Нандиъ иджи э? ХIуриъ? Дахьичин шагьурдиъ? Ме суал мус хьичинра инсанарин удигь гьаве хIуриъра, шагьурдиъра. ХIурин инсанарин Iуьмур ве гIешкъ ай шагьурди вес, е дахьичин хал дехIера гъушанас, гереквелдис ушугуна сасра бизар дакьас.

Мебури фикир аркьа тисаъ иджи э пуна. Шагьурдин Iуьмурдин шартIар рехIетти аргва. Ппара ая инсанар айчIуна хIурариас ушуттар, чиппин кардин хIекъийин хIа пайра хулагьас ирцIанди сасрабурин хулариъ экьуттар, мишттира четине. Шагьурдиъ аяттарис хIурин Iуьмур кьабул ве. Амма чаб сад-Iу хIефттайи гIаттархьуна, чIирариъра аруцуна, багу-кIиларилра аларуцуна хаб ве шагьурариъди. КIилин Iуьмурди адина хIуриъ илгванас ккандава.

Гьелбетта ме кардилди хьес аргва Iайвел суман иджвелра ппара идеф шагьурдин. Гьер усахъ хъая учин иджвелра Iайвелра.

Иджвеларихъас гъургъучин, хIурин иджвел алтухъ э. Авалдин вахттари четинвелар ппара и. Машинин рекъер чIирхIеттари, суварихъди рекъер ахьасра адавуй. IуькI-кьал хIейванарил, дагибурил алийина, хъара хIа паяри къакъар аркьай хумбари хъархъай алагъарефи. Ахтт вейчинра машинар лап чIукь и. Ягъа са автобус авейи архьуна кумра, даграг атай алдишай кьутарилас фурара. Асфальтар адавуйи. КIилин ягъ верефи агъа рекъуьъ.

Вахттар алттвередегьен дуьяйин гьавабур духIуба хьуне, гьалдин вегIдабури гьерттин раккахъ машинар хьуная. ГIайшуб-гIагъдибан четинвел андава. Кканхье вахттуни найич хьичинра учIуна машиниъ гIаве. Мисаъ аве сарин, мертте гьава, ухьтан тIабиIат, суварин мертте, ругъу хьеттар, мал-къара ухIаттарихъ некк, ччам, нис, джар, батIар итте якк. Хуппуриас кканчин: калтуфар, каламар, кьутIар, помидорар, емишар, — са чIалалди, фи узучинра кегъучIа, хIекьдан мертте продуктин эесси ве.

Мус кканчира агъафе, хIурин мукьуйиъ гIулин ягъа – кIилин ис ухIафе пуна. Загьмат-кеш инсан хIурин мукьуйиъ фиттин кканчира сахIиб э. ГIедатарисра иджи э хIурариъ. Асирар алттушучинра алтухъ духIуба вейдава гIедатар, хасиятар. КIвалас гьадартай чиппин шиниккварис ягIар аркьай ис-исахъди алттгъа. Гьер миллатин учин чIал садпе мукьуйил алве. БицIиттилас хIаттилди чIал ягIай ве. Шагьурди гьаме гIедатара, чIалра, кканчира дакканчира бицIи-бицIи хум гьарта.

Шагьурдиъ, садпеф, загьмат чIукье. Фас пичин байирдин, хуппурарин, бусттанарин, саларин курар адава. Мебур хIа пай чиппин хIуькуматин кардил вей, хаб вей экьунаттаре. Хулан гIанариъ ибгIа — ругъу хьеттар, газ ая. Шиниккварис тамашабурис ягIарвелдисра мункинвелар зейдайи алтухъ э шагьурдин. ХIуьлра Iайи кканве мебурис. Кканчин иттархьуттис духттуралди вес, кумакис эхIттималвелра ая мисаъ. Амма бицIиттар фатуна раккаригь хIаф хъадавай атас вейдава.

Учинф агъа хал хъаяттис Iайи дава шагьурдиъ. Эгена хал хъадавахаб иджира дава. АйчIуна ушуна, сасрайин хулагьас пулра ирцIанди хумбар хулаъ эркьва бицIиттарихъай, идемари кар аркьа. Кардин хIекъира хIа пай аттве хулагьас, Iелеттигьас, рекъеригьас. Шагьурдин иши лек пул э.

Машинар ппара хьудегьен гьавара чIирхIе ве шагьурдин. Мисан гьава мертти давайчира гIудулф хIисаб аркьа. Гьемихъас хIурин гьава дадуьрхьея хIа яшдин инсанар вес алучIа Iурдинди шагьурди, чиппис рехIет хьас. Гуджиникестти ккиха мебур хьибу-якьу вазала клетккайиъ ачикуттар суман. ХIуриъ Iуьмур фатуная инсанари хабра хIурихъди дива.

Шагьурариъ илгванде гIедат идегъилди джегьилар, кIилди, садихъди, хIа къазалмишар кканеттар. Шагьурдин къазалмишар, иджвелар фидегьен ппара ичинра дуланажагъ кIили гъас рехIет э хIуриъ. РехIетти яшамиш хьебан шартIара идже хьуная. Шагьурариъ суман хьеттар, банябур кIилди найчра аттудушуна хулан гIанариъ хьуная. Зас пас ккандея найисаъ хьин хьучинра хье чIал, хье гIедат, хье миллат хум гьатуна ккандава!

Салихат Малагусейнова