Инсандихъ хъая ке багьа иде задарикес хIисаб аркьа: ватан, чIал, дин. Мебурихъай барамбарди багьа э инсандис учин дадан хал. Инсандин Iуьмурдин ке идже вахтт вереф дадан хулаъ э. Дадан хал пугуна инсандис ке удигьай йиркIурал ве учин бицIи идегунан вахт: дурхIай, гьуккай, йиркIураъ са хиялра адавай. Iурдар, гIулар алттушучира, кIвал акьу вахттуни инсандис дадан хал гьучаве ягъди гIулин вахттунин ке ибгIа ягъ суман.

Фикир акьу вахттуни, ке удигьай кIвал ве хал ацIу хизанар, дурхIа шиникквар, дургъуф алартIай мурттуъ экьу хIабаб, раккагь чIирхье диликар дуз аркьай хIадад, байирдиъ ая дад рукьагунас гуни аркьа баб, нуьхIуьбат, хIуьлмат арайиъ ая къуншибур. Фи кар, лихун, четинвел алчархьучин, джаллабур алчахъун арайил аркьа вахттар.

Бабан гъилари акьу гуни, ямаг джурейи итти гIешкъунис Iелди. Гьерттис, фидегьен хIа хьучира, бабан гъилари акьу ямагин тIем кIвалас вейдава. Хьуракк акьу бабан гунин тIем са фиттихъайра фачикIас хьасттава. Дадан хал, гьер шиникквдис четин хьу вахттуни, тушкин хьу арайиъ джинуьхьа чардах э. Фи арайи адичира мисаъ э хьес шадтти авереф.

Гьерттин хал са бицIи хIуькумат хIисабе. Гьер са хулаъ аве чиппин иде гIедатар. Амма ая са пай гIедатар джемеIетин арайиъ ухIаттар.

ХIа вередегьен шиникквар джакьвар суман алттве хулалас. Хулаъ амилгванф ке бицIи кIиркI э. Мин вазифа э дадар-бабар ухIуб, Iусе хьухаб ахъаджихIуб. Амма агьал дуья ппара четин хьуная. ХIаф — бицIиф пас вей андава.

ХIурариъ алтухъ курар адавай джигьиларис  айчIуна вес алчархьа хIа шагьурариъди чиппис къазамишар, дуламишар акьас. ХIа пай Iусеттар кIиркIар, шибер хъаяттара агьал яшамиш вея садтти. Хал, мукь ккийина дуламиш хьу вахттуни, курарилра хьугун, кканхьу арайиъ адисра вейдава ватандилди. Ягъар, вазар, исар ве инсандин гъурбатиъ. Аргвай даргвай алттве Iуьмурар.

Джигьилди ами инсандис кканве батIарвелар, амма бицIигунан дадан хулаъ ами хьу иджвелар фидегьен руцучира джиркIендава. Хабди Iуьмурар хIа хьу хаб э инсан гъавурдиъ архьаф, са девлетра фачикIас давереф идеф даданра бабан иджвелихъай.

Дадар-бабар дуьйил алмидегьен гагьди фидегьен инсандин яш хьучира, ягъди учис бицIиф суман ве.  Шиникквар ади вахттуни, бабаринра йиркIв тегIди хьуна аве, фи ирцIанагьан агъай, фи Iелеф аркьагьан агъай. Хаб хулаъди верегун, фи хьунара ирцIанфра кканве мебурис. Дадар — бабарис шиниккварикес кканеф Iари мебурин сагъвел э, са бицIиди суман чиппихъди фикир акьубра. Багулив файчин аларуцуб, дахьучин телефондиас дехIера гъургъуна ахтармиш акьуб мебурис кканеф дакканф фи пуна, сагъвелдихъас хабар гъушуб.

Амма аве Iусеттарин алтухъ бизар  акьуна даккан вахттра. Мишттин вахттунис джемеIетин мисала ая «Итти ибгIайи шаб» агъаф. Ме ахтилатин сифта тарих адинаф дада учин рушас пеф суман э. Шувас ушуная руш, учис кIвал хьудегьен, вахтт хьудегьен вей ахьуная дадан хулаъди. Учин шиникквара хъай адина, фун ацIасттегьен экьуна вей ахьуная. Дадас аргвай ахьуная мин гьава, амма чIал пуна даккан акьасра кканди ахьуна адава. Са ягъарикес са ягъа хаб адиная руш дадахъди.

Ме нубатиъ пуная дада мис: «Ппара иджи акьуне вун зе руш адиф, амма мегелай итти шаб».  Хъагелай нубатиъ учис дадахъди вес ккане вахттуни ппара фикир акьуна дада пу чIаларил. Фай са балуниъ ая уьттра ушуная ме дадахъди.

«Ма дад зун вас файдиф», — пуная руша.

«Фи аркьафе ле уьтт?» — пуная дада.

«Вун зас пунду, мегелай верегуна идти шаб», — пуная руша.

Ме мисала гьалра амме ишламиш аркьай инсанари. Алтухъ герек давай, ппара вей бизар аркьа инсанарис гиран даверегъилди агъа гиштти.