Ме кар миштти хьунаяф э. Яшамиш вей ахьуная нахширар дараъ, гебур аджудж-маджудж дегьен ахьуная: хIаттара, бицIиттара, зурбасуманттара, бушсуманттара. Амма джаллайис мукь ай хьуная дараъ, дараъди аслан адестти. Ге адехаб, экьвас мукь амилгунадава нахширарис гихъай. Асланди фи кичархьучинра нае удигьай гьучархьучин гьете фарцанди, кьатI-кьатI акьун Iелди хьуная.

Ппара гагь хьуная нахширари фикир аркьай, фи аркьайчинра дагIай джалла, чIал сад акьуна, ушуная мебур асландилди. Аслан ахьуная даран куларикк къвал варттал акьуна ахъухьуна, батIарди абкьанттара акьухаб ацIу фунра фай.

Джалла нахширар вархал гъузуная, чакъали, гIайчIун Iу лекулди удигьди, пуная:

— Ке зурба аслан! Ппара миннат э вас, йиркIв али сара час пас ккандея чIалал.

— Уп, — пуная асланди, кIил ттуттуна.

— Е кьуватлу аслан, — пун хъучучIуная чакъала учин ахттилат, — вун ме дараъди адехабмич, час экьвас мукь андава мисаъ. Нагагь вун чин гьемишан гьемиштти гучIай, зурзай гъурзар аркьай хьучин, чин джалла кьацIра миндай гьишина весе мидас. Вун фикир акье: чин джалла гьишичин, вун амилгванасе гашинди кертIай, гашила гъархьай.

Асланди хъел кей кIил ттуттуная.

— Хъел мева, хъел мева, — пуная чакала, — час васра идже верегъилди, часра Iайи четин даверегъилди кканде. ЙиркIв али чин фи фикир акьун икьрар акьунайчин.  Гьер ягъа, рагъ дасттайиди агъучIастти, чин че арайиъ пIенкI ихьуна, агъар хьуф хъай ваалди верегъилди акьас кканди ая. Аме нахширар сакинди адаркай эркьвагъилди.

Са минути фикир акьуна:

— Хьурай, — пуная асланди, — ях.

Гьегишттира пуна, учин лекарил кIил алийина улара алакьуная ми. Ахттилат ккиркIуф ягIархьуна далгъуная нахширар. Гьете ягъан хаб, гьер ягъа нахширари, рагъ дасттайиди агъучIастти завал хьуна, пIенкI ихьай хьуная.  Найин ттур агъархьучин, гьете Асландис ккихьуна, аметтар далгъванди хьуная.

Са ягъарикес са ягъа сулан чарккуран ттур агъархьуная. Нахширарис асландилди фай вес канхьу арайиъ сулан чаркквура пуная:

— ЙиркIв али, нахширар! Нагагь чун зун сатти гьатучин асландилди, зун те кIесе, ппай чун сакинди адаркай чвас кканегъилди хьасе.

МуьхIтал хьуная нахширар, джалайи хъай ун алгъихьуная:

— Сатти вун аслан кIес акьасев? Гьемидегьен бицIи чаркквура? Вафас гьетидегьен хIаф, гьетидегьен зурба гудж хъаяф? Фиштти э вун те кIес аркьаф?

— Ле зе кар э. сагелай чун зун сатти ате, — пуная сулан чаркквура.

— Гьа дахьучин вун сатти ях, —  пуная нахширари, — чин вархалас хъуланди экьвасе вун гьишина давес.

Уч сатти атуф, сулан чарккв, шад хьуна, гьуккай–гьуккай ушуная аслан гьаве усагьди.

Даран кIилихъ, аслан ахъухьун эркьва мукьуйигь, фачучIун даран куларив джинихьуна гъузуная ме.

