Исан цIеIу вазалакес мусульман халкьди ке багьа гирами ваз хIисаб аркьа Рамазандин ваз. Мусульманарихъ хъая Iуд ке идже хIа ягъар: Кьулбандин хIаягъна Рамазандин.
Рамазандин хIаягъас агъа хъара Ид аль-Фитр. Ме иса ме хIаягъан ягъ алчархьуне цIехьибудпе майдил.
Рамазандин вазала гьер мусульман инсандин йиркIв ачухъди аве, гьер са дава кардис, дава чIалус сабур йис алучIа. Гиранвел, дакканвел аяттари маслехIетар аркьа. Сад сайин хатириъ идихьас, хIуьлмат нуьхIуьбат ухIас алучIа.
Гьеме вазала фарз алеттари, джандивас аттрукьаттари ухIа сивар. Сиварин фарз башламиш аркьа инсандин цIеякьу ис хьугуналас. Амма шиниккв вардиш хьас ери ис хьухаб башламиш акье агъа хъучикас сивар ухIас.
Фиштти э сивар ухIаф пуна суал йичин, йисе джуваб: багамин зав курухаб мучIинан къулгунаристтегьен кIилин ягъди инсанди фера е Iелдава, е ухайдава. Гьер са дава кардигьас вархал ве.
Ая са къатт инсанар сивар дадуьрхьеттар. Мебур:
— Сафардиъ ая мусульманар. 90 километрайилас вартт хулагьас варха идеттар, цIегIуьфу ягъди сасра цIае мукьуйиъ аяттар. Амма учис инсандис кканехаб ухIас ахттигьар ая.
— Джандивас аттрукьай адаваттар, иттаяттар. Сивар ухIагуна сагъвелдис зарар вереттарисра мухIа агъа сивар.
— БицIиттар хъая хумбар.
— ХIа яш хьуная инсанар. Мишттинттари чиппин ухIас дахьуна гIайшу сиварихъас ирцIанде Фидья-садакьа (Мудд).
Фидья-садакьа ме гьер са гIайшу сивин кьимат э. ГIайшу ягъахъас инсанди йина кканде са касиб шувас Iелеф. Амма ге Iелеттин кьимат чIукь хьуна ккандава учис ягъа Iелеттилас. Хъара йис ве садакьа пулуъ ай. Ме пулун кьиматилди касиб инсандивас са ягъа Iугелай IуьтIанас гьуркIагъилди. Ме кьиматин хIисаб аркьа гьер инсандин девлетихъ хъуттурфуна.
Амма гьеме педегьен инсанари чиппивас хабди аттрукьугъилди сивар ухIуна кканве.
УхIая сив керкьа мусульман инсандин нагагь:
— КIвалас ушуна фичира IуьтIучин, ухучин. Фун ацIасттегьен IуьтIучира, кIвалхьу усалас тич хаб ухI агъа сив.
— Джан Iуьччухаб сив ухIай.
— Ахттигьар ая аркьая ямагин тIем акьас, амма фуниъди агьадатухаб.
— Сиварихъ, хъвехъерарихъ хьеттар хъударкас.
— Улариъ дарман агьатас, уларик сурьма китIишанас.
— СилебаригI гIаметтар IуьтIанас.
— Силебар Iуьччанас.
— Табуас иъ йис.
Сивар ухIа инсанари акьуна кканве суьхIуьрара. Багамин къулгунин кебер архъагунас IуьтIуна хъучархьуна кканде инсан. Ппара хIа саваб ая суьхIуьрарис гъайши инсандис. Амма ппараттари ккулинвелди гIарта ме вахтт. КIилин ягъди сивар ухIа инсанар мучIинас хIезурве ифтарихъди. Мегунас гьер хулаъ аркьа гьерджурайин ямагар. Амма хье динди алтухъ IуьтIубарис еб маирцIана агъа. Ке хIа матлаб э сив ухIа инсандин сив гьартагуна ппара даIуьтIуб.
КIилин вазди сивар ухIая инсанар шатти гъузуна аве хIаягъарин ягъахъ. Ме ягъас инсанар са багухъас шаттира аве, амма сасра багухъас мидегьен идже ваз кIиркIвая агъай пушмалдира аве.
Са хIефтта ккеми инсанари башламиш аркьа хIезурвелар аркьай. Iуьшахъас башламиш аркьа хумбари чиппин ямагар хIезур аркьай. Гьеме ягъа джаллабурин хуларин раккар дахъуна аве. Фуш идеми гIалашуй, шиниккв, ачадичин шатти. Джаллабурин хулариъ аве дуьхьуьна суфрабур. Ме хIаягъарис шиниккварис гъуланде цIае кунар. Ке Iайи шадтти аве хIурагI чантабур фай гIаруца шиникквар. Багами башламиш аркьа мебури гьерттин хулариъди вей, ме хIаягъ мубарак аркьай. БехIсунис завал аркьа чиппис гьерджурайин итте шейъэр. Найин чанттайиъ ппара айчин. Хуларин эессибури кьасустти шиниккварис йис агъай гъуланде ке батIар шейъэр. Шиникквари чиппин арайиъ агъай аве хабди найин хулаъ иджеттар ирцIанди айчин.
Ме хIаягъа джалла багу кIилинттар, къуншибур, хIуринттар алчаве сад сайихъди. Амма ке удигьай вес алучIа тухумин хIа инсандилди. Исарилди даргва инсанар гьучархьа мегуна. Ме хIаягъ аркьа джаллабури са ягъа. Ая хье райондин хIурар Iу ягъа аркьаттара. Мебури чиппин хIур пай аркьа. Хабди джаллабур хъихьуна нубат алчаве джаллабурил садра гIадартай. Гьер ачади усаъ, хулалас алайшу кIедегьенттарихъас, амметтарихъас аркьа дуьгIебур.
Луиза Гусукаева
