Россияйин банкуни 2022-пе исан садпе ерхьи вазалан арайиъ арайилди аттивуне Iу агъзуралас вартт мишттин ахттигьар фадай лихан идарабур. Мебурин бицIи пай финансовые пирамиды агъаттар э. Цацан исан гьаме вахттунихъ хъуттурфучин, мегуна хьибудтти чIукь и мишттин нелегалар авуйф. Фас э мишттин чIире ниятар ая идарабур ппара вереф? Фишттин идарабурис пас хьасе нелегалар? Фиштти дженг дивуна кканде мебурихъай? Фиштти ягIар акьас хьасе финансовый пирамидабур? Ме суаларис джувабар йине Россияйин Банкунин, Дагъусттандин отделенин хIатти Идрисов Мурад Саниевича.
Мишттин Банк Россияйин пуларин базариъ ахттигьар фадавай кар аркьа пишакураригI гIачархьа ахттигьар фадавай кредитар ирцIанттар, лжефорекс-дилеров агъаттар, хъара финансовые пирамидабур. Ме идарабури чиппин кар банкунин лицензия хъудавай аркьа кар, дехIела мебурин кардихъ эхIттибар хъихьас хьасттава. Нагагь мебури акьу кар цIакуна хьучин ме кардин дузвел акьас ппара читин хьасе.
Нелегаларин идарабуригI гIаяф хIа пай пуларин пишакурарин реестраригI гIадавай кредитар ирцIанттар э. Мебури мункин э кар акьуб гьергъилди. Фас пучин мебури хIуькуматин гIедатилди дава халкьдис пулар ирцIанф. Амма кIеджарик ликIенасе хIуькуматин гIедатилди э пуна. (месела: «микрофинансовая организация», «микрокредитная компания»), е дахьичин чиппин кар давам акьасе реестраригI гIадавай. Мишттин кредитораригI псевдолизинговый компанибурна псевдоломбардара гIачархьа. Псевдоломбардари коммиссионный дуканар э пуна джинди кьимат ая музе шейэрин залогилди ирцIанде джемеIетилди бурджар.
Хъара мишттин идарабурин хIисабаригI гIачархьа финансовый пирамидабур. Мебури алтухъ варттал даркьай инсанарин мушара кихьай хIа пуларик алдатмиш аркьай гIачадива халкьарин пулар.
Алттушу исахъ хъуттурфуна мишттин идарабурин сан хьибудтти алтухъ хьубахъас ме ахъакьуне, — «Ме кар ппара задарилас аслу хьуне. Къадагъабурилас аслу ий банкунин гIедатин курарин ппара духIубавелар хьуне. Ме духIубавелар чIире ниятар ай ахттигьар фадай лиханттарин иджвелихъди хьуне. ДехIела мебурин кара фараш хьуне. Мебури арайил акьуне «займы от частных лиц», «нестандартные» агъай псевдоинвестиционный проектар. ХIа пирамидабур пай хьуне музеттарис. Мебурин иджвелис хьуне онлайн курара.
Ме кардихъ хъуттурфуна Банк Россияйи цIуппе акьуне чиппин мониторингра. Мин кумакилди мебурин Iемалара тегIди арайилди аттивас ве. Алттушу исан декабрьдин вазала кьабул акьуне гIедат. Ме гIедатилди хIуькуматин ахттигьар фадай пуларихъай кар аркьа идарабурин интернет- ресурсар хъикIас ве. Ме гIедат лап хIа кумак хьуне банкунис. Са Iу хIефттайин, Iу хьибу ягъан арайиъра кехIей ягIар аркьа Iемалдарар. Гьаме исан арайиъ, Банк России кIилиъ ай 3,5 агъзур мишттин сайтунин рекъ хъикIуне».
Дагъусттандиъра ая гьемиштти арайилди аттиву финансовый пирамидабур. Исан садпе пайуниъ кIилди хье хIуькуматиъ ерчIу вершалас вартт джикIине пирамидабур. Ке ппара авуй мебур Telegram-каналиъ хайп-проектар, криптоволютабур агъай.
Нагагь хьес мишттинттар алчархьучин аман ами хъучушуна ккандава мебурихъ.
Дагъусттандиъ хьучин «TRUST INVEST CAPITAL» агъай лап хIа пирамида хъикIуне. Мебурин алдатмишар лап хIа пуларинттар и. Машинарин, багьайин техникайин, хуларин рассрочка аркьая агъай гIачадивай инсанар, амма кар кардил адегуна арайил фера дахьуна гуланди и инсанарин пулар. Банк Россияйин пишакурар, МВД, прокуратура сад хьуна хьил гулас акьуне ме пирамидайин.
