Инсан силебарихъас ахъаджихIас хъучучIуф лап дагь заманайихъас хаб э. Гьер халкьдин уйи чиппин джинин Iемал. Гьалдин инсанарис ппара тамаш ве унихьугуна фиштти гебури ахъаджихIай, ухIай хьуна чиппин силебар, хьам-хьамар. Лап авалдин вахттари Африкански племенабури ишламиш аркьайи кIуранин руькъ, малдин фурд. 

Китаяри ишламиш аркьайи кьел, хъара женшень агъа IуькIерин мерI. Рим агъа хIуькуматин инсанари хъударкай хьуная cилебарихъ, хьам-хьамарихъ хъарка гIубун иъ, цIегьелан некк.

Ке удигьай силебарин щетка «мисвак» кIвал акьуф э Египетиъ. Аркьайи мисвак Сальвадора персидская, хъара Арак агъа кIуранин мерIукес. Фас пучина ппара дарман кея, хъара эфирный ччамар гIая дуьрхьеттар инсандин силебарис, хъара хьам-хьамарис.

Iуьрусари ишламиш аркьай хьуная кIуранин уголь, ге пастайинра щеткайин еринди. Хупай чIуркьай хьуная уриарин цIабар, кканчин хвоя агъа IуькI. ЦIемуядпе асирдин ахираъ Великобритания агъа хIуькуматиъ аттархьуная садпе силебарин парашок. Аркьай хьуная гебури келпушдин кум гIачатуна ругIуная некьв, чини (фарфор).

Хабди гIачартайхьуне крахмал, глицерин, мелукес акьу парашок. ГIархъай гебури акьу парашок кIеджугI. Гиштти ишламиш акьас четин вей хьуная. 1873 исаъ Нью-Йоркдиъ ая Уильям Колгейт агъа са аптекарьди кIвал акьуне цIае джурайин паста шушайин банкабуриъ аяф.

22-пе майдиъ 1892 исаъ Вашингтон Шифелди аркьа хьам-хьамарин духттурди кIвал акьуна зубной пастайис тюбик. Те вахттарис лап зурба джаллабурис ягIа компания хьуная «William Colgate-Company». 1896 исаъ аркьай хьуная тюбикариъ ая зубной пастабур Америкайиъ. ЯгIайин ягъас дари дуяйис ягIаф.

Амма ая хъара гьер джурайин зубной пастабур, ополаскивателар, щеткабур, гьер хIуькуматаринттар, гьер джурайин ттурар алеттар: «Лесной бальзам», «Новый Жемчуг», «Splat», «Glister». Хъара бицIиттаринттар — «Тик-так», «Ушастый нянь», «Ласковая мама».

Наибет Гасукаева