ДегIвин азар кидиркьу са хизан, са хал, са хIур, са шагьур хьундава. Гьер инсандис учин пай гIачархьуне. Амма ке Iайи зарар хьуф дегIвиъ иштарак акьуттарис э. ДегIвин гъалибвел гъушухаб, хаб хулади вере инсанарин сан бегьем чIукь хьуне. Мебур са пай сур хьуна адиттара хьуне, джандик мехIфар кидавай, сур кьацра дарукьуттара хьуне, ая усра кехIей ягIардахьуна. ДегIвиас ватандиди адеттарин сандигI гIачархьуне Ибрагимов Iебдулкьадир.
Ибрагимов Iебдулкьадир хуф 1922-пе иса Агъул райондин Iемухъарин хIуриъ. Уч бицIи ами дадра кIина, хIаттин еринди хьуне ме хулаъ. ИдехIела лап бицIи ами вардиш акьуне курар аркьайра. ХIавередегьен фикирар ппара вей хьуне мин, фиштти хизанарис кумак аркьагьан агъай. Манат къазамиш акьуб бадала вей хьуне ме Кулинский райондиди кьудакьар хIел аркьа мукьуйиъ кар акьас. Са нубати учин илдешарихъай ушуне Iебдулкьадир Избербашдиди, кIурар узас кумакис. Избергдиъ ми узуне хьибу кIур. ЯгIайин ягъас кIур узу инсан уч дуньяйилра андава, амма кIурарин 80 ис хьуная, кIурарис Iуьмур йина уч андава ме инсан.
1941-пе иса, дегIви хъучучIугъилди, Iебдулкьадир гIачархьуне садпеттаригI, разидалди дегIвиди весе агъаттаригI. Ке цIайи ме аттархьуне Моздокдиди. Иштараквел акьуне дженг дивай 1-пе Белорусский, Iудпе Украинский фронтариъ. Гегунастти Iебдулкьадира иштараквел акьуна уйи ме дегIвин ке Iайи Сталинградиъра Курскдиъ дженг дива усаригI. Курскдиъ дженг дивагуна, хье хIуькуматин кьушумари къилмиш акьуне 30 немцарин къушумар, хъара мисагI гIачархьуне ерид танкарин дивизибура. Душмандин багухъас 500 агъзур инсан кIеттар хьуне, ягъниш керхьуттара, хъара есирдиъ архьуне. Хье хIуькуматин кьушумарисра ппара зарар хьуне, 860 агъзур инсан кIеттара хьуне, мебурикес ая усра ягIар дахьуна гулуттар хьуне 255 агъзур инсан.
Курскдиъ дженг дива усаъ Iебдулкьадиран лекусра киркIуне хъара контузира хьуна ачархьуне больницайиди, амма ппара гагьди ккидихуна, гьишина ушуне хаб дегIвиди, уч гисаъ ая илдешарис хъара Iайи герекди ая пуна. Са хьимугелай кIибаккес къутар хьуф э Iебдулкьадир, ккеттархьугъилди хабра вей хьуне ме дженг дива усади. Душмандикес хъел вартт хьуне мин кIес гучI хьубдала.
Гъалибвелдихъай гьучархьуне аскер Iебдулкьадир Берлиндиъ. «Зе дад дегIвин ппара ирхIе рекъуь ушуне, 7 ис хьуне, Моздокдиас Берлиндиди, хъара вархайира. Варшава азад аркьа усагIра хьуне, Одер агъа нецIуласра алттушуне, хье хIуькуматин аскерарихъай ушуне Немандиас Эльбайихъди рукьуна. Михъ хъая ме дегIвиъ хьубан джевизар, хьибу орденра, йицIуд медалара», — ахъакьуне мин руша.
Сержант Iебдулкьадир рукьуне учин хIуриди 1947 исан ахирари, мухур кецIу орденарна медалара фай. ХIуриъ михъ гъузуна ахьуне баб Цибацна хизан Джимилат. Мебури мис дегIвиди рухай ибгIа кунар гьикай хьуне.
ДегIвин вахттари аккуьшу хозяйствабур ккегъдивуб бадалди, хIуриди адегъилди микес акьуне сельсоветин председатель. ДегIви агуна адина аскер Iебдулкьадира, хъучадивуна хIурин инсанара, йиркIфай хъучучIуна кегъдивуне аккуьшу хозяйствабур.
1962-пе иса Iебдулкьадиран гъиликк ккея Свердлова агъа ттур але колхозин неккарин фермайин, сасра районарихъай бехIс акьугуна, хьуне садпе мукь, мисаъ аркьа сурсатаринра, мал- къарайин сан вартт хьубан. Пппара разидалди ахьуне ми аркьа курарил хIурин инсанара, хъара хIекимара.
«Зе хIабаб кIе ягъа 27-пе июльди 1948-пе иса, хуне зун — еридпе шиниккв че хизандиъ. Зал алийине зе хIабабан ттур Цибац. 1994-пе иса, дадра кIихаб, чин джалла шиникквар айчIуна ушуне Избербашдиди. Чин гич ушуб че дадан васият и. Ги зас пеф э: «Эгера, зе руш, чвас хIуриас айчIуна найчира вес кканхьучин, ях Избербашдиди, зун гисаъ са фулан мукьуйиъ кIурар узуфе. Чунра гьеге кIурари суман, гьегисаъ мерIер фат», — элхъенди ахъакьуне руша.
Хъара рушан чIаларилди, айчIуна ушухаб руцуна джикIине ми учин дада узу кIурар, дад йиркIурал хьуна экьуна багулив Iешунара э. 2017-пе исан ахирари бабра кIине. Амма ягIара мебурин хIа хизанди, шиникквари, хуттулари йиркIурал аркьай аме чиппин дадан дегIвин вахттарин гьунарар, зурбавелар, ахъакьуттар дад кIихаб баба Джимилата.
Батитай Габибулаева
