Ппара зурба, гуджлу заде тIабиIэт. Михъ хъадава джурайин луьгIматарна Iеламатар адава. Удигьттин вахттари инсанарихъ алтухъ ягIарвел хъадавуй, чиппин джан ухIас мункинвелра авейдавуй, гIилми фая пешакар духттурара аяфттавуй. Амма сагъламвел мус хьичинра герек э. Джандин сагъвел адавахаб дуя акевейдава.
Те давурарин дарманар, луьхIуьмар (средства) IуькIерна кьалар и. ДжерехIилди иттая инсан ушуна учин дарди-хIел ахъакьухаб ми учин фикирдилди ирцIанфи нае итталис фи IуькIуькес дарман, муфеIэт кейчин гьате IуькI. Мишттин набататар ппара э. Сур ая мебур гьалра кегьей, халкьдин джерехIвелдиъра, лап ягIа духттурарин насихIетарилдира ишламиш аркьай аметтар.
Гьаме набататарикес сад э мелисса. Уч ме агубарис хье уриарис ухшар иде ппара нуш вере, лимонин ниъра тIемра хъая IуькIе. Мин муфеIэтлувел, мик кея дарманвел ягIай, кIилди дуяйин халкьари гереквел аркьайра чIукь гагь дава. Iу агъзур исаласра вартт э ме Iуькуькес инсанари муфеIэт кеттивай.
Мелиссайин ватан, мин иджвелна-Iайвел ке удигьай ягIархье ус — Средиземноморье, Северная Африка э. ВехIшидалди уч-учис агъучIа ме IуькI Северная Америкайиъ, Украинайиъ, Кавказдиъ, Средняя Азияйиъ.
Хье хIуькуматиъ файдина авала димари узуне ме. Гьалра узай ве Краснодарский крайдиъ, Самарская областьдиъ. Са иса узуна фадихьучинра ппара гагьдисттегьен кегъучIай илгванде. Миштти идегуна вехIшидалди кегъучIа мукьара алтухъ хьуная. Мик зейдайи иджвелар кеяф ягIархьухаб хIа пай хIуькуматариъ узай ахъаджихIай завал аркьа ме IуькI.
Ая мин джурабура. Сур ирхи гьавайи кегъучIа, сура джилиас тич кеттвей хIа ве. Гьававелдил хьибцIур вершна къа сантиметрибур алве. Кулара ппара ве мин дарарик.
Ме дармандин IуькIер агъучIа дарарин ачухъ майданарил, дарариъ ая хандагариъ, саринвел ая ачIариъ, са чIалалди Iачун (глина) руг, Iаш кея мукьариъ. Тук архъа ме набататиъ июльдин, августин вазари.
Тукарна цIабар дармандис кедавай хъара ишламиш аркьа емагарис уджа итте шейъэрис. Кеве мик ацIуна гьер джурайин эфирный ччамара. Ме ччамарин чIукь–алтухъ аслу э IуькI кегъучIуная мукьуйилас. Ччамарик кедава джурайин ферментар лап чIукь э. Ахъадивуна хIисаб акьучин Iу вершалас вартт химические соединенибур гIая мебуригI.
Витаминар: В1, В2, С, В-каротин.
Макроэлементар: калий, кальций, магний, железо.
Микроэлементар: марганец, медь, цинк, молибден, хром, селен, никель, ванадий. Ччам кеттивас кканехаб, дарар, цIабар тазади ами арайил акьуна кканве.
Кумак ве микес депрессис, иммунитетис, вирусар хьугуна, Iуьр алатас, нерварин сакинвелдис, алергияйис, микробар кIес акьас, алагъвереттарис, аккетIаргIаттис джандиъ завал хье алтухълама хьед ккетас.
Хъара шаттари, чIидари кьацIар икIу усарис, фунари Iуьрар аркьагуна, хумбарин итталарис, воспаленибурис, маскъварис, ккубуларисра кумак ве.
Терапияйин рекъуъ кумак ая мин биологически активные веществабурикес.
Мелиссайин тукарилас завал акьуная варварин уьттанра кегьей джурейи кьимат аве. БатIар тIемра хъаве михъ.
Тук ахъастти завал аркьа мебурин кулар, цIабар чайигI гIахъас. Рукъас акьуна, е дахьучин тазади ами джуревел адава. Амма чай аркьа вахттуни мебуриас уц агъихьуна кканвейдава. Руьхьуь хьед алгьатучин гьуркIа.
Хъара цIабар гIархъа салатаригI, ракьаригI, балугъин емагаригI, пустталаяр, помидорар, гIефнабур кьелаъ икIагуна.
Тарихдихъ хъуттурфучин, Авиценнайин ахттилатарилди мелиссайин чайи инсандин йиркIв шад аркьа, кIилиъ авере чIире фикирар тарг аркьа. Кумак кеве микес IуьтIу гуни хIел акьас. ГьинкI атагуна гьинкI гъурзар акьас.
Французарин гIелим, хIа духттур Одойи мелиссайин гьунарарихъас учин китабик ликIина уйи, гъвара фацучинра тегIди-хIелди кумак ве, йирхIун хье мукьуйил музе акьуна цIабар алийичин. Ппара иджи э астма аяттисра, эл гьудуркIаттисра. Дамарара ачухъ аркьа.
Идже ве ме IуькIуьн чай давлени аяттарис, йиркIв иттаттарис, къарфунин итталарис, кьвачIайин итталарис.
Мин иджвеларихъас гъургъуне пуна ккиркIвасттава.
Са чIалалди фиштти, фидегьен ишламиш акьучинра Iайвел микес кедава.
Салихат Малагусейнова
