ЯгIайин ягъасра духттурарин хIуьджат аме кьелук кея муфеIэтихъасра зарардихъас. Гебури ичинара давайчинара агъа, кьел Iелегуна инсандин джандис ппара Iайи зарар ве, идегуна миннат аркьа, алдавай ппара ишламиш маркьа пуна. Кьел хьунаяф Iу элементикес э, ке Iайи герек идеттар инсандис: натрий хъара хлорид.
Натрий алгъурзанде инсандин джандиъ ая хьеттил, хлор алгъурзанде къарфуниъ ая кьелан кислотайил, Iайи герек идеф фун ккевес. Кьел гьудуркIагуна джандис, гуланде тIем, иштагь вейдава IуьтIанас, джан буш хьуна аве.
Сасрабури агъа, кьелан муфеIэт инсандин джандис ппара ая пуна. Микес зас хайир кедава, герек дава пуна, инсанари фикира кехIей акьуна ккандава кьел даIелди экьвас. Джаллабурисра ягIа кьелун гьер джуребур авереф. Ке Iайи ягIаттар хIуьлин кьел хъара поваренная. Амма кекинди гебур хъара ппара ая.
«Поваренная» агъа кьел руьхьуьна кеттива гъванарикес, идегуна ме кьелукес муфеIэт чIукь ве.
«Экстра» агъа кьел акьуна аяфе хлорид натрийдикес, ме руьхьей кеттива арайиъ кIилди муфеIэт кея витаминар гуланде идегуна ми Iайи зарар фачиянде. КIилди аркьа джандиъ хьед гъузанас акьас.
«Йодированная» агъаттигI гIая витамин йодат калия. Ге хIисаб акьа ке ппара муфеIэт кеяф инсандис. КIаре кьел — мертт дакьуная табиIэтин кьел серайин ниъра хъай. Ппара гагьди ишламиш акьугуна къарфунифас кар акьас идже ве.
«Диетический» агъаттик кея чIукь хлорид натрия. Ме джура идже э ишламиш акьухаба мавун чаркквар, йиркIв иттаттарис хъара кук идеттарис.
Кук иде инсанарис, емагик кьел кехъуна кканве мугъаятилди. Фас пучин кьел ппара гIахъудегьен джандиъ хьед гъурзар аркьа. Са ягъа инсандис гьуркIа гIуьфу грамм, са бицIи ттуранин сурдегьен.
Амма кьел ишламиш даркьай сайифасра вейдава дуламиш хьас. УхIуна кканве цIуппи кьул але шушайин, пластмассайин къабуъ. Ге кьаб ихьуна кканве рукъу, сарин, хъара мучIе мукьуйиъ. Дахьучин Iаш киркьвагуна муфеIэтин витаминар луькIе. Йодированный кьел Iэкв ая усаъ идже вейдава. Кьел гьергъилди ишламиш аркьай аве емагаригI. Ме кардил тамаш ве зас.
Нагагь гъазе емишар руьхьуьхаба кьел кея хьеттигI, гебурин ранг амилгванде.
Нагагь серг кьелухъай атухаб, амилгванде батIар ниъ хъара тIем. Нагагь кьелан са шутI гIахъухаба кофейигI хъара куче шоколадигI, тIемра ниъра батIарди амилгванде.
Хъара ишламиш аркьа джерехIвелдис. Ванночкабур аркьа, ингаляцибур хъара акьуная кьелан магъарабур. Ис дахьуная шиниккварис кьел ишламиш акьас емагаригI эхттигьар адава. Кьел ишламиш акьуна кканде Iари тIемус. Джан сагъди ухIас алучIуна кканде, гунира дузди IуьтIанас алучIуна кканде!
Жавгарат Хамазаева
