Ме ахттилатихъ лап хIа мегIна хъая. ХIа инсанар хье хуларин, хIурарин, дуьяйин баракатар э. ХIа инсан ая хал джурайи абур алди аргва. Мебури бицIиттарис, джегьиларис дагIаф ягIар аркьай, ягIаф тикрар аркьай Iуьмурдин шартIарин гъавурдиъ ихьай, насихIет ирцIанди дуз иде рекъ агвар аркьа.

Амма тIубарилди хIисаб акьас хьасе хье хIурариъ ая хIа яшанин дишагьлибур. Мебурикес сад э Исмаилова Iейша Курбановна. Iейша хIабаб са агъзурна ерчIу вершна хьибцIурна ерхьидпе исан йицIудпе октябрьдиъ Кьулбананра Софияйин хизандиъ хуф э. Сара чуппар чияр михъ хьундава. Дад хье Ватандин ХIа дегIвиъди верегуна ме и са бицIи къайдайин руш. ДегIвибуриъ лидегьен гъавурдиъ адавуйчира, дад ади вегIдайи бабан багу кIиларин шадвел кIвалди аме агъа учис. Дадан медаларил, орденарил бахилди авей агъа уч гьатебуригI гIадаркай.

«ДегIви ккиркIухаб адина курар аркьай хьуне дада сагелай больницайин завхозвелди, хабди колхозиъ, сельсоветиъ. Баб интернатин повар и. ДегIвин вахттарира бабас алтухъ джафабур, дузди пухаб, агундава. Хизан къалинди шиникквар ппара хъаяттар лихучира, зе баб лидегьен лихундава», — ахъркьа Iейша хIабаба.

Хизандиъ ая садтти сад идевелди, ппара мехIелди, цIиялди ухIуне ме учин дадар – бабари.

«БицIи Iуьмур джигьил хьасттегьен са фиттикесра гъам, фикир кедавай, са загьматра алдавай хIа хьуне зун. Мактабиъ хуруна йицIудпе класс ккиркIугъилди са агъзурна ерчIувершна гIуьфцIурна якьудпе иса йине зун шувас Джамаларин ХIуьсейнис. Гьате вахттари хIуькумати ппара мункинвелар ирцIанди хурас кканеттарис. Зе дадар — бабарихъра эхIттималвел хъадавуйи пас хьасттава зафас, амма е зе келлайиъ адавуй хурас ушуб, е мебури ях, гьикасе пундава зас.

Удигьай шуван хулаъра лидегьен четинвелар адавуй. Шува кар аркьай уйи военкоматиъ, хабди райпойиъ, исполкомдиъ. Ерид шиникквара хьуне, якьу кIиркIна хьибу руш: ХIеджи, ИсмиIил, Юрий, Анвар, Тават, Зумрут, Заврат. Джалла хизанар суман чинра яшамиш вей уй. Кардил ушугуна, кардил вейи. Кардилас адихаб, хулан иде давафра арайил аркьай шиниккварилра бахилди авейи. Iуьмурдин ке идже вахттар и мебур.

Са агъзурна ерчIувершна яхьцIурна ерчIудпе иса кIине зе хизан. Ме вахттуни зе хьибцIурна хьибу ис и. Музе шиникквар архьуне зе гардандиъ. Дадра хъандавай, музе валадар агугуна, йиркIурас ппара кьагьар вейи. Ичира байирдин курарин азиятар зас алтухъ агвас атундава зе дадана баба.

