Кутузован гъалибвел

%d0%ba%d1%83%d1%82%d1%83%d0%b7%d0%be%d0%b2%d0%b0%d0%bd

14 пе октябрдиъ 1811 пе иса Iуьрусарин войскабури Михаил Илларионовиъ Кутузован гъилликк ккей ккедикуне Турцин арми Рущукдин багулив. ГIул хъучучIугъилди Рущукдихъди тIушуне 60 агъзуран армии Ахмед-пашайин гъиликк ккей. 22 пе июндиъ 1811 пе иса гебур алукуне рущукин багулив Кутузован войскойил (15 агъзур инсан). Iуьрусари яракьин цIайилдира чабра кIакIар дахьуна хаб йирхIас акьуне тебур. Туркарин армии 5 агъзур инсандивас хьуне, Iуьрусар — 500 инсандивас Ахмед-паша хаб чукуна хъучучIуне рукIубар аркьай, Кутузов учил алукасе агъафсуман. Амма Российин командоват аркьф читинвелар хьас гучIай хаб чукIуне учин хIа дава войскора хъай Дунайдин чиппил багукди, рущукдин чиппин цIуьппе акьуна мукьара чурхъвас акьуна.

 Вахттар ккеттушуна Ахмед-паша 28 пе августиъ учин войскоййин са къайдара хъай (36 агъзур инсан) ве кьабал алатIуна Iуьрусарин.

 Удигьайин туркарин дегIвибурин ахирар фиштти хьуфчи хумра гьадартай ме чиппин багук, мугъатти ай ккекьуна хьуне ме Iуьрусарин чIукь ая войско училди адесттегьен. Ге кардис 31 пе августиъ ирхIуна чиппин палаткабура Слободзейин багулив хъучучIуна ая  ме чиппин ая мукьар мехкам аркай Кутузов чиппилди верегъилди шаб агъаф суман чиппин крепость фидегьен цIуьппи айчугас. Кутузова аркьа джуре фикир — тебурин хIекь-хIисаб кьатI аркьагъилди Рущукихъай. Цулин мучIе Iуьшуй генерал Маркован гъиликк ккея отряд джуриди кеттве хIуьрджал багукди Дунайдин хабар сузди алукуна 2пе октябрдиъ хъусас акьуне чиппин алукасе пуна ге багухъас кIваъракегьей адава туркарин войско. Iуьрусари ккедикуне 20 агъзуран арми, хIа пай е фацуна хьуне, е гьишина хьуне. Ге кидавай фацуна хьуне хIа лагерь джалла Iелеттара, яракьра амии. Гегунан хаб Слободзейдин тукарин лагерь фацуна хьуне Кутузован войскабурилди. Амед- паша гьишине Рущукиди учин эскерара фадихьуна. Кутузова атуне ге гьишас, гис ягIай уйитуркарин визирерис ахтигьар адаваф гъургъубар акьас нагагь джалла багварихъас джалла багварихъас фацуна аяхаба. Слободзейдин лагердивас фаттархьуне  яракь хъучакьуб, Iелеф хъучакьуб, кумак хъучакьуб хъуруцуна фацуна хьуне. Ме кардихъас ппара читинвелар хьуне туркарис. Гашари, итталари, гIихьа туппари ппара инсан кIине мебурин. 23пе ноябрдиъ 1811пе иса Ахмед-пашайи ликIине акт учин армии капитуляции аркьаф Слободзейдин лагерьдиъ. Тегунас гебурин армии 12 агъзур инсандиди адархьуне.