Хьуне агъа, хьундава агъа са джигьил гIеджиз шиниккв. Ме ппара касиб и. Михъ е мал–къара, е са уза джилин кьурцра кехIей хъадавуйи. Са уха хьеттикна нафас дива гьавайик дала ме кIиркIан пай кидавуйи.

Учин кIил ухIуб бадалди дарариас чIире джихер – гьеч, некьи завал аркьай чара аркьай хьуне ми. Гьеме кардихъас инсанари йине мис лакIаб Джихер-МехIсуд. Эркьва джигагь хъудавахIела, ибхь, угъал дагъай куьчебуриъ дахьас, агъучIуна гьава даран къирагъил са кума акьуна, гьеме кумайиъ яшамиш вей хьуне.

Дараъ тIабар гьархъай, гIурч аркьай, учис Iелефттис чарабур аркьай хьуне ми. Ягъарикес са ягъа багами дахи учин тIабарихъ хъуттурфас ушуне ме. Угъуна са хIа ибхьра кийина уйи. Агуне мис тIабаригI гIукъу сул.

Хъуттурфугуна, сулан руджра са лекра гIукъуна уйи тIабаригI. «Агь гавурдин сул, ве диван зе гъилив фая ресала акьасе», — пуне Джихер–МехIсуда. Сулра ая датIуршай, Джихер-МехIсудаъ ачадаркуна. Касиб кIиркIа джибиниас кантI аттивай агуф, сул, чIалал агьадина, гъургъуне.

— Джан Джихер-МехIсуд, шаб вун зун марукка, зун вас са иджвел акьасе.

— Агь Iемалдар сул, вафас фи иджвел э зас акьас вереф? Вас зун алдатмиш акьас ккандев? Хуппай гьоте дагьарин кканчилас, силебара гIадикIуна, заал элхъенасе вун.

— Дава дава, зун хIекь ахттилате вас аркьаф.

Иджи хъудугъучира, кIиркIа сул Iегвал хьуна фатуне. Ккеттушуне са кьадар ягъар, Iуьшар, цIуппе Iурдар ккиркIуна, хьидин гIудул гьавабур адине. Джихер-МехIсудас сулан ахттилат мертти кIваласра кехIей ушуна уйи.

Амма сул гьегиштти хъударкай уйи, фи иджвелин Iемал аркьагьан зун агъай. Са ягъа ушуне сул паччагьдин раккахъди, Джихер-МехIсудас учин арсар алцанас кIватт кканде агъай. Iудпе ягъа, кIватталан кIенаъ арсуран Iу – хьибу манатра ихьуна, файдина фачийине паччагьдилди. Са хIефттайилас хаб адине сул.

— Паччагь, вун сагъ акьурай! Вас Джихер-МехIсуда къизилар алцан кьулар нан агъа.

МуьхIтал хьучира, чIал–гаф дапуна, фачийина гьикуне паччагьди кьулар. Са хьибу ягъалас, са къизилдин манатра алийина, хаб файдине сула кьулар.

Хаб са Iу хIефттайилас адина бадил хьуне сул паччагьдин раккахъди.

— ЯгIа фи э ве мурадна матлаб? – хабар гъушуне сулафас паччагьди.

— Паччагь, вун сагъ акьурай, ягIа зун Джихер-МехIсудас ве руш нан пас адифе.

— Яда, зас мусра уларис дагу инсандис зун руш фиштти ирцIанф? — пуне паччагьди. Амма учин фикир ушуне ме алцан арсарилдина къизиларилди. Мидегьен девлетна баракат хъая инсандис фиштти атIу джуваб аркьа пуна, адирай хулади джигьилар чаб чиппис агвас, джуваб акьуне паччагьди.

Хабарсузди са ягъа адина аттархьуне сул Джихер-МехIсудан кумайиди.

— Дахи хIезурухь, хьин вас паччагьдин руш нан пас вея.

— Я сул, вун куми эв? Вас аргвайду заал паччагьдин хулади вере куц алдаваф? – муьхIттал хьуне ме.

— Ле кардин къайгъу зун дивасе. Вун удигь гьучI, — пуне сула. НецIухъди рукьу вахттуни, сула мис пуне, ве кунар алдахъуна, нецIугI гIихь. Вун гьамисал гъузен. Зун агьал адесе. Гьуккай ушуна, паччагьдис хабар йине сула. Джихер-МехIсудан къизилдин гъая Iерабабур, ккитIу хIейванар мил учил але кунара кехIей нецIу файшуна мисахъди адес дахьуна аме.

Паччагьди учин хулаас кунара, Iераба, хIейванар, вазирара хъитIуна, рекъуьъ ихьуне. АликIуна кунара, ушуне мебур паччагьдин хулади. Мисаъ акьуне мебури батIар цIакIин. Сус фай вере вахтт хьугуна, хаб Джихер-МехIсуда акьуна дардар-гъамар, яраб найич гъасегьан хьин сус пуна.

— Вун са гъамра маркьа, кIилди курарихъас зун фикир акьуная, — пуне мис сула.

Вере рекъуьъ гьучархьудегьен хIуппарин кIаратIар, вецар, хIейванар гьинанттаре пуна паччагьди хабар гъушугуна, джаллабури са мезуралди суман джуваб аркьайи МехIсуданттаре агъай. Сул хIейвандил экьуна, удигь вей уйи. Ми кIилдибур дуз акьунай. Гьучархьа мис аждагьайин хал. Агьийина батIар суфрара, абкьанттар аркьай ери аждагьа экьуна уйи.

— Дахи ул–мучI акьуна гьиш. Тагьа чун кIес паччагьдин кьушум вея, — пуная мебурис сула. ТIагарихъас хъуттурфугуна, лап руг гъагьихьуна тIурфан э вархайиъ аяф. Ме тIурфан агу аждагьабур гучI хьуна, аф авусаъ атуна, сайихъ сад адишина, гьишине. Сус рукьагунас, батIар ибгIа ямагара агьийина кьабул акьас хIезурди гъузуная сул.

Ме ухьттан хулар, мукьар, мал-къара агухаб, паччагь хъара мертти бахил хьуне Джихер-МехIсудал.

Ери ягъа, ери Iуьштти давам хьуне мебурин лап гурлу цIакIин.

Сулан иджвелилди, нуьхIуьбат, хIуьлмат, баракат хъай хал-мукьуйин эесси хьуна, яшамиш хьуне Джихер-МехIсудна паччагьдин руш.

 

Салихат Малагусейнова