Ме иса Iурди хьес учин хIекьдан мекIилан хасият агвар акьуне. Ахиран исари ме джурейин аязар давей ппара вахтт и хьес. Iа мекIер инсанаривасра алдавай гъадивасра вей андава. Са бицIи мекI хьугъилди иттарвейра э. Ме кардихъас духттурар гъургъа, мишттин аязари микробара люкефе агъай. Амма мекIилакес луькIе микробардалара иттархьуттарин сан ппара ве.
Итталара кьимат йина гъулан задар дава. Сайира зас магьме иттал хьурай агъайдава, гьерттис учис ликIина пай э агъархьаф. Ке Iайи итталлар алгъазиланфра Iурд хъучадигуна э. Фи багьана хьунара е грипп ве, ера кьуркьар тIаргIа, мухурар хъархьа. Ая инсанар рехIети алайшун эркьваттар, ая хуппай агъархъай дармандихъ дарман кумак даветтара. Сасадари алучIа ппарагIди ибур даес дарманарис, джерехIвел ппара ишламиш акьас. Авал заманайи инсанарихъ алтухъ фикир хъувейдавуйи дарманарихъас, чиппис ягIа джурейин джерехIвелдин IуькIерикес чарабур аркьайи. Ме заманайи адава джурейин рубар-дарманар адава итталарис, кканчин хье хIуькуматинттар, кканчин сасра хIуькуматаринттар. Амма дармандин иджвелна Iайвел ягIаттари ягIара алтухъ IуьтIанас алучIай дава. Фас пучин, дарман IуьтIуна кумак даве инсанара ая. Ера са багухъас идже хьучин, джуре усас зарар ирцIанде. Миштти идегуна, гьалра алучIа хьудегьен джерехIвелдин дарман кея задар ишламиш акьас. Чиппи духттирари агъа ме джурейин микробарин итталарис хьудегьен компотар, чаяр, отварар ух пуна. ИбгIа хьед ппара ухудегьен джандис рехlетдала вейдава. Хъара кумак ве чайигI гIадаркуна Iу ттур мураба, са кьурц лимонинра гьихьуна ухугуна. Ме джурейин мурабарин сандигI гьачархьа гьер джурейин некьибурикес акьуттар: кабашкаларин, малинайин, гъибгъерин. Хъара мебурихъай барамбарди ишламиш аркьа имбирьна лимонра.
Лимон дахьучира иттагунара, диттагунара ке ппара инсанари ишламиш акьас алучIа зад э. Мик кея муфиIетихъас ппара ахъакьас хьасе. Лимон девлетлу э гьер джурейин витаминарилди, идехIела э ме ппара джаллайин сивил алеф, лап гьете авал заманайин вахттарихъас хаб. ЯгIайин ягъа микес ппара хайир кеттивая, агIартай гьер джурейин косметикабуригIна парфюмерин задаригI, хъара ишламиш аркьа гьер джурейин итталарисра. Лимонин къаркарикесна цIабарикес аркьа эфирный ччам, гин ниикес кумак ве джандинра, кIилинра бизарвел алатас. Гьер ягъа лимонин сок агIартай хьед ухучин, иммунитетра цIуьппе ве. Микес кумак ая микробар кIес акьубасра. Са лимониас аттиву хьетигI гIая 33% са ягъан къайда витамин С. Ме витамин гIахьубан микес ппара кумак кея саддалара грипп хьугуна. Хъара инсандин гIанар-джанарисра хайир кея ме лимоникес. Микес кумак ая лекI иджи кар акьубан, чIирхIе агъу кея задар ми кегъас аркьа. Багамикестти Iаре фунилас са исттикан мертте хьетигI агIатуна лимонин сок ухучин, гIанра иджи мертт аркьа.
Хъара мигI гIая витамин В, ми кумак аркьа ахун даверегуна, фиттикес хьунара гъам кеягуна. Ппара кумак кея лимонин сиркайикес себуъна мавунчаркквариъ ая гъванар кефайшубасра. Лимоникес кумак ая шарар кеяттарисра, ми кIес аркьа микробар дифтерийин, малярийин, холерайин. Лимонин къарк сивиъ адаркай чIуркьугуна, воспаленибура аларта.
Микробарин итталарикес лимонин муфиIет ппара хьасе ме гIихьун ухучин уриар, табалус, шалфей гIа чайигIай. Амма куче чайигI гIихьас ахттигьар адава, кIилди кеядегьен витаминарин гьава кIес аркьахIела.
Хъара идже кумак вереф хIисаб аркьа лимон гIихьуна чай ухучин давление вартт аяттарис. Лимонин сок алгьарта атIу усарилра, кьатIар-кьатIар хьуна чурхъу усарилра. Лимоникес акьуна эфирный ччамукес маскабур аркьа алавея кIилил але чIарарисра, цIирегъвар алгъархъа суратарисра, суратин рангра духIуба аркьа.
Хъара кукди ая инсанари ппара ишламиш аркьа лимон джандин килавар алайхьас кканегунара. ХIел-хIел аркьай ме IуьтIугуна гашра кIес аркьа.
Амма гьер са ишламиш аркьай Iела задарин хайир суман, IуьтIубанра къайда ягIайра кканде.
Хьес хье уларигь ая задарикес хайир кетивас ягIайдава. Хье дагIавелди мишттин муфиIетин задар хъара ахьасе. ДагIавелдин кар ичира ягIайдава, ера ккулинвелдин кар ичира.
Батитай Габибулаева
