Са чIукь яшунин хIа инсанарис иджи кIвалди аме фиштти гъузуна авейчин майдин хIаягъарихъ. Апрельдин ахиран хIефттабури инсанари хIезурвелар аркьайи ме хIаягъарис. ХъучучIайи хулариъ ая пичар адихьай, акурубар аркьай, мерттвелар аркьай. Шиниккварис хIаягъарихъди аликIас гъуланфи цIае кунар. Джалла джемеIет гъузуна аверефи гьеме ягъарихъ.
Сифтта ме хIаягъар адина аяф хьехъди лап авал заманайихъас мич э. Российиъ кедавай ме хIаягъар аркьа хъара вершна ягъцIур хIуькуматиъ. Гьертти гьергъилди агъа ме ягъарин ттурар. Амма джаллабурин матлаб сад э.
Авала хье хIуькумат СССР идегуна гьерф уч ая усаъ айчIвафи парадарихъди. Гьер джурайин плакатар, уф ихьу шарара фай джаллабура верефи площадарилди, паркариди. Гьеме ягъари джурейи кар аркьай аверефи гьер джурайин шиниккварис тамашибур, эл ккеттвере мукьариъ. Аркьайи концертар, хурайи шаирар, аркьайи гьер джурайин тамашибур. Шадтти, дурухIай авейи инсанар. Парадар ккиркIва багварихъди агъартайи завариди шиниккварин гъиларив фая шарар.
Гьемисаъ гьучархьу багу-кIилинттари, къучмабури, къуншибури башламиш аркьайи кьабахъ ягъа маевкайиди найч вейчин ахттилатар аркьай. Мактабариъ хурай ая шиникквар классарилди завал хьуна верефи хIаягъар акьас. Iудпе майди багамикестти инсанар хIезурвелар аркьайи найч хьунара тIабиIетиди айчIвас. Гьертти чиппин хизанар хъай верефи чIирариди. Джигьилар хъара дахи вазар ккеми завал вейи маевкабурис. Чиппин арайиъ пай аркьайи гьана фи гъайчин. Iу-хьибу ягъ ккеми верефи чIириди идже мукь гIаттивас. Ке ппара инсанар верефи дуьхьелди. Гьеме ягъа дуьхьел мукьар аверефттавуйи. Аркьай Iуьшара хIефттабур верефи чIирариъ джигьиларин. Iуьшар аркьай ая шиниккварил алчархьафи гьер джурайин курар. Аверефи хIаттари бицIиттаривас фаяттара фаттивуна, гIеджиз акьуттара, аверефи багниш, хIуч агуне агъаттара. Тамашибурихъай аверефи гьер джурайин четинвелара. Ке хIа четинвел ме ягъари мекIер хьуб. Са вахттари угъуна хIа ибхьера микIила илгуттара аверефи, хулариди адеттара вейи. Амма фидегьен четинвелар алчархьучира ис-исал рукьасттегьен шиниккварин ахттилатар амилгванди чиппин арайиъ. ЯгIайин ягъас гьеме хIаягъарикес фера андава. Амеф Iари са выходной ягъар э. ПпараIади чIирариди вереттара авейдава.
Авала хIаягъар хъучаверегунас инсанари башламиш аркьайи чиппин пеIер джин аркьай. Джигьилари, шиникквари те вахттари ппараIади дикванар, гъилиъ манатар адавай хъадиркIенди чиппис чIириди гъас. Тамаша бадалара и хъадиркIенф. ПеIер хъадикIи эессибури е гиранвел аркьайдавуйи, гьана файшуф ягIархьучира алурхIанди, укъайра верефттавуйи. ЯгIара пеIер хъадикIибарин ахттилатар аме инсанарин арабуриъ чиппин джигьил вахттарин тамашибур суман кIвал аркьай.
Са нубати майдин хIаягъар хъучаверегунас мактабиъ хурай ая шиникквари аркьай хьуная хIезурвелар. Джалла чиппин арайиъ пай акьухаб гьана фи гъайчин, рукьуная мебур пеIерин ахттилатихъди. Гьеме классиъ ая са руша пуная мебурис нандиъ джин акьунайчин чиппин баба хъадидикIенас пеIер. Амма пуная ми чиппигI гIая шиниккварис чарккварил алдея пеIелак кемата. Шиникквари чиппин арайиъ бехIс ай, гьертти фарцанди ахьуная пеIер, сайивас фишттира фацанас давехIела ми ушуна гъадивуная гъурагъаларил экьунаяф. Гьемисал кIвал хьуная мис чиппигI гIая рушан чIалар, хаб атуная. Джуьре ягъа мактабиъ шиникквари чиппин арайиъ зарафатар аркьай келхъенди ахьуная мик, мивас фацанас дахьухIела. Сара ахъакъуная ме кIиркIа учис Iегвал хьуна хаб ату пеIелан ахттилат.
Са хьира учин пеIер хIаягъарис дагъас джин акьуна кичахъуная джаллабур тияникк. Багамис джалла эл гьудуркIуна кIина уйи агъа.
Гьемишттин гьер джурайин тамашин ахттилат ягIайин ягъас ппара ая. Фи пичира те вахттари инсанарин йиркIвар ачухъди и. Гьал гьеме ягъари нагагьра кегьей алтухъ чIирариди вере инсан андава. Авала суман ме хIаягъан кьиматра ягIай андава. Гьал гьемишттин курар акьучин лап хIа судар-диванариъ архьасе.
Луиза Гусукаева
