Вахттар ушучира, кIилиъ ая фикирар гуландава. Хъара цIуппе ве фикир, ппара четинвелар алчархьугуна. Яш хьу инсандис учин Iуьмурдиъ ай алчадархьу, дагу кар нагагьра ахьасттава. Амма яш хьуттис, иджи ичира, Iайи ичира, са бицIиди дехIера Iуьмур агуна аве. Ппай фера агвасра хъучадархьу дегIвин шиниккварис хъара фикьасе? Мебур хъара хIейиф э.
Гьер са фулан вахтт гIартай, хаб са дегIви агъа бала алчархьа инсанарил. Гъаркь аркьай хулан хизанара, кканчира, дакканчира шиниккваригьас гьаттивай гъа дадара.
ДегIвин шиникквар э, дегIви дадар бабар фаттивуттар, хъара дегIвин вахттуни хуттара. Ке хIа дегIви хье хIуькуматиъ хьуне 1941-1945 исари. Ме дегIвин зулумвелар са инсандинра йиркIуралас весттава, йиркIуралас гьатунра ккандава. Фас пучин, ге гьер инсандин тарих э, гьанас алчархьунчин якьу истти дегIвин азиятар гъадивас.
Хье хlуькуматиъ 78 ис вея гъалибвелдин ягъан. Ме ягъахъди ахтармиш акьуне те вахттари шиникквелди уйи хье инсанаривас, фи йиркlурак кими амичин мебурин те дегlвин вахттарихъас.
Алиев Эхlмада ахъакьуне: «Дегlви хъучучlуна зе дад тич гъарегуна, зе ерхьи ис дала давуйи. Зе кlилиъ даваф акьуб дала фикирдиъ адава вахттуни зас алчархьуне кар акьас, дуламиш хьуб бадала бабас кумак аркьай. Зун уч бицlи джанаринфра и, ккел дегьенф дала давуйи, амма колхоздин хlуппарихъ вейи, lеле гунис чара акьас. Теркlуьна гъилара, е гьуркIуна аликlа кан-лекра, lеле гунира дахьуна ккиркlуна ушуне зе бицlи вахттунин lуьмур. Е дегlвиас дадра рукьундава, садтти зун зас чарабур аркьай лекул гъузуне са чарайис.
Гьеме Эхlмадан суман четинди хьуне бицlи вахтт Рамазанова Муминатанра.
«Завас те вахттар йиркlурал хьугуна, даlешуна экьвас вейдава. Ппара зулумвелар алчархьуфе заал бицlи ами. Дегlви башламиш акьухаб, хъара четин хьуфе. Бицlи руш э пуна зе къатдиъ ая шиниккварихъай дурхIасра кехlей хьуф давуйи. Зун хулаъ ери исан ке хlа руш и, заалас бицlиттара уйи. Дад дегlвиъ ая арайи, баб ппара лиханди, гьер джурейин курар аркьай, зав курастти вейи, мучlе хьухаб дала хулади рукьаф давуйи, фадахъуна бицIи шиникквара. Джалла хулан курар алчархьайи заал, курар кидавай, музе шиниккваринра хIел акьуна кканвейи. Ягlара ул хъаме зе, бицlи вахттунин джаллайин суман хьуна ккане lуьмурдихъ. Агьал зас аргва, фидегьен кканхьунар аркьайчин дадар-бабари чиппин шиниккварис, зас чин дегlвин вахттунин шиникквар ппара lегвал ве. Е фачадивай кканхьунар аркьа дад баб багулив дахьуттар, е фун ацасттегьен lеле гуни дахьуттар. Сайисра гьетишттин ягъар-Iуьшар дагурай», — ахъакьуне Мумината.
Дехьела э агъаф, дегlвиъ хьуттар дадар ичира, хулан хизанара, шиникквара рехlетарикк ккидавуйи.
Агьалра дуньяйин гьава сакиндава, ичира те дегlвин азиятар дагурай са шиникквдисра, са хизандисра. РехIми йирай хье джалла хIуькуматарин хIаттарис.
Батитай Габибулаева
