Хаб хъацуна джагвар хIа ккул,
КурмагIиас агъавей кум.
Рекъериъ хьуна ккигъун,
Джикаларин макан э вун!Магьа вея аргвай-даргвай Iурд Iу сур аркьа ягъар. Гьер са вахттунихъ хъая учин Iеламатар, луьгIматар, девлет–баракатар. Хъая учин гьер са вахттунис хъудуьхьуь, герек иде курар–лихунар. Курарихъас гъургъучин, мебур ме вахттунихъди, те вахттунихъди хъучихьубан асулувел хIисаб аркьа ке ппара тIабиIетин гьавайилас.
Хьес ягIа исан якьу вегIдайикес Iурд ке ухьтан, суьхIуьрдин вегIда суманф э. Iурдихъ хъая учин гьер джурейин Iеламатарна тамашибур. Мебур э: ибхь, аяз, мекI, мерккв. Гьелбетта ме ибхьин дурухIалари ацIуна шадвел гъа хье бицIи шиниккварис. ДурухIалар дакьучира, шиникквар суман хIаттара ппара аве шад вереттар ибхь угъугуна.
Тамашибур суман, гьер джуре итталарин раджара ппара гIаттгъа хьес Iурдин аязари. Ме кар асулу э Iурдин джикъе микIил ягъари буш акьу иммунитетилас.
Ибхьерин батIарвелар кьабул хьучира, читинвеларна тушкинвелара ппара э Iурдин. ЦIуппе, микIил Iурдар хьугуна, байирдин курарис лап четинве хIурарин мукьариъ. Байирдин курар пугуна, ме курар Iурдин вегIдайи лидегьен алтухъ авейдава. Амма мал-къара хъаяттарис карна загьмат ацIуна ппара алчархьа.
Гьалдин инсанарис, нагагь чаб шагьурариъ аяттара идехаб, алтухъ Iурдин четинвеларикес хабар вейдава. Iурд багу верегуна, мебурис гIезаб вереф Iари Iурдана аликIа ибгIа кан-лек хIезур акьубан.
Мебурис аве хIезур ибгIа хал, ибгIа хьед.
«Чай духаттис шаккарин тIем фиштти ягIархьасе» агъаф суман, мебурис хIурарин азиятарикес хабарди авейдава. Ме иджвел э мебурис шагьурдин. Сасра багулихъас фикир акьучин, шагьурдин гьава дараматаригьас, гьер джурейин заводари, машинари кум фартай чIир аркьая гьавайигьас, Iурдин ухьтанвел мебурис аргвайдава.
ХIурин мукьариъ мин суьхIуьрлувел кIилди гъилин чангаъ аяф суман аргвай ве. Угъуная ибхь кIилди дуньяйил алчахъу джагвар лехIеф суман аргва. ТIабиIет ме лехIефин кIенакк гъархьунaф хIисаб ве хьидин ибгIа ягъар адина уч кегъикасттегьен.
Ул йирхIуна куьчабуриъ ая ибхьин пусар, джагвар хукIара аликIуна дуньяйин чавушарна вакилар суман гъузуная гьава кIурар, хулар, баябан хуппурар, чулар агугуна, хиял ве ме ибхь мусра е уьцIасттава, е найчра гуланасттава пуна. Амма са-Iу ибгIа ягъ хьухаб, бицIи-бицIи уьцIай, рекIв аттархьу шушабур суман кIутIкIутIаяр кедагъуна аве гъвадарикес.
Завариас пеI-пеIди угъая ибхь агухаб, инсандин фикир ве, яраб мебур гьина адархъаттар эгьан пуна. Iуьшан багамис аязи гьер джурейин накьишарин ишкилар ата тIагарарин шушабурик. Мебурин ухьтанвел агуна, шиникквар лап муьхIтал хьуна шад ве, чаб хIачархьуф суман ве Iурдин хIикатигI.
