Инсандин Iуьмур са шейъ дава. ЯгIа айч багагь фи хьасчира дагIафе. Амма хуппай хиялар, курар аве кьацIра акьуна ккидиркIваттар. Дуьньяйил яшамиш вередегьен гагьди алчадархьа иджвелна Iайвел авейдава инсанарил. Хизанарин дуламиш бадала ппара чирич-миштти адарка инсанар. Дадар бабарин фикир авеф шиникквар ухIуна хIа акьубан. Гьеме фикир ай дуламиш хьуне хизанар ХIесанра Тамам Гасановар.
Ке цIайи са усал хьегуна мебур яшамиш вей хьуная Типпигъарин хIуриъ. Хьуная мебурихъ хьибу валадра: Iу кIиркIна са руш. Шиникквар сабицlи суман лекул хьехаб, хизанарин арайи маслихIетилди 1987 иса айчIуна ушуная мебур Тарумовский райондиди дуламиш бадала. ЦIайи ушуна ами сабицIи суман четин хьичира, хабди хал мукьра хьуна, шиникквара махьтабариди кабул акьуна, чипписра Iударисра совхоздиъ курара хьуная.
ХIесан совхоздин машинихъ хьуная, Тамам совхоздиъ гьер джуре курар аркьай. Совхоздиъ кар аркьаф кидавай, мебурихъ хъахьуная хубджи мал-къарара, багъара, узай хьуная бусттанара. Мисакесра муфеIет кеттивай хьуная чиппис. Самуз идже хьуна лекул хье арайиъ, хIуькуматиъ хьуная перестройка, кураривасра хьуна, дуламиш хьебасра четин хьуная. Читинди айчира ягъан-ягъан курар аркьай, ХIесана машинар батIар аркьай, Тамама тисаъ мисаъ курар аркьай, маларикес, багъар бустанарикес кегъучIу натиджабур масса ирцIанди чарабур аркьай илгуная мебур са-Iу исари.
Хабди фикир акьуна хазанарин арайиъ, Iари малариъна багъариъ ачадаркуна экьвас хьасттава пуна, айчIуна ушуная мебур Дербентиди. АйчIуна верегунас Iудара шиникквар армиъ ахьуная, руш хурай институтиъ. Дербентиди адехабра ппара гагь хьуна адава мебурин. Чиппинф агъа хал-мукьра хъудавай мисаъра иджи кьабул хьуна адава мебурис, адиная хаб ватандиди.
ХIуриъ чиппин дадарин халра ккегъдивуная, хаб цIаекIиластти мал-къарара ккийина, хIуькуматин курарилра хьуна дуламиш хьуная мебур. Армибур ккиркIухаб шиникквар курар аркьай илгуная Москвайиъ. Дадна баб хIуриди адехаб шиникквара гIаттиная чаб уйи мукьариас. Руш шувасра ушуная, хIа кIиркIас хизанра акьуная.
Илле валадарихъас хъара ппара фикирар алчархьа дадар бабарил. Фас пучин мебурилас тIалаб ппара ая хIуькуматин удигьра. Джигьиларис кар бадала читин и хIуриъ, чиппис ккане суман курар фачадаргьегуна, тегIде ве шагьурариди лиханас вес. Гьемиштти хьуне мебурин Бахтияр агъа хIа кIиркIан кар. Хизанра хъае джигьил шиниккв Бахтияр, бабарин гардандихъ адекьвас, учин хизандинра дуламиш хьебан бадала икьрар хъитIуна верегъилди хьуне служит акьас.
«Тегуна дуньйин гьава фиштти ичира сакинди уйи, амма ппара йиркIурас даккан хьуне Бахтияра весе пегуна, ичира ми учинф хIекь акьуна ушуне. Гьанас ягIайи мидегьен ягъар Iуьшар алавереф», — ахъакьуне баба Тамама.
Армиасра вей амеф, са багьанара дахьуна ушугъилди кьабул акьуная Бахтияр Волгоградский областиъ Калач агъа военный шагьурдиъ. Хизанра хъай аяф идехIела адегъилди экьвас халра йиная мис. ЦIайи хьибу исан икърар хъитIуная ми, хабди тисан экьуб, гъайшиб, дуламиш хьеб иджи агуф хабра исар вартт акьуная ми.
Э агъай ккандира даккандира алчархIу курариккес ккейчIвас вейдава. Украинайиъ СВО хъучучIугъилди, цац 24 пе февральди ке удигьай ачагъаре сандигI гIачархьуне Калачевский къушум, мебурихъай Бахтияра уйи. Файшуна ами мебур гIачархьуне ке Iайи дегIви ае усаъ. Хабди ме хьуная фату шагьурариъ Мелитопольдиъра Херсондиъ. Уч Бахтияра кар аркьай аяф герек мукьуйиди ракетабур хъучагъаре камазихъ э. Хубджи дегIвин гъамазвел агуная мебурис, амма фидегьенттар агуна айчира хулан хизанарис сайисра мутIегI вей хьуна адава ме. Фиштти ая пуна хабар гъушугуна иджи ая, Iелефра аликIафра ая дала агъай хьуна адава. Ме сеIети хьибу вазалан отпуск йина Бахтияр адина хулаъ ая хизанарин багулив.
«Час ме истти телевизордиас дегIвин хабарар даваф фера агуна аф дава, е телефонра гъиливасра фадихьас хьуна афттава. Ке цIайи ппара ягъар Iуьшар адине чаал, е Iеле гуни авейдавуйи, е ахун вейдавуйи кIиркIан гъам кей. Агьалра йирквI сакиндава, амма сабицlиди рехIет хьуная хулади адина аяхIела. Зун дузди пучин хаб меваракегьей агъа: «Е ба зас хьас ккея кар нандиъ айчира кIилиъ рукьасе, зе икьрарин вахтт ккидиркIуна зун айчIвайдава», — агъай кIиркI рази вейдава», — ахъакьуне баба.
Тамама учин кIиркIахъас гъамар аркьаф сумана, учин хуттулан гъамра кея гис. Мера мехIелди са исдала давуйи икьрар хъитIуна кар аркьай гьеме Бахтияр служит аркьа усаъ. Гьананра фикир адавуйи гьемишттин дегIвибур хьес агвасе пуна.
КъацIра йиркIураас аттадархьа курар э мебур. Дуьньяйин сакинвелдихъ хъучархьаф фера адава. Душмандисра дагурай ме СВОйигI гIае шиниккварис агуттар. Джалла сагъ-саламатилди рукьурай чиппин ватандихъди. Хизанар, шиникквар, дадар бабар шад аркьа гьуларикес хьурай.
Батитай Габибулаева
