Фидегьен тегIди ве вахттар, инсанарин Iуьмурар. Улар алакьуна дархъагунас хIара хьуна, хIададар-хIабабар ве. Экьуна фикир акьу арайиъ, бицIигунан вахттар кIвал акьу вахттуни, Iу ягъ хьеф суман давай алттушуна аве ягъар, вазар, исар.
ЯгIа миштти экьуна кIвал аркьа учин Iуьмурдин рекъ хье хурин ке хIа инсанди, хIа мегIелимди Гасанова Пери Гасановнайи. МегIелмдин пеша ке кIимат, хIуьлмат, джафа диваф хIисаб аркьа фи вахттуни ичира. Авала хъара гIевам вахттари джурейи хIуьлмат аверефи мегIелмидис шиниккваринра, дадар-бабаринра багухъас.
Ттур ая дишагьли, садпе мегIелим Агъул райондин — Пери Гасановна. Хуная ме Агъул райондин Типигъарин хIуриъ са агъзурна ерчIувершна къана еридпе иса. Мин дад – Баджаев Гасан. Баб – Гури Баджаева. Мебур хуная са агъзурна муя вершна ярцIудпе иса. Iудара са ешунинттар и мебур. Дадара-бабара хъай кIилин Iуьмурди кар аркьай хьуная колхоздиъ.
Мактабиди ушуная Пери Гасановна са агъзурна ерчIу вершна хьибцIурна якьудпе иса. Мин йиркIурак кеме учин бицIигунан вахттар. Мактабариди вестти, мис ягIаракьас кканди ахьуная хIерфар ликIенас, хурас. БицIи Пери са газитин кьурц, китабин табагъ хьурай, фачархьефна сад гьуккай ахьуная къунши хIа хьиралди Давударин Iешурайилди учис хур агъай. Ме хIа хьирара, учис фера дагIайчира, хатир идихьас агъай хьуная гьер джурайин, учис ягIа суман хIерфарин ттурар, хураф суман аркьай.
Сифтта мактабиди кичадартай ахьуная Пери Гасановна хъая шиниккварилас ешарин бицIи э агъай. Айчира са бицIи суман гудж акьуна кичикуная ме чиппин дада. Кьабахъай кичишучира джаллабурихъ хъучархьуная ме учин гIешкъ ай хурай.
ГIулана суваъ авей ахьуная мебурин хизанар. Садпе класс кIиркIуна гIулин кканиккулари ахьуная ме чиппин хизанарихъай суваъ. ГIул кIиркIуна хаб вере вахтт хьуная. Мактабиди рукьагунас хум ушуная ягIар акьуттара. Мин дада Перис кумакис унархъай хьуна кьунши идемис Давударин Рамазанас. ЦIайи хаб ягIар акьуная джалла хIерфар.
1942 иса еридпе классиди агъархьеф, мегIелимар гьудуркьай, сапдпе сменайиъ учи хурай, Iудпе сменайиъ бицIи классарис дарсар киланди ахьуная. Ме вахттунис гъайшина уйи хье хIуькуматин ке хIа дегIви. ДегIвин вахттар ппара Iайи читинттар хьуная. Джалла хIуькумат гъайшиная душманар адикас пуна. Шиниккварис алчархьуная кканчира-дакканчира хIа хьас, барамбарди хIа инсанарихъай лиханас, бицIиттар вардиш акьас, ухIас.
Ушуная дегIвиди хъая са чу Гасанов Абумуслимра. Хаб адина адава ме, адиная хIуриди кIиная агъа кIедж. КIилди хIур Iэшай ахьуная ме Iэгвалди. Хизан акьасра кехьей хъучадархьуна файшуная джигьил кIиркI дегIвин цIайигIди.
Миштти кIиркIуная Пери Гасановнайи муядпе-ерчIудпе классар. 1945 иса ме учIуная Дербентиъ педагогический училищайиъ заочное отделениди. УчIу иса кIиркIунара э ми мисан хурубар. Гьеме иса ушуная Пери Г. шувасра. Мис кканди ахьуная хъара вес хIа курсариди хурас, амма шуй рази вей ахьуна адава. Ме кедавай хьиджарбабасра ккандавуйи ушуна. Мебурис кканхьуная хулаъ ая суса ахъаджихIай чиппихъра экьуна, шувара азмурар аттивай хьуная миас. Сара мебурин гьава агуф, завал акьуна учин шейэра ушуная учIас институтиди Махачкалайиди. Миштти садпе хизандивас джуре хьуная ме.
1950 иса хуруна кIиркIуная Пери Гасановнайи Дагъусттандин мегIелимарин институт. 1951исалас башламиш акьуная ми кар акьас Типигъарин хIурин биологин, химин, географин мегIелимвелди. Ми ахъаркьа уч бицIигуна дмимари ппара бахил верефи пуна нахширарил, тукарил. Училас алайшуная ягъар, Iуьшар ахъаркьайхьуная шиниккварис. 
Ме ахттилатар ахъаркьайиф ми, шиниккварис ягIай хьурай пуна фидегьен читинвелди гъушунаф ичин мегIелимдин пеша. Хурас ккандея инсан гъурзар акьас хьас дава е са читинвелари, е са алчархье ягъар- Iуьшари. Хурас ккане инсанди джиркIенде рекъер, даккантти багьанабур.
Пери Гасановна Совет хIуькуматин вегIдуни ягъди удигьаттарикес хьуная. 1960 иса ме ушуная хаб шувас, хуруттис, фиттина миндавай гъавурдиъ ая Байрамов Муталибас. Ме хизандиъ хьуная якьуд шиникквар, са рушна хьибуд кIиркIар. Ме иса гIаттивуная ме вакилвелди мегIелимарин Всероссийский съездигIдин, вей уйиттигъди ХIуькуматин Кремлевский Дворециъ съездарин Москва шагьурдиъ. Мегуна йиная мис Орден Ленина хъара ттур «Заслуженный учитель школ РСФСР».
Кьанди суман гIаттивуная членом валайитин комитетин профсоюзный лихунчибрин просвешенин, высший мактабаринра научный идарабурин РСФСР. Гасанова Пери Гасановнайис кардихъас йиная ацIуна гьер джурайин наградабур , гьер джурайин кьиматинттар. Амма идже кар акьубан кьимат э ке удигьай мин гъиликк ккей уйи шиниккварин ягъайин ягъас ая баркалагьдин чIалар. Джаллабурис кIвалди аме ми йи Iекьуларна насихIетар. Ми дарсар йиная шиникквар ягIа чиппикес хьуная хIададарна хIабабар. Байирариъ ешамиш вей аттар, чаб хIуриди аттархьегуна милди кIил дадивуна, хабар дагъушуна, салам дайина вейдава.
Агъул райондиъ ая ацIун мегIелимар те вахттарин. Джаллабур ме мегIелимарикес гьучихьас вереттарикес э гьалдин мегIелимарис. Мебурин рекъ гьерттинф читинф и. ДехIела ягIа мебури ирцIандея экьулар багьа э.
Луиза Гусукаева
