Дагъусттандиъ «мегIелим» мус хьучира ттур ая инсан э

Дагъусттандиъ «мегIелим» мус хьучира ттур ая инсан э. МегIелимар ке хIа дараджайиъ ай хIисабилди фарцан инсанар э: мебур ппара хуруна, фи хьучира ягIай, гьер са кардин гъавурдиъ ай, гъургъас, гъавурдиъ ихьас ягIаттар идехIела.
МегIелимвел аркьаттар идже инсанар идеф ягIа. Хъара Iайи иджи фарцанде дадарилас дадарира, шиниккварира, гебурин валадарира мегIелимвел аркьаттар. Гьемиштти хIаттарилас бицIитарилди рукьуна ме кар аркьа хизанар хье Агъул райондиъра чIукь адава.Сад мишттинттарикесс мирванарин Кьубаяринттар э(Кубаевы) Мебурин тухум ппара гагьди иджи кар аркьай, шиниккварис гIилми ккиланди алайшуттарна гьалра ккиланди аяттар ая. Мирванарин Кьубин Iудар кIиркIар: ГIибадуллагьна Iуьмар (Ибадулла Кубаевична Омар Кубаевич) Агъулаъ ттур аяттар и.
ХIа чу мебурикес- Ибадулла Кубаевич- 1927-пе иса 9-пе майди хуф э. ДегIвин вахттари ме, 14 исан шиниккв, бабар-дадарис кумакра аркьай, хIурин бицIиттарис дарсара ккиланди. Iуьшари махьтабиъ хурай, ягъуй учис ягIархьуттар шиниккварис ккиланди. Зурбадалди джан алиланди лиханди гIилмира ягIар акьуна арайил акьуне учи уч.
Ми 1952-пе иса партийный школа ккиркIуна, Агъул райондин «Агъуларин колхозчи» агъа газитин хIавел акьас хъучучIуне. 1952-пе иса 18-пе июльди аттархьуфе ме газитин садпе нумра (1-й номер газеты).Ибадулла Кубаевича газитин хIавел акьуб кидавай, сасра Дагъусттандин гьер газитаридина радиди ликIина материалар гьикайи: «Комсомолец Дагестана», «Дагестанская правда», «Коммунист», «Советская правда», «Сельская новь» агъаттариди. Учин гIилми алтухъ акьас, пешайин кIилра фацанас учIуне МахIачкьалайиъ ДГУйин исторический факультетиди. Мисаъ хурадегьен гагьди- 1954-пе исалас 1961-пе исасттегьен- Ибадулла Кубаевича са тарихаринра е тарихчи инсанарин курар уликкес ккертай давуйи е мегIелимди суманра , е тарихчи суманра- гьер са зад учис ягIар аркьай.МегIелимвел мил кIилди Iуьммурдин йиркIв але пеша хьуне.1942-пе исалас 2002-пе исасттегьен джан алийина, мегIелимаригIай кар акьуне.
Кардик кея вегIдуни, ми са гьеме пеша кидавай, сасра курара акьуфе: Типпигъарин махьтабин директорвел, завучвел, партийный курар. Иджи кар акьубан мис гьер джурейин грамоттабурна сасра джевизар еф э. Ибадулла Кубаевич «Отличник народного просвещения РСФР-дин» (1975 исан), « Заслуженный учитель РД»(1999 исан).
Мин хьир, Мазаева Айша Мазаевна, ме суман кIилин Iуьмурди мегIелимвел акьу дишагьли э. Мира махьтабиъра хурай ами бицIиттарис дарсар киянас хъчучIуф э, са четинвелдихъра хъудайланди: хIаттарихъай хIурин хуларинра байирдин курара аркьай, махьтабиъра хурай. 14 ис хьухабмич мин йиркI але пеша хьуне дарсар ккийиб.
Айша Мазаевна садпеттаригI гIай уйи сад э Дагъусттандин дишагьлибурин мегIелимарин институтдин 1946-1953-пе исари фатуттаригIас. Мевус ккиркIухаб, учIуне хаб хурас Дагестанский Педагогический институтдиди физико-математический факультетдиъ.
