КIилин Iуьмурди йиркIв фай кар акьу дишагьли

«Са гIулин ягъа 1982-пе иса адини зун Типпигъарин хIуриди, райкумарин идарайиди хIаттис зас кар тин пас. Захъ гьате вахттунис 5 шиникквар хъай уй, гъилив сельхоз техникум ккиркIуне агъа дипломра фай уй. (Мич адесттира курар акьуфи зун, амма зас кьимат аттархьа хIуькуматтин кар кканди уй: вахтт-вахттуни атIу кьайдайин пул вере мукь. Чин те вахттуни хулар аркьай уй, мегIелелимдин ваджибна совхозин рабочийвелдин пул, хизанра хIа хьунагуна, гьуркIас акьас четинди и). Идарайиъ(зун адинаусаъ) хубджи сасра инсанара ай уй, зун суман гьерф чиппин дардихIелдихъас адинаттар. Джаллабурихъай зунра гъузуне хIаттилди ачавес зе нубат хъучадесттегьен. ГучIай-гучIай, фиштти кьабул акьасегьан зун, агъай фикирара аркьай, гъузуна уй зун. -Гьал ве нубат э, ачаях,- пуне зас гисаъ ая руша. Дахъуна ракк, ачушуне зун. Амма фера пас давей гъузуне раккаригI.
-Гьучашаб, экьве усттулил, уп ве дарди-балайихъас, фиттихъас адина аяф э вун? -пуне зас хIатти. Ттур иджи ягIай адавуй зас гин, пас девей агуф, Iэбай пас хьасе вафас, пуне зас ми. (Нураттин Ибрагимовича- райккумдин садпе секретарьди). Зун ахъакьуне мис фикьас адиф ичин. — Ве пеша, ме дипломик кеяф, агрономвел э. Амма хье Агъул райондиъ багъар-бусттанар адава вас ве пешайин кар йес. Хье райондин хIурариъ вас дуьхьуь кар хуппурарин бригадирвел э. Вахъ бицIи валадар хъая, атуна гебура сатти хулаъ, вафас вес хьасттава ме кардил. Зафас вас гьучихьас вея кар маларин фермайин бригадирвел э. Вафас ве хулан курара акьуна, бицIиттара сакин акьуна, атуна, е хъагъатай-хулаъ атас давяхаб, вес вере усаъ. Зун рази хьуне.
Совхоздин директордис иджи кканхьундава зун ме кардил кьабул акьас:
— Фиштти э гьеле фермайин бригадирвел аркьаф,- агъай.
— Хьасе лифас, вун агвар акье лис акьуна фи акьуна кканчин, — пуна тIалаб акьуне Нурадин Ибрагимовича.
Гьеме ахттилатилди хъучучIуне че гъургъуб Габибуллаева ХIелимат Iемаевнайихъай- Дулдугъ Iэмин рушахъай. ХIелимат-ччиччай хунаф э 1947-пе исан садпе февральди. Ери ис хьуна, ушуне Дулдугъарин ери исан махьтабиди. КкиркIухаб геус, найчра хурас гьадатуна (те вахттуни шибер нагагь-надира гьартай давуй байирдиди хурас), амилгуне хулаъ.
17 ис хьугуна, хъаттийине шувас. хьибу иса гъузуна амилгуне дафайшуна — Габибуллаев Рамазан — ме хъаттийиная кIиркI -армиди ушуна. Армиди вестти ме Дербентин педучилище ккиркIуна, бицIиттарин мегIелимвел аркьай уй. 1965-пе иса, Рамазан армиас адегуна, цIакIин акьуне. Хьуне мебурис сайихъ сад бицIиттар: Закир, Сираджуттин, Тимур, Шагь-Рамазан). Шува кар аркьай, заочно Махачкалайиъ пединститутин филологический факультет ккиркIуне. ХIелимата гьер мукьариъ курар аркьайи: совходин рабочийвел, хIурин дом культурайиъ, махьтабарин буфетчицавел, дуьканчивел…
Рамазана, якьуд шиникквара хъайчира гьикуне ме Махачкалайиди сельхоз техникум хурас («Вафас хьасе, къари,»- пуне мин шува мис.) Шиниккварихъай эркьваф адавахIела, ме аттивуне заочно хурас: 1981-пе иса техникумра ккиркIуне ми, Мадина агъа рушра хуне. Гьеме вегIдайи э ХIелимат кар тин агъай адина уйф Типпигъарин хIуриди.
