Iесида хIа ад а къафун э агъуларин авалан заманайинхаб. Агьалра аркьа Iесида ацIуна мегIракабурис. ЦIакIинарис, шиниккв хугуна, хIаягъарис, садакьабурис, хъара гьер джурейин мегIракабурис.
Авала джаллабурифас акьас вереф давуйи Iесида, фас пучина, ге акьас ппара хъуьхъе ччамра ачеверехIела. Акьасра ппара загьматин зад э Iесида, амма ге акьасра пеша кей кканде.
Амма сасагелай хизанар шад акьас идже хулан хазина хумбари аркьафи хулаъ аттарис Iесида. Гин айя гьер агубан джуребур. Зун чвас ахъакьасе, фиштти аркьаф ичина са Iу джурейин Iесидабур.
1. Iесида гIуринф: гъуршанде суве кIен ккейя хIуьяг, аркьа ге куче, ихьа гисаъ са исттикан ацу ччам. Рукьас аркьа ге руьхьуьбалди, хабди гIархъа гич са чIукь гIурин хъуттурфанас, ччам хIезур хьуна айчугас (ге гIур ире хьуна кканде ге ччамагI). Хабди аме гIурра (хьибу исттикан) чIукь-чIукь аркьай гIархъа ге ччамагI, лап уькъе хьасттегьен, ягъди гIадаркай. ГIадаркас лап читин ве ге. Са хубджи гагьдилас хаб са чIукь дихье ве ге, уькъе джар суман. ТIем акьуна, уджуна гIурин тIем хьехаб, батIар ниъ архьунахаб хулаъ, Iесида хъучархьуна ая. ЧIетте гIурин тIем хъахаб, хъара руьхьуьна кканде. Хъучархьевел ягIар аркьа: са чIукь гъушуна гIадаркуна шаккарин гIуригI, тIем аркьа — сивик кидикъвахаб, темра иджеф идехаб, Iесида хьуная. Алттивуна цIайилас, гIархъа гигI чIукь-чIукь аркьай 2 исттикан шаккарин гIур. ГIадарка батIарди, куче ами ихьа ге тIабакIиъ, аркьа вас кканде кIалиб. Вас ккандехаб, вартталас алархъа батIар хьас хевара. Мишттин Iесида иттеве хевар алдайра, амма алдегуна багьайи аргва. Шаккарин гIур хъадахаб, гIахъас ве гич пусукIра, амма шаккарин гIур гIагуна лап джурегъилди ширин ве.
Дузди акьуна Iесидайин ранг э Iекве буреф, Iайи дужуф, цIуппеф, ама рехIети кьатI вереф. Iайи цIуппефра даваф, дихьефра даваф.
Агвас Iемалинф э Iесида, гихъ хъуттурфандегуна, вун фикир аркьайдава, ге фишттинф ичина. Сагелай тIем акьухаб, вас ге кканве кIилин ве Iуьмурди.
2. Iесида хеваринф: мертт акьу хIа хевар арка са бицIиди уджас, хуппай мертт аркьа хеварин варттал алде джар. Хевар дерхъегунас, руьхIе уьтт.ГьуркIа уьтт адахаб, гIархъа гисагI пусукIра, уьттан кьадар гьуркIас акьас. Шаккарна уьтт хьуна кканде садсуман кьадариъ ай. Куче аркьа уьтт бицIи цIайил руьхьуьбалди рукьасттегьен. Хабди чIукь-чIукь аркьай гIархъа гич шаккар. ХIезурхьевел уьттан ягIар аркьа, са тIинкI агIатуна руьгъу хьеттигI. Ге тIинкI цIуппе хьучин — уьтт хIезурди ая. Алттивуна цIайилас, гIархъа гич хIа хевар, гIадарка. Хевар Iу пай акIучира ве, кIилинди гIахъучира ве. Куче ами ихьа ге Iесида ччам кидаркуна къабуъ, аркьа вас кканде кIалиб. Iесида иджеф хьас, уьтт са пай хьуна кканде, хевар Iу пай.
3. Iесида «Чак-чак»: тIиршанде гъурагъаларил Iайи цIуппира, Iайи гIудулдира давай гIур, музе хинкIарис суман. БицIиди пай аркьа, адартай хIа улудар ая якк ата машиниас. Явашти завал аркьа ге ччеIер суман гIур, аркьа бицIиди уджас саджуъ ччамагI. Уджагуна гебур са чIукь хIа ве. Гебурил батIарди алгъузуна кканве дугас, фас пучина, гебур дахи уджай э. ХIезурхьеттар аттива дасмалилди, чIам кеттивас. Хабди, ахъуна хIа къабуъ, гIадарка руьхьуь уьттагI (хеварин Iесидайин суман), икIа ччам кидарку тIабакIиъ, са бицIи алзийина аркьа вас ккане кIалиб. Дехъуьхаб кьатI аркьа якьу муртанин кIалибарилди. Мишттин Iесида ппара аркьа цIакIинарис.
Нафият Шамсудинова
