ХьибцIур исалас алтухъди вахттар алттушуна ая хье чIалан садпе китаб аттархьуна — «Агъул чIалан букварь». Гьете вахттуни димари махьтабарин программайигI гIачихьуне агъул чIалан дарсар. Ппара мегIелимарин, хье чIалахъас йиркIв руцIа инсанарин муш керхьуне агъул чIала учис рукьа мукь махьтабин дарсарин джалгайигI фацанасе пуна. Амма ягIайин ягъас агъул чIалан дарсарин хье махьтабариъ ая гьава ппара Iайи читинф э. Фас пучин, садпе классилас цIесадпе классилди рукьуна агъул чалан дарсар вереф Iу китабилди э — Букварьна Агъул чалан китабилди садпе классис.Гьемишттин тегьер махьтабиъ хьугуна, фиштти э мегIелимари хье чIалан дарсар гъареф? Ме садпе суал э хьин фикир акьуна кканеф.
Iудпе суал. Хье са чIал, джалла хIурариъ кьабул акьунаф, адава.Авар районариъ- кканчин ЦIунтайиъ, кканчин Ботлихдиъ, кканчин Чародайиъ- гьер райондиъ, гьер хIуриъ учин нугъат ая, сур усарин кьацра авар чIалас ухшар адаваф. Амма махьтабиъ джалла районариъ ягIар аркьаф са чIал э, Хунзах хIурин нугъат.Са мегIелимдинра фикир хьасттава дарсуниъ учин хIурин нугъат шиниккварис ягIар акьас.
Хьес ягIа, хье гьер хIуриъ учин нугъат ая. Гьемиштти идегуна, гьер махьтабиъ Агъул чIалан еринди гъая дарсар хIурин нугъатинттар. Са усаъ шиниккварис ягIар аркьая хьириг пас, джуре усаъ — халжек, са усаъ- кьутIур, джуре усаъ — ккуккалай, са усаъ — фачархьас, джуре усаъ — фуркьас. ХIа пай дарсар арайил веяф са-са мегIелимари чиппин вазифа бегьем акьубалди э.Амма хIа пай дарсар ишламиш аркьа гьер мегIелимди учин гереквелдис — сайи ЕГЭ/ОГЭйис хIезурвел акьас, Iудпетти хъаттархьуна дарс хъучихьас, хьибудпетти — классин мегIрака ери маджлис арайил акьас.
Хьибудпе суал. Гьамишттин гьава хьунаф мегIелимарин къалатилди дава. Хье ая гIелимаривас вей адава экьуна са маслихIет аттивас, гьертти, ацIуна джафабура акьуна, арайил аркьа чиппин нугъатин китаб, джуре хIурари кьабул даркьаф. Тарланов Замира- гехъуьнарин нугъатинф, Рамазанов Муслима- курагъарин нугъатинф. Хъара са-Iу гIелимарин сара ттурар пас хьасе, амма хайир адава сан акьубалди. Миштти идегуна, гьер мегIелимди агъул чIалан дарсунин сеIетар учин гереквелдис ишламиш аркьа. МегIелим гIелим дава, гин вазифа дарс йиб э гIелимарин китабариас, Минобрди разивел йина аяттариас. Хьиму ис э августин мегIелимарин совещанил гьеме суалар гъадивай, амма гъургъубалас кар алттвей адава. Гьеме юруш хъай хье гIелимар тIушухаб, китабар адихьа вахттунис хье чIалалди гъургъа инсанар амилгванас дава.
Ахирахъди пас кканде зас. Шабан Абдулкадыровичанра Салминат Нуратдиновнайин джафабурилди хIезур акьуна ая Агъул чIалан китабар саIу ис милас удигьай, амма гебур адихьас пул герекди ая агъа. Фишттинф ичира са маслихIет акьуна кканде ме кардис, гьеге китабар арайил акьубан бадалди. Хъара талаб ая Образованин Управленис маджбурвел акьуб джалла махьтабар са кьайдайилди хье чIалан дарсар гъарегъилди.
Абдулрашид Рамазанов
