттавуйи мегуна, вахаднубур зад хьугуна чин джалла хIуриди гIагъгъас почтайин машиниъ ай зе дад гIаверефи».
-Ппара йиркIурак киме кар фи хъая вахъ ШагIбан Iебай? – пуна хабар гъушугуна, ми элхъенди ахъакьуне, «Iудпе классиъ аягуна зе дадахъай кIилин ягъди язанра акьуна алдалас алавей уйи чин. БицIиди мучIра фатIуна Iуьбехъмин вахтт и ме. Са арайи дада гьарай акьуне, тагьа ШагIбан хIуч пуна. БицIи шиниккв идевелди хIуч агуф кIакIар хьуна чIалар хъахъас хьуне зе. Гьемиштти аладина учIуне зун хулаъ. Кьабахъ ягъарира йиркIураъ гучI ай хубджи гагь хьуне завас махьтабидира кехIей вес давей. Верефра Iудпе сменайиди и. Гьалра кIвал хьудегьен элхъ керхьа зас зе гIевамвелдил».
Хабди хуруне ШагIбана профтехучилищейиъ. Хуруб ккиркIуф, ушуне армиди. ЕрцIурна садпе иса ушуне, ерцIурна хьибудпе иса адине. Армиас адехаб, сагелай Махачкалайиъ хьуне, хабди ушуне Бакуйиди нафттин буругъарил кар акьас. Кар ппара читинф и, кибашттан, кардин хIекъра ппара батIарф и, гьете вахттуни вахттуни гIуьфу вершна ерхьцIурна хьибу манат вазала пугуна, ме лап хIа пул и. Кардихъас гъургъучин, вазалакес цIегIуьфу ягъа кардил, цIегIуьфу ягъа хулаъ и. Мидас чин курортаридира гьикай вейи. Са гагь хьухаб халра ирцIанди, амма зун дада унахъуна файдине.
Муя иса буругъарил лихуне, ери иса Ставропольдиъ заводиъ лихуне. Сара хIуриди адеф, почтальонвелди ушуне. Почтальон пугуна, Советский вахттари ппара кьимат ая кар и. Авала гьал суман телефонар адавуйи. Байирариъ ая багу кIиларихъай Iари кIеджарилди и хабарар вереф. ДехIела джалла ахъутIуна аверефи, мус почтальонди са кIедж гъасе гьан агъай. КIедж гъилиди рукьугуна, шадра вей лап гьате кIилди дунья гъилиъ ачархьеф суман. Ибхь, угъал, рагъ дагъай, хъахъуна газитарин шишалра гIаруцафи. Курар зун ппара усариъ акьуне, гьер усариъ чухсагъуларин кIеджара йине: армиъ, Украинайин заводиъ, Ставропольдин заводиъ, Бакуйиъ», – кIвал аркьа ми.
ХьибцIур исарихъ хъучархьая мин почтайиъ кар аркьай. ЯгIайин ягъасра ме кар фаме мив. Хъара джандин сагъвелра кьуват йирай учис.
«Амма кардил алдея пуна, хулан, байирдин курарифас гъил фаттивас верефттавуйи»,- пуне ми. ХIуппарна малара ппара ухIуне. Мебур ухIасе пугунра рехIет давуйи. «КIесттегьен загьмат аркьайи IуькIер-кьаларихъас. ЙицIу фур IуькIерин акьугуна, мебурикес ерчIуд колхозинттар верефи, сад неджберинф. Мебурикес IуькIер гьуркIайдавуйи. ГIараас аладихаб, верефи колхоздин эпелар акьас. Ме кардихъасра IуькIерин машин ирцIанфи. Хъара дада уцафи «Джамал кьулайикк» меркIвар, къалагъанар дагъай, сагелай къакъар аркьай гIадархъайи дарагIас, хабди дагибурил алиланди ккегъархъайи, хуппай алийина гIерабайил, гъарефи хулади. Зайдейи алайшуне читинвелар. Гьалдинттарис ппара рехIетар хьуная фи кардис кканчира. Iуьмурдин шартIара ачухъ хьуная. Ккане джурейин улакьара ая. Час агу гIезабар, гашар хье джигьиларис дагурай, ацIуна иджвелар хьурай чиппис», — агъа ШагIбан Iеби.
Iу агъзурна йицIудпе иса акьуне ми хизанра. Арайиъ нуьхIуьбат, хIуьлмат ай яшамиш ве мебур.
Салихат Малагусейнова
