Мусхьучира зурба инсанар ая мукь э пуна ттур аф э хье Дагъусттандин. Мисаъ яшамиш вея инсанарихъас фикир ве сасра хIуькуматариъ аяттарин зурба руьхI ая инсанар э пуна. Ме гафарарихъай рази э, эгера дишагьлибура гIачархьухаб ме сандигIди. Фас пучина, дагъусттанлу дишагьлибур фи кардис хьучира бегьемттар э, кар ая усаъ зурбадалди идемарихъай барамбарди лиханттар э, фитикк хьучира хIав ккеяттар э.
ХIисаб аркьа, хумбеф гIеджиз зад э пуна, амма герек иде мукьуйиъ училас йиркIуран зурба задра адава. Фикир акьучин, са-са идемаривас гъадивас хьасттава хумбеттил алчархьадегьен курар. Зав курагунахъасхаб лап гьете хаб гъархьасттегьен экьвас мугьлат адавай э хумбеф авеф. Ме гафарарихъай рази даватар ахьасе, амма идеф идегъилди пуна кканде. Зун агъайдава хизанар хъудава хумбарихъас. Хизан хъаяттис ппара загьмат ая, мал къара хъаяттис хъара ппара ая. Шаб хъуттурфанас, фидегьен адаркайчин дишагьли гIулин ирхе ягъа. Сагелай, Iеквафай гъайшина ве салади, узуна хIунивара, салра мертт акьуна, адика чIириди малар. Неккдихъайра чIук гагь вейдава фалирханди. Нис акьуна ккане вахттра ве, ера машиниас йирхIуна ккане вахттра ве. Ме карди хъара ппара гъилар иртIанде, вахттра фаттива. Хабди джалла гIалихудегьен куру къабар IуьрчIанди гъилилас ве. Ме кураригIди вахтт гIаругIуна, сасра курара аркьа. Эгера багъар, бусттанар аячин, гисасра вахтт ачатуна кканве, нагагь узубар ера чIалар аркьа вахтт идехаб.
Хабди, ккиркIуф ккиркIуна, аме кар хабдис атуна, ачаве хулади. Хулаъра чIукь кар авейдава. Махьтабиди, садикариди вере шиникквара арайил акьуна, рекъуьл акьунара кканве, багаминттара хIезур акьуна, агьийина, гьаттивуна, къаб IуьчIуна. Нагагь хIуькуматин кардил алеф идехаб, хIеракат акьуна халра гьаттивуна, учра хIезур хьуна кканве кардил вес. Абкьанис, адина хулади, Iелефра акьуна, хабра ушуна кканве. Абкьанингуна димари фикир акьуна кканве Iуьшанттар акьубахъасра. Вахттар ккиркIуна адихаб, гIулин вахттуни ацIуна вахтт илгванде хуппурарин курар акьасра. Мисаъра е калтуфарин чIал акьуна кканде, ера ругар йина кканди аве, хуппурин къирагъарихъ IуькI гьава хьуна аяхаб, гера уцуна кканве. Хабди аде мал-къара сакин акьуна, шиниккварихъай дарсара акьуна, lуьшанттар акьуна гьаттивагунас, ягъра ккиркlва, са фера дакьуф суман.
Миштти вартталас аладаргвайчира, тlубар икlа курар бегьем ая хумбарис хулаъ. Нагагь гъил гьучихьа суман кегъархьу рушра хулаъ адавахаб, хъара агьархьа хумбеф. Амма са кардин ппара рехlет ая гьалдин хумбарис, сад-lудра амеф хьасттава кунар lуьрчlан машин хъудаваттар. Авалдин хумбарин ме кардихъас хиялра ирхlуна ахьасттава, мекl дагъай, рагъ, угъал дагъай кунар lуьрчlанди булахарикк ягъар фатуттари.
Дузди пуна кканде, авалдин дишагьлибурихъ хъуттурфуна, гьалдинттарис рехlетарна иджвелар ппара ая. Мебурилас ушуна ягъар, lуьшар унихьугуна, ппара фикирар адаве йиркlураас. Яраб фиштти дуламиш хьуна, арайил акьуна хlа акьуфегьан мебури чиппин шиникквар пуна хиял ве. Садтталара Iа четинвелар мебурис агуна ая дегlвин вахттари. Дегlвиди ушу эесибура кlилил алдавай, колхозариъ, тисаъ, мисаъ курар аркьай, хизанарис lеле гунис чарабур аркьай, lуьмур гьикуне гебури. Чиппин хизанарихъас, хlурихъас, ватандихъас загьмат дивуф суман колхозариъ, дегlвидина трудовой фронтиди ушу хумбара хьуфе хье Дагъусттандиъ. Мебурис хъара чиппин уларис дагуф хьуна адава те вахттари.
Фи пучира, хумбетти ппара курарихъас джуваб йина кканди ая. Садпеф ге хулан хазина хьуна кканде, учин хулан багайин ягъахъас фикир фай руцуна кканде. Хьудегьен хизанарин арайиъ нуьхlуьбат, хlуьлмат ухlуна, шиниккваригь чишнадалди гъузуна кканде. Шиникквар ухlуна хlа акьубра, мебур экьулдин чlалал атуб, дуздин рекъуьъ ихьуб — ме курар ке lайи асулу э дишагьлилас.
Идехlела э агъаф — lекьул кидава хумбефра дахьурай, хумбеф адава халра дахьурай.
Батитай Габибулаева