«Вафас хьасе, Iэбин, пуна, зун кардил кьабул акьу вегIдайи, зе кьабахъ хилар ахъадеф суман хьуне зас. Нурадин Ибрагимовичан эхIттибар ухIуна кканди уй зун»-агъа ХIелимат ччиччи. Фермайиди ушугуна, мис кьабул хьундава гисаъ ая гьава. Ми ке удигьай мерттхьун акьуна кканде пуна, акуранде ферма, мертт аркьа джалла багварихъас, гьер дояркайи учин мукьуйин мерттхьун аркьа. Мебурин фермайиди хьидана ревизорар адигуна, муьхIтал хьуне мебурин фермайин мерттхьунил. Адеттари ХIелимат ччиччифас хабар гъушугуна, хьимуд «яловой» малар ая пуна, джуваб ес дахьуна, джинди, гебурихъай адина уй Нурадин Ибрагимовичафас фигъа гаф э пуная ми. Ти пуная мис ибурихъди — чIире малар э пуна. Мин джалла отчетар, гьер са лазим иде документар дузди ай хьуная, маларин гьавара иджи ахьунаяса фиттикра багьана кикIас даверегъилди. (Мис учин хизанди кумак аркьайи гьер лазим документар арайил акьас, дагIаф ягIар аркьай, гьер са кардис гъил гьучихьай. «Идже хизан — хIа бахтт э инсандин» — агъа ХIелимат ччиччи).
Райондин сельхозагьлибурин совещанил иджи кар аркьая пуна, хIа гафарар акьуне мин. Садпе иса кар аркьаягунадимари мис садпе преми йине — хьейин японский ягълукъна, 50 манат пул. Учин йиркIв гъушуф, хъара Iайи джан алийине ме учи аркьа кардил. Гьегиштти исалас иса иджи кар аркьай, мебурин совхоз «Дмитровскийди» райондиъ неккар узубас, садпе мукь фацуне. Гьер иса гъуршан грамотабур кидай мис 1986-пе исан 29-пе августи медаль йине «За трудовое отличие» агъаф, мин гъиликк ккея ке ппара неккар узуна, хIуькуматтис йе Садаф агъа дояркайис -орден «Трудового Красного Знамени» агъаф йине. Ме орденра медаль ирцIангуна, адина ахьуная Махачкалайиас Дагъусттандин министр сельского хозяйствара Пулатов. Те лап рази хьуная мебурил. Пулатова унахъуна мебурис КьасумхIурилди -Дагъусттандин Кьебла багун сельхозагьлибурин совещанилди. Гьеге совещанил йиная мебурис джевизар.