ХIуьсейни кIиф, мебур фадахъуна чиппин хал мукьра адина захъай экьуне, гъил гьучихьай, ухIай зе шиникквара. IуькI, кьал акьас, малдин, чаравайин къайгъу дивас ацIуна кумак аркьайи дада. Шиниккварин эвел аркьайи и баба. Зун алди уйи редакциъ кардил. Ке удигьай адихьайи мисаъ лезги чIалан газит. Са-Iу исарилас ме ус хъикIуне. Са вегIдайилас хаб дахъуна, адихьай хьуне «Сельская Новь» агъай Iуьрус чIалан газит. Кар ягIаттаре агъай зунра КIарин Зуьлейханра хаб файшуне мич. Вахттар ккеттушухаб хъучучIуне хье чIалалди адихьас. Гьаме редакциъ ппара язиятар хьуне зас. Цементин ругъу джилил ягъди лекул алди фартай ягъар. Ппара Iайи мекIер авейи джигагьариъ. Мукь аяхаб, мактаб ккиркIу шиникквдин ттур йирхIас акьуна Iуйин кар аркьай ягъ гIуьбехъ хьасттегьен илгванди кардил. Къургъушумдин хIерфарихъай и кар аркьаф. Мебурикесра зейдайи зарар кевейи сагъвелдисра. Ме зарарихъас ирцIанди час некк. Неккдинра гьер ягъа ирцIан кьадар авей. Чин гьер ягъанф гъуршандавуйи, завал акьуна садихъди гъуршанди микес акьу нис. Ичира шиникквар лекул гъадивас далихуна чара адавуйи. Кардин четинвелдихъ хъуттурфуна батIар премибура ирцIанди редакциъ. Сур вахттари пешкешара ирцIанди. Чугъ сагъуларин кIеджара зейдайи йине. Даданра бабан кумакра ппара ичира зунра экьуна кIили вейдавуйи. Къакъара хъахъас алчархьуне, хуппурара уцуне», – ахъаркьа Iейша хIабаба.

Iейша хIабабан ахттилатарилди, мин кIилин Iуьмур ушуная редакциъ. АцIуна духIуба хьуне агъа редакторара.

«Самуз шиникквар кегъархьухаб, мебурира гьертти учифас аттрукьа кар акьас алучIайи. КIилди хIурин джемеIет гьикафи колхоздин милариъди. Ме хуппур уцас, ме IукI гъас агъай. Амма зас колхоздин курар агуфттава. Джалла идарабуриас ушучира, че идарайиас газит хъаттархьасе агъай фартайдавуйи милариъди. Чин гьемишан карди гIачIугъуна аверефи. Амма нуьхIуьбат — хIуьлматис, баракатис, шадвелдис тегуна иджи и. КIилин ягъди фидегьен кар акьуна бизар хьучира, Iуш –демар, мегIнибур, лехъунар аркьай фартафи. Фидегьен дадана баба гъил гьучихьучира, ерид музе шиникквара, мал – къара, байирдин хIуькуматин кара хьугуна, тамашабур акьас, мебурихъ хъуттурфанас мугьлат авейдавуйи. КIилди курар ккиркIухаб верефи хьураккди гуни уджас. Гуни акьас гIура чин чиппи ругIуна арайил аркьайи. Алтухъ улакьра адава вахттар и. Угъал дагъай, рагъ дагъай, ибхь дагъай колхозин грузовой машиниъ ай верефи ахтт рагIуъди».

ЙицIу фур колхозис акьугуна, са фур IуькIерин ирцIанфи хулас. Че паяр уцуна завал акьухаб, час рукьа са-са фур гъас ушуне зунра, БехIерин ЦIаевазра, ХIевучайрин Байранкъизра. Колхоздин председательди алгъикасе пуне че къакъар гъас машин. АхъутIуне, ахъутIуне чин амма алгъарукьа машин хьундава. Гагь Iешалар аркьайи ЦIаеваза рекъди, гагьра мегIнибур. Гьемиштти аларукьуне чин хулаъди сур Iуьшарин гагьуни. Чин верегунас шиникквар уйи че Iешай, нахьигьан мебур агъай. Ппара духьуь къуншибур и чин. Хулагъилас вев ахъихьафи ЦIаеваза, джегьил вахттари, шаб агъай. Завал хьуна эркьвафи хизанара хъай, аркьай мегIнибур, хабарар. Ппара тамашин дишагьлибур и Давударин Халумна Цирхьеэрин РабегIет. Мебурис дагIа хабар, даркьа мегIни аверефттавуйи», — КIвал аркьа Iейша хIабаба.

«РехIетарис ме вахттар иджи э. Зун рази э гьате ягъарикес ягIайин ягъар хьуф. Са зе хулалас ерид зе шиниккварин хулар алттине. Мебурихъра гьерттихъ учин шиникквар, хуттулара хьуне. Зе шиникквара юла аттар хьуне, хуттулара. Азиятар, дардар, гъамара хьуне, ичира гьал иджвелара ппара э», — агъа ми.

ХIаттарис хIуьлмат акьуна кканде, багайин ягъа хьинра Iуссе хьасе!