Хьин яшамиш вея дуьйил ацIуна ухьтан кIурар ая. Ул дарукьадегьен гьаваттар. Фикир акьучин, Iайи хьес герек идеттар э мебур. Исламдин диндиъра ликIиная гебурихъас, ухьтан инсанарихъай садпе мукьуйил алдея гебур пуна. Джаннаттиъ ахьасе агъа хьевас фикир акьас девередегьен ухьтан кIурар.
Мисала ая: «Багагь ягъахъ хъугъахаба, ягIа кIур уз». КIурар хье тIабиIэтиъ ке Iайи герек идеттар э, гебури фарта кислороди кумак аркьа дуьйил дуламиш хьас. ТIабиIэтиъ кIурар йиркIва-лекIер хIисаб аркьа. Инсандин джандис папрус дивугуна зарар вереф суман, тIабиIэтисра кумари, чIирхIе хьеттари, кIурар кьатI акьугуна, ппара зарар ве.
Гьинас кканчинара, китабар хура инсанарис ягIай хьасе Кьуръандиъ, хIедисариъ ликIинаяф, хье ке ппара ккане пайгъамбардин гьер джуре IуькIерихъасна маларихъас. Ге э чулариъ кегъучIа кIур пальма агъаф. Нае вахттуни кканчинара гъази амилгванде. Ге кIуранин ухьтанвел, батIарвел, цIуппе мерI, къукъу дар. Пальма гьучикIа инсандихъай. Инсандикес суман муфеIэт кеяф идехIела. Пальмайин батIар эхъикк экьвас ве, инсанди цIабарна дар ишламиш аркьа хулар акьас, цIа икIас, гин емишра кегьей муфеIэтинф э.
Ке хIа тумайинтар кIурар северо-американскибур э цIабар кеятар: мамонтовое агъаф, дугласова пихта хъара эвкалипт австралийский агъаф. Iу агъзуна ярхьид пе иса ке гьава кIур хIисаб акьуна уйи секвойя гьемишан гъази амилгванф «Генерал Шерман». Гин гьававел вершна цIегIуьфу митIри, кегъучIуная ге шагьурдин паркуниъ, Калифорния.
Ке Iайи ад ая кIур Швециъ — дуб Румскулла. Ме ке Iайи IирIе хъара ке Iайи Iуссе кIур э Швециъ. ЦIеякьу митIри алдея IирIевел, са агъзур ис хьуная ге кIуранис. Венециъ акьуная кIураникес ольха хъара сибирская лиственница агъаттарикес фундаментар. Гьете дагь заманайихъасхаб мич, агьалра фера акьуна адава ге кIурарис амилгудегьен рукь суман цIуппе ве ге. Балут кегъучIай ве Iу верш ис, яшамиш вей ве Iу верш ис, луькIейра ве Iу верш ис.
КIурар нандиъ кканчинара ая. КIурар кегъучIа хье хуларин багулив. Усттулар, хIа усттулар, караватар, амма авала карават агъай кIураникес тахтта аркьафи кьандисттегьен ами гебур. Хъара джуре хулан шейъэр — гьер ягъа хьин ишламиш аркьай аве кIилин Iуьмурдиъ. Корабли акьуна фартафи дуья дегьен Iуьралас. Iуьрусарин кIуранин усттабури кIилин хулар аркьафи са къадакъра кегьей ачидирхIуна. Кедж, гьер ягъа хьин гъилигI аркьай аве: китабар, тетрадар, ишигар, газитар хъара сасрабур. КIедж акьаф э кIурарикес: эвкалипт, ель, верхI, нарат. Тамаше, хьес кунар аркьафра кегьей кIурарин волокнойикес э.
Агьалдин заманайиъ мода хьуная кухонный шкафар акьас, къабар, ттурар, Iегв ая табун, сеIэт, сувенирар хъара джуре шейъэр. Фиштти ахъаджихIаф ичин кIуранихъас. КIураникес акьуная шейъэр ппара гагьди ишламиш акьуна кканчин, дузди ахъаджихIуна кканде гебурихъас. Варха рекъуьъ гъаягуна хъара ппара гагьди ишламиш акьас йиркIвура адавайчин, алгъузуна кканде йирхIунар дахьас, хьед ая мукьуйиъ адатас, дуздин рагъун нурар киркьва усаъ ами атуна ккандава хъара лам ая усаъ ами атуна ккандава.
Жавгарат Хамазаева