Фермайин заведующийвелдилас 1987-пе иса июльдин вазала ме сельсоветин председательвелди гьикуне. Ме вахттунис ме Дулдугъарин хIурин советарин депутатвелди гIаттивуна уй хIурин советдин председательвелди гъузугъилди, ме хъучучIуне учин гъиликк ккея хIурариъ батIарвелар аркьай: Гъваарин хIуриъ, ЯрIугIаъ, чиппин Дулдугъарин хIуриъ. ДегIвиас даеттарис памятникар алийне, Гъваарин некьварихъ цал ккекьуна, чапарар хъударкуне. Дулдугъарин хIуриъ Дом культуры гъадивуне-учин ччиччин гIан фатIуна-хъудуьхьуь мукь идехIела геус,-халкьарин кумакилди. Райондиас пулра кехIей фадатучира, мегIелимарина шиникквари хандагар рукIуна, хIурин усттабури цалар аркьай, гъадивуне мебури ге. Цалар аркьаттарис пул гьикуная ми медпунткна, библиотека ремонт акьас фатуна, ишламиш дакьуна амилгуна уй ме пул,( хаб алдаркуна (остаток э пуна) гьикаяф). Райондин хIаттарис пуная ме клубиъ кардил инсанар учи гъурзар акьас ахттигьар йисев пуна. Йиная мис ахттигьар. Ппара кар акьу шофер Кьулбан гъурзар акьуная ми клубин заведующийвелди, худруквелди учин чу Загьир — Бакинский высший консерватори ккиркIуф, геус мерттар аркьафра гьегиштти кумак ппара акьу инсан. Цалар гъадивухаб, гIанабагвар арайил акьуная райондин хIаттари (Хьирагъ Мусайи- финотделдин хIатти) пул фатуна, клубис мебельра гъушуная фату пулукес. Клуб дархъагуна, райондин джалла хIаттара адиная концертра фай. Ме курарилас гъайри, чиппин хIуринттар хулар акьас мукьар дайирцIанди, Огниди айчIуна веяхIела, М-С. Гусаевасна Г.Каидовас пуная ми учи инсанарис джил йисе пуна, хIуриъ хулар акьас.
«Вахъ хулар аркьа джилар хъудава»,- пуная мис. «Уза хуппурар кичихьасе»,- пуная ме. Айчин хIуриъ сход акьуна, ахттигьар гъушуна кканде пуная мис. Ме акьуная сход. Кичихьуная хулар акьас мукьар, узас хуппур сара мукьар йиная. Гьегиштти 30-лас вартт касдис джилар йина, инсанар амилгуная хIуриъ- гъванкIар багвун мугIуйихъас ахтт иде мукь. Сельсоветиъ кар аркьагуна хабра депутат велди гIаттивуни ХIелимат ччиччай — мегелай Агъул райондинф. Нандиъ фи кардил кар аркьайчира,учи аркьаф йиркIв фай акьу дишагьли э ме. Амма хаб цIаекIилиастти хIурин советдин председательвелди гIаттивундава микес хьуне счетоводкассир. Пуларихъай кар акьас гучIахIела ппарагагьди кар акьундава ме кардил-1990-пе исалас 1993-пеисан январьдисттегьен. 1993-пе исан августин вазала ме ушуне махьтабиди сельхозтрудин дарсар йис.
Пенсиди айчIва вахтт хьугъилди-2001-пе исан январьдин вазала-ушуне пенсиди. Пенсиди айчIухаб, хулаъ мал-къара ухIай хьуне. 2014-пе исан октябрьдин вазала кичмиш хьуне мин хизан -Габибуллаев Рамазан.
Сатти амилгуне хIуриъ, учин хулаъ. Гьал шиникквари артайдава ме хIуриъ-чиппихъай гъас кканди ая. Мин джалла шиникквар — хьибу кIиркI Белгород агъа шагьурдиъ ая чиппин строительный фирма хъая мебурихъ, якьудпефра уй тисаъ 2023-пе исан августин вазаласттегьен. Баб хIуриъ сатти аяхIела, мич кар акьас адине. Закир Рамазанович Дулдугъарин махьтабин директор э. ХIелимат ччиччин шиникквар хIуькуматис хайир кея курар аркьаттар э. Агьал тебури Белгородттиъ Украинайин дронари арчIвас акьу хулар ккегъдивас кумак аркьая-чиппин багвухъас, гьавайи. Закирара кар акьуни тисаъ шофервелди, Белгородттиди инсанар гъай 2022-пе исанхаб 2020-пе исан августисттегьен. Учин джандин сагъвел кам дахьурай, хьес джаллабурисра сакинди яшамиш хьас мункинвел йирай Аллагьди.
Тамам Рамазанова