22-пе июньди 1941-пе иса хабарсузди хIевалат хьуне немцар хье хIуькуматил. ХъучучIуне хье хIуькуматин ке хIа дегIви. Ме дегIвин тарихдин вакъи, ватан бадалди чиппин Iьумур йи аскерарин турар, инсанарис хьудегьен загьматарна зулумар амилгванасе кIилин Iуьмурди инсанарин фикирариъ. Исар, вахттар алттушучира, ме дегIвин тарихдин вакъи амилгванасе гьалдихъас вере несиларис, хъара ме дегIвин вакъиа хьасе асирдин хье хIуькуматис суман кIилди дуньяйисра.
Хье хIуькуматиъ гьер иса 9-пе майди кIвал аркьа хIа дегIвин гъалибвелдин ХIаягъ, июньдин 22-петти инсанарис дардна гъам хьу ягъ. Ме Iу ягъа кIвал аркьа зурбавелдин гьунарар, игитвелди Iьумур йина ватан ухIуна кIилди дуньяйис ттур акьу аскерар, инсанарилас алайшу четин вахттар, хьудегьен зулумар. Ме дегIвин дард, азар йирхьуне хье хIуькуматиъ гьер са хизандис. Ватан ухIас гьер хизандиас ушуне, файшуне дегIвиди джигьил Iусеф дагъай. Гьеме дегIви файшуттарин, ушуттарин санаригI гIуйи Агъул райондин бицIи хIурариасра.
ХIесан ХIеджиев э хIа дегIвиъ иштараквел акьу Хьирагъарин хIурин идеми.
ХIесан ХIеджиев хуф э Хьирагъарин хIуриъ са бицIи суман хизандиъ. КIилди мебур уйи хьибу шиниккв, ХIесан мебурикес ке бицIиф и. Уч бицIиф ичира, амма Iуьмурдин яшар кIеджарилди ХIесана акьуне Iу исанди хIа. Гин валадин ахттилатарилди, Комсомолвелди шиникквар кьабул аркьа инсандин Iу ягъди хIуппарихъ ушуне ме уч комсомолдиди кьабул акьуб бадалди. Гьемиштти 1926-пе ис ликIина кканде усак ликьенас акьуне ми учис 1924-пе ис. ХIесанан яшарин бегьемвел адайчира, джанаринра бицIи ичира, уч весе пуна ушуне ме 1943-пе иса дегIвиди. Гьемиштти зурбавелди ушуттар Хьирагъарин хIуриас хьуне 27 инсан. ХIесан ХIеджиев дегIвиди ушуфна сад иштараквел акьуне хьибудпе Белорусский фронтиъ Витебск, Смоленск, хъара Кенигсберг агъа шагьурар азад акьас. Гьеме фронтиъ якьугелай Iа йирхьунар хьуна госпиталариъ хьуне ме, хубджи дженг дивуне ми ватан бадалди. Зурбавелдин гьунарарин джавизарай фай адине гъалибвел хьухаб хIуриди. Хабди ХIесан учIуне хурас Буйнаксдиъ сельхоз техникумдин зоотехнический курсарин хурубариъ.
Хурубар ккиркIуфна сад адине кар акьас хIуриди. Акьуна учис хизанра, хьуне ме кардик хьибу хIурин (Хьирагъарин, Бедюхъарин, Чаарин) зоотехниквелди. Кар аркьа вахттари ХIесан ХIеджиев дуламиш вей уйи ЧIаарин хIуриъ. Хабди учин хизанра хъай ушуне ме Хьирагди. Ме вахттунис ХIесанахъ хъайуйи муя шиниккв.
КIине ХIесан ХIеджиев 13-июньди 2009-пе иса.
ЯгIайин ягъас ХIесанан зурбавелдин вахттар кIвал аркьай, акьу загьматарис кьимат ирцIанди дуньяйил сагди аме кIилди шиникквар, 16 хуттулар, 24 хуттуларин шиникквар (правнуки).
Наибет Гасукаева
