Духарин Байранкъиз хуная 1936 иса Типигъарин хIуриъ. Гис уч мус хунаяф ичин ягIай ахьуна адава. Уч хе ис Байранкизас ягIархьеф Асибурин Iешура кIиная ягъа э. Гьагъушуная ме гъванар фай некьварихъди. Те вахттари хумбари хъахъуна гъайхьуная гъванар некьвдикк ккекьас. Гьеме че дадан некьв нандигI эгьан гIайяф пуна хабар гъушуная ми гьеле некьваригI гIайя идемаривас. Дад дахи кIиная фи мебурин. Ттаргъунра кехIей аргвай андавуйи, кичушуна ругукк. Авала лидегьен хIа ттаргъунар ахъирхIай давуйи. Агьал джиркIейду хьин Муса-Iебин некьв пуна, алдахъуна ругра агвар акьуная мис учин дадан некьв айа мукь. Ттаргъуникк агуная мисс учин дад кинаф э пуна сентябрьди 1938 иса. Дад люкIегуна мин бабан, Зулейханан, ягъцIур ис бегьем хьуна адавуйи. Байранкъиз Iу исан руш хьуная тегуна, гин бабан чIаларилди. Хуная исар дагъайчира, учин шиникварин арайиъ хьиму ис айчин ягIай ахьуная мин бабас.
Гьетегуна ягIархьуная мис уч хунаф 1936 иса идеф. Ама паспортик кея ге хуная пуна 1934 иса.
Дад гин кина файдеф и галуас. Малар, муркар фаттивуна гьикуная ге садпе бригадайигI гIай галуди IуькIер уцас. Гьеге бригадара, хъара сасра бригадара джалла кучвелин итталивас кIина файдифе хIуриди. Саринвусаъ вардиш хьунаттар, гъадивас хуна адава гебуривас кучвел.
Са Iу класс хуручира, сара махьттабиди ушуна адава Байранкъиз. Мис ях махьттабиди агъафра хьуна адава. Учин бабахъай, хIабабахъай дояркавел аркьай галариъ, сувариъ экьуная ме. Хъара Байранкъиз кар аркай хьуная махьттабин усттурудж велди. Тегуна гин цIехьибу ис и хьунаф. Са ерхьи, ери исадала кар дакьуна, шувас файшухаб, аттивуная ме ге кардилас шува. Сара лиханди хулахъас экьуная Байранкъиз.
«Вавалагьира, ппара лихубар алчархьуне. КIесттегьен загьматара хьуне. ЦIеIу исан рушдала давай IуькIер уцас суварихъ вес алчархьуне. Церхьеарин хIуридира кехIей гьикуфе чин хьибу ягъди колхоздиас хуппурар уцас. Шувас ушухабра, шувахъайра сувариасна, хуппурариасна, галариас кам хьундава» — ахъаркьайи Байранкъиза.
Хабди, шиниквара хьехаб, хаб ушуная Байранкъиз махьттабиди интернатин прачкавелди. Тисаъра, хъара колхоздиъра лиханди хьуная ме, учин шиникварин дуламиш акьас. Байранкъизан шуйра, Мавлуттин, ппара лиху идеми и. ХIуппарихъас кам хьуфттава, галуас кин гъасттегьен 2000 иса. Гин 65 ис дала давуйи люкIегуна.
Байранкъизахъна Мавлуттинахъ хьуне ярчIу шиникв. Гебурикес хьибуд бицIи ами кIине. Аме ерхьйикес якьуд: Рамазан, ХIуьризат, Перизат, Халисат- хIуриъ ая, гьер мукьариъ курар аркьай. МехIемадрасулна Иса хъай чиппин хизанара дуламиш аркьай айя Тулайиъ.
Джандиъ сагъвел, юркIурас рехIетвел хIурай ве Байранкъиз. Вас ве шиникварикес Iеквар агурай.
Нафият Шамсудинова
