Къана Iуьфудпе январьди Дагъусттандин хIаф кIилил алди хьуне мегIрака региональный газар дива штабдинра Iекваринра ЖКХйин идарабурин цIуппевелдин штабдин.
РФдин Федеральный Собранис гьику буйругъиъ, Владимир Путина тапшурмиш акьуне Iу агъзурна къана хьибудпе исас газ дивуна ая хIурариъ ме кIилди хуларихъди рукьас акьуб. Хъара гьаме ахттилатар Россияйин Президенти акьуна уй кьанди хьу пресс – конференцил. ДехIела, РФдин Правительствойира «Газпромди» мартдин ваз хъучаверегунас хъуттурфуна кканди ая джалла хье Дагъусттандин районариди, хIурариди газ дивуна гьадикубан мункинвеларихъ.
Хъара хье хIуькуматин хIатти буйругъ акьуне джалла министирарис, «Газпромдихъай», «Русгидройихъай», «Россетибурихъай» Iекварин модернизацияйин суалар хIел акьуб.
Дагъусттандин хIатти учихъай кар аркьаттарихъди рукьас акьуне, газарин ахттилатарихъас ме мегIрака хьуне пуна джалла регионарин хIаттар, газарин компанибурин вакилара гIай. МегIрака файшуне Россияйин Правительствойин Председательдин заместительди Александр Новака.
«Ме кар ппара герек э Дагъусттандис, герек идефра Iари газ дивуб дава, хъара ТЭКдинра ЖКХйин читинвеларин суалар хIел акьубра герек э. Фас пучин, ме проекти хьес мугьлат ирцIанф Iаре кIилди районариди газ гъас дава, хъара мугьлат есе хьес джалла РФдин субъектарихъ хьин гIагъучIуна хъучархьас. Алттушу оперативный штабдиъ хьин ппара суаларихъас гъургъуне. Зун чугъсагъул агъа курироват аркьа вице – премьердис, ме кардив йиркIв фай хъучавехIела. Минэнергойи учин вазифабура тегIди арайил аркьа. Миштти ичира, районарин курарикес мехIелдис герек иде хIеракат чахъди рукьуна адава. Фикир фачийина кканде, фидегьен хIеракат кей хьин ме суалар хIел акьучин, гьалидегьен ппара иджвел хьасе агъзурар инсанарин Iуьмурарис, хабди кIилди Дагъусттандин аваданвелдисра», — пуне Сергей Меликова.
Республикайиъ ме суалар хIел акьубан региональный штаб арайил акьуна ая. Газ дивубан рекъуьъ бицIи — цIури лекара алттийиная штабди. Амма гьер са хулахъди газ рукьас акьуб иджвелихъди тIушуна аргвай адава, хъучихьуне Меликова.
Хьин ме кьайдайиъ эхьубан багьанабур ппара ая. Ме багьанабурихъасра хьин алттушу исан арайиъ ппара мегIракабурил гъургъуне. Мебур э газун турбабур цIуьре хьуб, турбабуриъ кканедегьен газун кьадар адарукьуб, объектарин хIаттарин духIубавелар, хъара джуреттара ая.
«Гьаме суалар хIел акьубалас асулу э кIилди Дагъусттандин ЖКХйин читинвелар. Газаринра ЖКХйин штабар Iудара сад хьуна хъучушухаб, арайил акьас хьасе ме курар. Рабочий группабур акьуна кканде, хъучадивуна кканде общественный организацибур, республикайин парламент, хъара джемеIетра», — хъара хъучихьуне Дагъусттандин хIатти.
РФдин Правительствойин Председательдин Михаил Мишустинан ахттилатарилдира, ме чIал сад акьуб иджвелихъди э пуне. Герек иде кар ме рекъуьъ э коммунальный идарабурин комплекс сад акьуб, ЖКУйин курарин кьиматин кIеджар сад акьуб, тарифин иджвел вартт акьуб.
«Читинвелар гьадихьубан рекъуьъ садпеф э, найисаъ фи читинвел айчин, кIилди ягIар акьуб. ЯгIар акьуна кканде абонентарин базабурин данныбур, инфраструктурайин объектар, шейэрин аяф, адаваф, эесси хъадава объектар, Ме кардихъас хьин мехIелдис сифтта кIилариъ аме», — кIвал акьуне Сергей Меликова.