Кканве хъара шиниккварис гIешкъунис жиркь-жиркь атай ибхьигI гIаруцас, мурхIарил экьуна цIухалаяр акьас. Чиппин аруцубаригьас, гьуккубаригьас аязин, микIилан гьич хабара кехIей вейдава. Мебура тич акье. Хъара Iайи ахъутIуна аве шиникквар ЦIае исан хIаягъахъ. Iурдин вахтт хъучадиф, хабар ирцIанде мебурис ме хIаягъ багу хьубахъасра кехIей.
Э, бицIиттарис кьацIра кIвалас давере дурахIалар, уйинар, хIаягъар Iурдихъ ппара хъая.
Амма хIа инсанарис загьматара алтухъ ве. ХIурин мукьуйиъ яшамиш вере инсанарис Iурдин батIарвел фиштти аларгвайчин, гьетиштти мин четинвелра аларгва.
Ккулинвел хъадавай лихан инсандис загьматра ве, загьматин хIекъи гъилиди адигуна, кIилди бизарвелар кIваласра ве.
Малариъ гIешкъар аяттар, хIуькуматин курар фаяттар Iурдана хIурариъ экьучира, аме пай идемарин ве шагьурариди лиханас. Хулан кар, илгунфра, къикъефра алчархьа хумбарил.
Мал–чаравайис IуькI–кьал, пичиъ агъикIас угаф ахъийина авейчира, мебур ишламишра акьуна кканве. ДехIела кара ппара алчархьа.
Iари са маларихъна пичихъ ахъаджихIубра рехIетин кар дава. Малдис ккехъуна, фурд ккедихьуна, хьед йина кканве Iурдана. Джикъе ягъара хьугуна, хьибу тIунис салаъди ачаверехаб, гьете кIилин ягъ салаъ аттархьуф суман ве. ДехIела инсанар хьудегьен алучIа Iу тIун акьас.
Хъара иджи э, нагагь вахттуни файшуна латалахъди хьед йина гъас верехаб. Фас пучин, аве лишттин ягъар, малар адику вахттуни латалаъ тIинкIра хьед адаваттар. Е нецIухъди гьикас вейдава мебур. Нандиас файдина ирцIанчира ягIарвейдава мебурис хьед.
Авала маларис ирцIан хьед кидавай, хулаъ ишламиш аркьая гьер са тIинкI хьеттинра хъархъай гъарефи.
Кан Iуьччанас, Iеле ямаг акьас, чайдан чайин руьхьес, хулан мерттхьун акьас, джандин мерттхьун акьас зайдайи кканверефи хьед. Эгена хулан хизан хIа идехаб, хъара ппара. ЦIайин кара ппара хIа и. Са хулаъ аверефи пич. Джалла хизанара завал хьуна эркьвай и гьеме хулаъ. Алгъурзанфи Iуьшуйра пичил, цIа кеттдавес. Хулаъ бицIи шиникквар аяхаб, хъара цIуппе гузурвел аркьайи пичил.
Гьал хIурариъра авалдин четинвелар андава, алтухъ цIа аркьаттар андава. Хьед гъареттар нагагьра аргвай андава. Малара са паяри ухIай андава.
Удигь вахттарихъ хъуттурфуна, аязарна ибхьера кехIей лап чIукь э.
Зас кIвалде, зе бицIи вахттари фишттин хIа ибхьер, мекIер авереф ичин. ХIунис хуная урчра агъагъарефи пичин багулихъди. Садпе Iуьшуй салаъ атучин, ругъуна кIес гучIай.
Ме вахттари салаъра батIарди ибгIа аве.
ЯгIайин ягъас Iурдин ке хIа четинвел хьеттинф э. Инсанари чиппин хулариъ ая хьеттар даругъурай пуна фарта. Ме кардихъас джемеIетин булахара мерккв йирхIуна рукъас аркьа.
Лихуб дакьуна хьеттин кар арайил акьас хьасттава, амма хIапай четтинвелар аркьаф инсанари чиппи чиппис э.
Нагагь гьер са инсанди багулив фаяттихъас фикир акьуна ягIай лихучин, хьедра кканегъилди кIилдибурис гьуркIасе.
Салихат Малагусейнова
