ЦIае ис багу хьуне. Фидегьен цIае исалас алтухъ фера аслу дава пучинра, инсанарин муш кеве вере ис алттушу исалас иджвелинф хьасе пуна. ЦIае исахъ, цIае умудар хъаве.
ЦIуьре исан ахиран ягъаниас цIае исан садпе ягъаниъди ачевере ягъ хIисаб аркьа ЦIае исан хIа ягъ. Къаршиламиш (праздновать) аркьа ме хIаягъ ацIуна хIуькуматариъ, ппара миллатари. Са чIалалди, лунный календарь ишламиш аркьадегьенттари.
Ме ягъ хъучавередегьен шиниккварин йиркIвар мертти хIуьлакди аве. Кканве мебурис елкабур. Ул аве мебурин Дед морозин савкьатариъ. ЙиркIурастти хъугъуна аве мебур Дед морозари гъареттар э пуна. Хъара Iайи гIешкъунилди кканве Iуьшан цIеIудари хлопушкабур агъатас. Вахтт ккими гIачархьу манатарин гъуршанди хIезур акьунаве гьер джуьрайин пахъар аркьаттар.
Са вахттуни лап гьате хье мусульманарин хIаягъарихъай барамбарди аркьай и ЦIае ис. Фи батIар Iелеф акьас ягIайчин, аттрукьайчин гьетебур кIилди хIезур аркьафи.
Гьалдин вахттуни инсанарин ниятар джуьре хьуная. Диндин цIуппе хьухаб сури аркьай аме ме хIаягъ, сури хьес лайикь дава ме акьуб, ппара хIа гунагь э агъа.
Гунагьра идеф хьасе. Амма хье бицIи вахттар кIвал акьугуна аргва хьин фидегьен бахилди авереф ичин ЦIае исан хIаягъал. Алтухъ телефонар, интернетар адава вегIдабури, авереф са телевизор и. АхъутIуна аверефи мус телевизордиас ЦIае исан кинубур, хIикатар, мегIнибур агвар акьасегьан пуна. Те хIикатарна мультикар ягIара кегьей йиркIураъ аме. Хьес кканве гебур хье валадарис ахъакьас гебурис ахъихьуна агвар акьас. Фас пучин, мебур ппара Iекьул ирцIан, иджвелин, рехIимлу тамашабур и. КIилин Iу–хьибу вазди шадвелдин кьадар-хIисаб адавай ул алвей исан ме вахттунил. Гьамихъас фикир ве хье шиниккварисра ме шадвел агвар акьас пуна. Хабди мебурира чиппин бицIиттарис ахъаркьагъилди мишттин тамашабур.
ГIедат идегъилди гьер са хIаягъахъ учин тарих хъая. Миштти идехIела ЦIае исан хIа ягъахъра хъая учин тарих.
Ме ягъ садпе январь алийине ке удигьай хье эра хьастти ягъцIурна ерхьидпе иса Юлий Цезарь агъатти Римдиъ, юлианский календардилди.
Са вахтт хьуне григорианский календарьдилди цIехьибудпе январьди къаршиламиш аркьай цIае исан хIаягъ.
Григорианский хъара юлианский календарарин джуьревел ая цIехьибуягъ. Сур хIуькуматариъ ягIара кегьей аркьай аме Куьгьна ЦIае ис агъай. Сагелай ЦIае ис кьабул аркьа садпе январьди, хабди Куьгьна ЦIае ис кьабул акьуна рекъул аркьа цIехьибудпе январьди. Джалла миллатарин арайиъ ая ЦIае исан гIедат хIисаб аркьа Iеквар куькIа, чурхъай унар аркьа питардабур агъатуб.
Ширт хIисаб аркьа ме кар.
Ая ахттилат авалдин вахттари гьер усариас адикуная Iайвелин руьхIер аверефи агъа цIае исахъди чиппис мукь джиркIенди, хъудуьхьуь хал джикIихаб экьуна ме хулаъ ппара четинвелар алчагъарефи агъа хулан эессибурис. Мебур багу дахьас гьертти учин хIеятиъ аркьафи агъа хIа унар.
Мишттарихъ хъугъуб гунагь идехIела идетаре хьес ме хIаягъ хIерам агъаф. Ичира бицIигуна келлайиъ архьу кар хум гьатас четине. Мебур кIилди гьакIанттаре сасра исасра сагъди атурай хьин джалла!
Салихат Малагусейнова