ЯгIайин ягъас ме Iемалдарари джуре Iемалар джикIиная. Багьанабур аркьа пулар афухIас идже мукьар э агъай, джуьре хIуькуматарин проектар гьучихьа, кьимат ая кIеджар гъушанас хъучика. Мишттин ахттилатар мебури удигьайра аркьайи. Агьал хъадагъабурихъас э пуна инсанарин хъугъуб ппара ве. «TRUST INVEST CAPITAL» агъа пирамида арайил акьуттари инсанар хъугъас аркьайи чипин компанин пиша криптовалютана акцибур масса йиб э агъай.
Са канал сара э мебури кар аркьаф VPN. Эгена мисариъ гьучархьучин, мебурин ахттилатарихъ хъучавестти сагелай ахттармиш акьуна ккандеме компанин лицензия Банк России агъа сайтуниъ.
Ахиран исари мебур ппара хьуб хъара аслу э онлай идарабурилас. Мишттин проектар акьас ппара рехlетра э зейдайи уджуздира гъурзанде Iемалдарарис.
Чиппин реклама акьас мебури хъучадива чиппихъди гьер регионарин блогерар. Хъара мункин кар э ме проектигI гIачучIубан шартIарикес сад хьуб гьерттин учин аккаунтиъ, соцсетдиъ учис ме проекттин кумакилди ппара пул хьуне пуна Iемалин хабар ихьуб. Хъара мебури интернетиъ ихьа гьер джуьрейин видеороликар, баннерар. Ишламиш аркьа кIилдибурис ягIа суман брендар, финансовый компанибурин ттурар. Са чIалалди алтухъ пуларин, санарин гъавурдиъ адава инсанар мебурихъ хъучаве.
Алтухъ гъавурдиъ адава инсандифас фиштти ягIар акьас хьасе идара лицензия хъаяф ичин, е дахьучин Iемалдар ичин пуна суал йигуна Мурад Саниевича джуваб акьуне.
«Зун насихIет ирцIанде, мус хьучира ке удигьай ахтармиш акьуна кканде гьертти учис герек иде компани, хабди ишламиш акьуна кканде, ме ахттармиш акьубан рекъуьъ гьер са инсандис лап хIа кумак э Банк Россияйин сайт. Шак хъирхIа идарабурин сан джикIес хьасе «Проверить финансовую организацию» агъа разделиъ.
Ссылкайиди ачушугъилди чвас аттархьасе мебурин список. Чвас герек идеттихъас руцас хьасе ттур ликIина, ИНН ликIина, е дахьичин регион ликIина. Нагагь чвас ме списокдигI идарайин ттур джикIичин фи акьунара мигьди багура кехIей хьуна ккандава.
Ахьуб мункине ме списокаригI гIадава идарабура. Мебур ягIар акьуб бадалди ке удигьай ул ачатуна кканде лицензия хъайчин хъудавайчин. Iудпеф ахттармиш акьуна кканде банкунин реестрдигI гIайчин. ХIуькуматин гIедатин идарабури мишттин задар джин акьасттава, амма Iемалдарари джувабиккес кIил ккеттивас алучIасе.
Хъара фикир йина кканде ихьу пуларин хатIабурихъас ахттилат айчин адавайчин. Фас пучин гIедатин идарайиъ пишакурарин вазифа э ме хатIабурихъас ахъакьуб, ме кардихъасра идарайихъ шак хъирхIуна кканде.
Са Iемал сара э нагагь гIачучIу инсан кедавай хъара джуьре инсанара гIачадивуна кканде пуб.
Эгена чвас мишттин идара джикIина гин ттур списокаригI гIадавахаб чвевас джинди сайтуниъ хабар акьас хьасе Банк Россияйиди. Центральный банкунин садпе страницайиъ ахьасе интернет приемныйдин адрес, ликIенас хьасе мобильный приложениас «ЦБ Онлайн» агъа усади, е дахьичин почтайиас кIедж гьикас хьасе ме адресра ая сайтуниъ.
Хъара чун мишттин идарайигI гIачархьуна чве пул хаб гъушанас давей аваранди аяхаб гIерза ликIина кканде милицаидарайиди».
Салихат Малагусейнова