Айша Мазаевнайис йина уйи орден Трудового Красного Знамени 1951-пе иса. Сасра джевизар кидавай. Институт ккиркIухаб, ми уч пенсиди весттегьен махьтабиъ хIисабарин дарсар кийиф э. Джалла мин гъиликк хьудегьен инсанари михъас идже инсан и дала агъай дава. (Мебури Iудари засра дарсар кийиф э. Ппара иджеттар и).
Iудпе кIиркIра Мирванарин Кьубин, Омар Кубаевич, садпе кIиркIан хьира суман, удигьай бицIиттарис дарсар кийиф э, хабди, институтдиъра хурай, хIисабарин дарсар кийиф э. Мира учи килан дарсар иджи ягIай , батIарди гъавурдиъ ихьаф и. 40 исадегьен кар акьуф э Омар Кубаевича Типпигъарин махьтабиъ. Къадпе асирдиъ димари ми рехIетти хIел аркьагъилди ягIар аркьайи шиниккварис четин хIисабар, зигьин вартт аркьай мебурин.
Са гьеме Iуд дава МирванаригI хIисабар ягIар аркьаттар шиниккварис, мебурин чибхар ХIуьрипери Рамазановнайира кийиф э. Ми 40-исалас вартт кар акьуф э Типпигъарин махьтабиъ хIисабарин дарсар ккиланди.
ХIаттарин къабахъ хъучархьуне гебурин шиникквара. Айша Мазаевнайинра Ибадулла Кубаевичан Iудар кIиркIар: Нариманра Мирзахан. Мебури Iудари хIисабарин дарсар килан мегIелимарин факультетар ккиркIуне: сайи физикайин дарсар, сасрайи математикайин. Нариман Ибадуллаевича кар акьуфе Типпигъарин махьтабиъ. Ппара иджеф и. Шиниккваринра, хъай кар аркьаяттаринра ме йиркIвурал амилгванасе ппара иджеф и пуна, зарафатчи и агъай. Нариман Ибадуллаевич дахи ушуне дуньяйилас (Iайи иттархьуна кIине). Иджевусаъ мукь хьурай учин.
Мирзахан Ибадуллаевича агьалра кар кар аркьая Типпигъарин махьтабиъ математикайин дарсар ккиланди, хъара шахматарна шашкабур акьас ягIар аркьай.
Нариман Ибадуллаевичан кIиркIара, Мирван Наримановича, мегIлимвелдин кар гIаттивуне учин дадана, хIабабар-хIададари суман. Дадана кIиркIа 27 исан манзил гIай физический факультетар ккиркIуф э ДГУ-йин.
Мирван Наримановича Типпигъарин махьтабиъ физикайинра информатикайин дарсар ккиланди ая. Шиниккварис дарсар ккийиб кидавай, ми махьтабиъ кар аркьая хIа мегIелимарисра компьютердихъ кар акьас, гьалдин гаджетарихъай кар акьас кумак аркьа, чIирхьуф дуз аркьа. Мирван Нариманович, ОГЭбурна ЕГЭбур аягуна, ппара загьматилди кар аркьа- компьютерарин курар джалла мил э алди аяф. Ппара сабур хъай, муулив эхъ фай, гьемишан элхъен хъуьссу суманф э.
МегIелимвел аркьая махьтабиъ сасра хуттулара Айша Мазаевнайинра Ибадулла Кубаевичан, Мадина Рамазановнайи(мебурин рушан руша). Ми Iуьрус чIалан дарсара ккиланди ая. Завучвелра аркьая. Мадина Рамазановнара шиниккваринра мегIелимарин гьер са дардибалайихъ хъучавереф э: фи кардихъас гьучушичира ,кар бегьем акьас алучIа ме.
Мирванарин шиниккварина хуттулари кидавай, мебурин сусара, Тамам Рамазановнайи, Мирзаханан хизанди, махьтабиъ бицIиттарис дарсар ккиланди ая. Михъасра шиниккварира, мегIелимарира, шиниккварин бабар-дадари идже чIал дала агъай дава.
Мишттин хизанар, тухумдалди мегIелимвел аркьаттар, идже санайигI гIая хIуриъ. Чиппис джаллайисра, кIилди райондин мегIелимарисра чиппин пешайин ХIаягъ мубарак акьурай, джандин сагъвел, йиркIуран сакинвел кам дахьурай, дуньяйиъ ислехIвел шиниккварин шадвелра хъай.

Тамам Рамазанова