Ме кар арайил акьуб буюрмиш акьуная республикайин Минэнергойил. Амма, Меликован чIаларилди, мебури акье пу курар районарин хIаттари кIилди кканегъилди кьабул аркьайдава. Сур ккедишас алучIа, сури хъучадивай ирхе аркьа, данныбур дайирцIанди. РДйин Минэнергойин хабарарилди, ме рекъуьъ кар акьас хъучудучIуна аме Кизлярский, Акушинский, Ахвахский, Бабаюртовский, Ботлихский, Гумбетовский, Дахадаевский, Новолакский, Рутульский, Табасаранский, Хивский, Цумадинский, Цунтинский районар, хъара Бежтинский участок.
Ке удигьай шагьурариъ арайил акьуна кканди ая ЖКХйин курар. Ме мегIракайил ишттарак аркьаттарис Меликова пуне: «Зас тIалаб акьас кканде джаллабурифас, оперативный штабдин кар ме рекъериъ, хIеракат кей, мехIкамди фаях пуна».
Газ ая районарин, хIурарин джалла хуларихъди газ рукьас акьубан курарихъас ахъакьуне РДйин Iекваринра ЖКХйин министирди Ризван Мурадова.
ЯгIайин ягъас арайил акьуная джалла объектарин план – графикар ме догазификация акьуна ккане районарин, хIурарин, хъара икьрар акьуная акьуна кканедегьен курарихъас, ме курарис герек иде пуларихъас.
Ме план – графикдигI гIачархьуная Iу агъзурна са вершна ягъцIурна ери хал Iу вершна цIемуя хуриъас.
ДжемеIетин гIерзабур мехIелдис кьабул аркьай аме. Догазификацихъас гIерзабур кьабул аркьа хьибцIурна ерчIу газарин идарабуриъ, ягъцIурна хьибу МФЦйин филиалариъ, хъара районарин администрацибуриъ. Але исан къана гIуьфудпе январдис кьабул акьуная 1273 гIерза.ХъитIуная 68 икьрарин кIеджар газ ахъихьаттар.
ПАО «Газпромди», ме суалар кидавай, хъара хIел акьуна кканде халкьдис иджвел вере багулихъди.
Ме курар фиштти арайил вейчин, ахъакьуне ООО «Газпром газораспределение Дагестана» директорди Олег Чиглинцева. Ме курарис пул фартасе пуне Газификацин Единый операторди. Мин ахттилатарилди, ттиан исас ерчIу верш миллион манат ачухъ акьасе. Трудинра социальный развитин министрди Изумруд Мугудиновайи ахъакьуне сур инсанарин категорибурис аркьа кумакарихъасра. Газ дивагуна герек вере шейэр, турбабур хъучартасе. Джуре регионарин таджрибайихъас ягIар акьас завал акьуне мониторинг.
Хаб арайил аркьа объектарин налог чIукь акьубарихъас ахъакьуне РДйин Минэкономразвитин хIатти Руслан Алиева. Ми пуне: «Министерствойи ахттармиш акьуне мишттин практика файшубан таджриба къана муя субъектиъ. Мисариъ кьабул акьуная налог чIукь аркьа закон. Че фикирдилди, мишттин льготар акьуна кканде халкьдин яшамишдин шартIар иджвелихъди алтухъ акьас».
Мисал гъургъуне Федеральная службайин Управленин хIаф Арсен Пирмагомедовра. «Районарин хIаттаривасра хьасе чиппин джемеIетихъас ме курар арайил акьас. Ме карди ппара рехIет акьасе джемеIетис. ДехIела ме кумак инсанарис гьавайинф хьасе», — пуне Пирмагомедова.
Ме мегIрака тайрикь аркьа вахттуни журналистарис Сергей Меликова «вехIши кар» э пуне Iурдин вахттуни газара адава хIурариъ Iеквар хъадихьуб.
Ме мегIракайилди унахъуна уйи РФдин экономический развитин Министерствойис.
«Гьал хьин гьер вазала акьасе мишттин мониторингар, унахъуна гьер районарин хIаттарисра. Хабди хъара гьер кварталдира акьасе мегIракабур, хье дагъусттанагьлибурин Iуьмурдин шартIар вартт акьас», — пуне ахирахъди Меликова.
Салихат Малагусейнова
