22-пе июнь 1941-пе исан немцари хье хIуькуматихъай дегIви башламиш акьу ягъ э. Ме якьу истти душманар гъамаз хьуне хье хIуькуматил, хубджи инсанар Iуьмураривасра хьуне. ДегIвиъ джалла миллатар суман, хье агъулара ппара уйи. СабцIи хIурар ичира, Iари са Гехъунарин хIуриас дегIвиди ушуна уйи 121 инсан, мебурикес 67 хаб рукьундава, инсанарин сакинвелдихъасна Гъалибвел бадала чиппин Iуьмурдивасра хьуне. Ме Iу дегIвигIра иштараквел акьуттаригIра, «Красная звезда» агъа орденра йиттарин сандигI гIачархьуне: старший лейтенант Рамазанов Зулкьаид, капитан Рамазанов Идрис, старший лейтенант Курбанов ХIуьсейни (МутIукьарин), старший лейтенант Джамалудинов ЭхIмад (Каримаярин), рядовой Гаджиалиев Iелихан, хъара дженгерин гьунарарихъас медалар йина уйи — Гаджиев Кьубанис, Рамазанов ХIусейнис (Ачайрин), хъара саебура.
1943-пе иса октябрьдин вазала дегIвин «Красная звезда» агъа газитик ликIина ахьуне Агъул райондиас Гехъуьнарин хIуриас адина аскер Раджабов Рамазанахъас, садтти илгунаттихъас дженг дивай душмандихъай. Уга танкуас гранатарин итIулра фай, адишина кичишитихъас душманарин танкукк, учра душманра чурхъуна угас акьуттихъас. Рамазан кIине Советский Союздин игит суман, амма игитвелди кIеттин джавизар хизанарилди рукьуна адава.
Зурбадалди Ленинградин блокадайигI иштараквел акьуна кIине Рамазанов МутIали (Хвалабурин). Рамазанов Хвала Дальний Восток фарта усаъра иштараквел аркьагуна, лекус йирхIун хьуна, Кисловодскдиъ больницайира хьуне. Хулади адефе Iаттера хьуна. Мис йина ахьуне Отечественный дегIвин 2 степени агъа орденра, хъара ппара медалара.
Рядовой Абдурахманов ХIемзат дженг дивай хьуне 123-пе стрелковый дивизиъ, иштараквел аркьай ахьуне Кёнигсбергра, Чехословакинра Польшайин шагьурар аваданвел аркьаусаъ. Мисра йине Отечественный дегIвин 2 степени агъа орденра, хъара орден Славы 2 и 3 степени.
1941-пе иса Гаджиалиев Iелихан, кlедж адеф, кьацIра дагъузуна ушуне дегIвиди. Орел агъа шагьурдихъас дженг дивуна, хаб 1945-пе иса адине хулади «Красная звезда» агъа орденра фай. Ме хулади верегунас, хулан са хизанра джан кими илгуна ахьуна адава. Халра акуьшуна, Iелеф адавай кIина ахьуне джалла хизанара. Iелихана хаб цIае халра алийина, хизанра акьуне учис.
Рамазанов МехIерам (Хвалабурин) 1940-пе иса файшуне армиди, аскервел аркьай хьуне магриб багухъ Украинайиъ. 1941-пе иса Житомир агъа шагьурдихъас дженг дива арайи, лекус йирхIун хьуна, ирккра табара кьатI хьуне. Хьибу ягъди илгуна ахьуне ме дарагI. Якьудпе ягъас джикIине Iуьрус аскерарис, мебури ппай файдине ме санчастуниди. Гидасра гьикуне сагъ акьас Тиблисин военный госпитальдиди. Хабди 1942-пе иса гьикуне хулади. Мивра фахьуне дегIвигI иштараквел акьубан йина медалар. ХIуриди адехаб, финотделин инспектор-ревизорвелди кар аркьай хьуне. Хъара 1950-1979-пе исари курар аркьай хьуная неккарин фермайиъ, хъай учин Разият агъа хизанра. Мебури ухIуна хIа акьуне хьибу валадра: Iу рушна са кIиркI. Джалла шиникквари институтара хурасра акьуне.
Рамазанов ХIусейни (Ачайрин) адефе Финский дегIвиас. Хизан акьас цIакIинара акьуна, кьабахъ ягъас кедж адина файшуне ме дегIвиди. 8 истти ахъутIуна илгуне михъ мин хизан Имамаева Фатима. Амма хабди хабар адине мебурис игитвелди кIине пуна дегIвиъ.
Керимов МехIемадрасул (Iебассарин) 1942 иса аскервел аркьай хьуне Дальний Востокдиъ 5-пе стрелковый, хъара 180-пе кавалеристкий дивизин 181-пе войсковой частуниъ. Иджи батIарди яракьиас ата пеша кихьуне микк. Мисра йине джавизар — «За победу над Германией», «За доблестный труд» агъа медалар. ХIуриди адехаб, бухгалтервелди кар аркьай хьуне райсобесдиъ. Хурай хьуне Хасавюртовский сельхозтехникум, хабди ме гIативуне «Красное Знамя» агъа ттур але колхоздин председательвелди.
1948-49-пе исари ми колхоздиъ кар аркьа вахттуни, мисан кар авадан хьуне. Хабди МехIемадрасул гьикуне кар акьас райпойиди. 1956-1966 исари кар аркай хьуне Сумгаитиъ колхозар гъадивай. 1967-пе иса кIине МехIемадрасул. Михъ хъуйи Iу валад. ХIа кIиркIа, Рамазана, кар аркьая Сумгаитиъ химзаводиъ, бицIи кIиркI Кьулбан мегIелим э. Мин хизандил Саратал ппара азиятар алчархьуне. Колхоздин хупурар уцIай, дояркавел аркьай ушуне Iуьмур. КIине Сарат 1978-пе иса.
Мугутов Джават уч весе пуна ушуф э дегIвиди. ЙиркIураастти дженг дивуф э душманарихъай. Хъара ме хьуне дегIвиди яракь хъучагъареф аскерарис. Дженг дивавусаъ, лекус киркьуна гулла, ме фатархьуна илгуне дарагI Iурдин вахттуни. Хабди алчархьу аскерарин кумакилди файшуне больницайиди. Хьибу вазалалас гьикуне хулади. Мивра фахьуне джавизар: «Орден Отечественной войны 1 степени», хъара «За отвагу» агъа медаль.
Ме дегIвин зулумар агу инсанарин тарих ахъаркьа агъай ккиркIвастава. Мисаъ ахттилат акьунаф са Iударихъас э, амма мишттин игитар ппара уйи хьер хIурариас. Гьалдин несиларис ппара курарикес хабар дава. Амма хьин джаллайи ухIуна кканде лайикъ иде игитарихъас фикирар, дагIаттарис ахъакьунара кканде.
Батитай Габибулаева