Асланди эл атай хьуная абкьанин гагь хьасттегьен. Вахтт хъучаде арайиъ, алчакьуна улара, бицIи IачIра ккихьуна гебурикк, дахъуна хIа сивра гъузуна ахьуная. Ме вардиш хьуная ме вахттуни гьер ягъа училди адеф Iелди.

Амма мегелай асландис фера агуна адаъ. Мин Iелефра ахьунадава удигь.

Аслан хъуттурфанде хIуьрджал багухъди, чахIппил багухъди — фера адаъ.

— Фи э ме? — агъа асланди. — Фи э мебури ягIа аркьаф, фи э мебури кьана аркьаф? Фикьас хьасе, гъузанасе са чIукь гагьди.

Мишттира пуна, алийиная улар.

Рагъ яваш–яваштти аферкьвай хьуная.

АхиркIил асландис бегьемди хъел адиная, рахвай-рахвай гIачушуная дарагIди.

Мис хъел адин агугъилди сулан чарккв файчIуная уч джинихьуна усавас.

— Е гуджлу зурба аслан, фи э вас акьуф? Фасе вас лидегьен хъел кеяф?

— Фасе зас мидегьен хъел кеяф? – пуная гиранди ми. — Зун кIилин ягъди гашила амефе, агьал зун вун IуьтIанасе. Чве пIенкI ихьубарихъас зас унихьасра кканди андава.

— Е зурба аслан! Гъузен, хъел мева! – пуная сулан чаркквура.

— Зун тегIдехьуна адинафе ваалди, хьуна кардихъас ахъакьас!

— Гьагва уп! Дахи–дахи!

— Вас ягIаф, – агъа сулан чаркквура, — ягIа ваалди зе бицIи чу адина ккандеяфи, дехIела зун хIаф идехIела тис рекъ агвар аркьай аяфе. Чин дарагIас веягуна, са азман хIа аслан гIаттина, са чIалра дапуна, фацуна файшуне те.  ДехIела зун гьуккай вакес кумак кканди адефе, вак муш кей. Асландис хъара Iайи адиная хъел.

— Фи э, заалас гуджлу аяв дуьйил? – пуная асланди.

— Кибашттан, ваалас зурба адава. Те аслан вав фачикIас верефттава. Амма ти учин хIа гафарар аркьайи, ули цIарпIра дакьуна кIес агъайи вун. Вас кканчин зун вас агвар акьасе те нандиъ джинихьуна айчин, учин Iелефра фай, дузди пучин ве Iелеф, – пуная чаркквура.

Асланди агъа:

— Агвар акье зас те ая ус.

Iудара хъай гIачаве дарагIди.

Сулан чарккв удигь, гин кьабахъ – аслан. Хьеттин къуйдигьди рукьугуна сулан чарккв гъузуна яваштти агъа мисс:

— Хъуттурф ахтт. Те гьелисаъ ая.

Аслан гьучушуна кьуйдин къирагъихъди кIил алчика хьеттил. Гьеге мукьуйиас михъ хъуттурфанди ай ахьуная сасра аслан.

— Агьал зун вас аркьаф акьасе пуна, алчишина ишиная къуйдиъ. Кибашттан, аслан адава къуйдиъ.

Ппай бицIи сулан чарккв шад хьубас алдишибар аркьай гьавайикес унархъай хъучучIуная.

— Шаб! Хъуттурф! — агъай ахьуная ми гьараяр аркьай. — Зун аслан кес акьуне! Гьал чвафас батIарди эл гьатас хьасе, чвас кканегъилди яшамиш хьасе дараъ! Зун те кIес акьуне, зун тилас зурба хьуне!

Даран нахширар – хIаттара, бицIиттара – джалла завал хьуна къуйдигьди гьучадиная, чиппин уларилди агвас кIи аслан. Джаллайи хIа гафарар акьуная бицIи сулан чаркквуран:

— Ппара иджи э зурба хъай, амма Iэкьуллу хъай хъара иджи э.

Батитай Габибулаева