ЯгIайин ягъас джандис хайир кея сурсатар Iеле инсанар ппара ая. Агьал хьес джалабурис аргвая дуьканариъ фидегьен кканчинара гьер джурейин шейъер ппара хьуная, амма хIекьдан мертте сурсат, инсандин джандис хайир кеяф, гIаттивас четин э. Фас пучин, дуьканариди гъаре шейъер кIилди гьер хIуькуматариъ, шагьурариъ адихьаттар э, хIекьдан хьес ягIай адава, гебур фиштти, фиттикес аркьайчин, фидегьен хайир, лазимвел гебурикес кейчин.
Ахиран вахттари инсанари джандин сагъвел ухIас алучIа, кьастт аркьа гьертти уч ая дерейин Iеле шейъ ишламиш акьас: нис, якк, некк, ччам, мутал, ифал, гуни. КIилди аядегьен Iеле шейъерикес ке ппара инсанди учин Iуьмурди ишламиш аркьа ризкь э гуни. Фидегьен Iеле шейъ булди айчира, амма гунина хьед ке лазим ризкь э нигIмат, инсандис кьисмат акьунаф хье дуньяйил. Гьер миллатарин гьер гъилди агъа гуни, бахта, Iул, чурек, къуч. Амма фиштти пучира, гуни кея хайир, муфиIет гуландава, ке инсандин джандис лазим вере хайир кея шейъер гIая гунигI.
Хъара кьимат ппара ая хула акьу гунис. ХIапай шагьурари ая инсанари кьимат аркьа хулаъ акьу гунис. Авалдин вахттари хулан дишагьлин хъучуркьувел, бегьемвел ягIар вейи акьу гунилди. Гунина хьед мус хьучира, нае мегIракайиъ ичира, ке удигьай ишламиш аркьа ризкь э. Хьес джалабурис аргвая ягIайин ягъас дуьканарин гунин джурабур алтухъ хьуная, гьер джурейин гIурикес акьуттар, гьер джурейин тIемар хъаттар, хъара гуни аркьаттара ппара хьуная. Амма хьуракк акьу гунихъ хъучархьаф фера адава. ЯгIайин ягъас авалдин гIедатарилди гуни аркьа инсанар чIукь э амеф.
Ке удигьай гуни ширин аркьаф, гIудул вереф гIурин химирди э. Хьес джалабурис ягIа, ахиран вахттари, гIур акевес, ишламиш аркьа дрожжар (химир). Гунис химир ишламиш аркьай лап авалдин вахттарилас мич. Ке удигьай химир ишламиш акьуне Египетдиъ 6000 исан удигьай. Аркьай хьуне мебури химир узуная джархан агъучIу ккунччарикес. Сифтта химир ишламиш аркьай хьуне буза акьас. Хабди хъучучIуне гуни аркьа гIуригI ишламиш акьас. Амма хIурариъ ая инсанари чиппин гъедатарилди джурегъилди аркьай хьуне гIурис химир.
Авалди, хIабабарин заманайин вахттари, химир аркьай хьуная Расторопша агъа меркIвар угухаб амилгу рюкъуькес. Хабди ишламиш аркьай хьуне суьлен гIурикес акьу тIаркьукес. ТIаркь аркьаф миштти э: сифтта ибгIа хьеттигI гIархъа суьлен гIур, арта са Iу ягъа ибгlа мукьуйиъ уц акьас. Уц акьухаб, ишламиш аркьа гIуригI. Хаб хIезур гIурикес арта са пай сае нубати ишламиш акьас. Мишттин химир кея гуни хIисаб аркьа инсандин джандис ке хайир кеяф, кьуват ирцIанф, хъара дахи гIаркьайдава. Хабди ишламиш аркьай хьуне содана руту некк, мастт, чIвехI,гьертти фи сурсат учин гъилигI гIаяф.
Ахиран вахттари ппара ишламиш аркьай хьуне дуьканариас гъушу хIуькуматин химир. Мебурина ая Iу джуре — рукъас акьу ударар суманттар, хъара сегIбунин кьурц суманф (Iашу дрожжар). Ме джурейин химирдин иджвел э гIур дахи акедис акьуб, сайиштти инсандин джандис муфиIет дуьхьу гуни э хье хIабабарин гIедатарилди акьуф. Миштти идегуна, хIекьдан хье авалдин гIедатарилди мертте, джандис хайир кея сурсатар ишламиш акьуб э химир кея гуни, ишламиш акьас кьаст акьуна кканде джандин сагъвел ухIас гьер хулагIанди, учинф суман, багу-кIиларинра.
Наибет Гасукаева
