Кканчин цIакIин, кканчин гамачI ухшар ве кIилил гъузу хIа идемар аягуна. Мус хьучира дагIаф ягIар акьас, агвар акьас хIаттивас хабар гъушан агъафе. ЯгIайин ягъас мебурин санра чIукь хьуная, хIурар, мехIелабур Iар хьуная, гимил эркьва яш хье хIа идемар андавай.
Аметтарикесра сагъвел хъай аттара ппара андава. Авалдин вахттари яшамиш хье инсанарикес нагагьра адава садракегьей, рехIети Iуьмур фатуттар, гашар, мекIер, загьматар, гIеджизвелар дагуна. Мегелайин ахттилат э Типпигъарин хIурин хIа КIарин тухумдин Рамазан агъа идемихъас.
Рамазан Iебай хунафе 1930 иса. Амма ме исарихъас пучин, гьалра мис учисра ягIай адава дузди ичин уч ху ис.
Авала архивар угуна БицIимазай кавхайин секретарь идегуна, милицабурира хабарар гъуланди бабаривас, шакунихъдисуман ликIи исар хьуне мебур. ЦIайи ме учра, чира, хизанра ликIина ахьуная са исанттар суман акьуна 1932 исахъди. Хабди Рамазана гIерзабур ликIина учин исар Iу исанди хаб дивуне хъара. Дадна баб и мин ШагIбанра Iейша. Ме хизанарин арайиъ мебурихъ хъахьуная хьибу валад: са рушна Iу кIиркI. Рушан ттур хьуная БицIируш, кIиркIаринттар: Iели, Рамазан.
Учин дад Рамазан Iебис йиркIурак киндава, фас пучин баба ахъакьубарилди уч бицIи бегела вере шиникквди ами, Дербент шагьурдиъди укьарар масса йис ушуна хаб вея усаъ куче хьуна кIифе агъа.
Курар акьубар лап бицIи ами алчархьуная мил. Дад кIихаб дегIвин вахттар хьуная. Iелеф адавай галулди вей ахьуная мебур ккуяр, неккуцаяр завал акьас, кьутIар рюхьей Iелди ахьуная мебури, дараъди ушуна сурар акьун рукъас аркьай ахьуная.
Мактабариъди ушухаб якьудпе классар ккиркIухаб фадихьуна хурубара ушуная Тахарин Кьулбанан дадахъай, гвегIенарик къаргара аккирхIуна Духарин кара хIабаба, фаламехьихъди урчарихъ.
Хабди урчарихъас хъайчIухаб гьикуная ме Iатте ургарихъ, ягъниш кей галариъди дафайшуна илгуттарихъ. КIвал аркьа ми ме ургарихъ вере вахттар. Хуларин удигь ая мухIуйиъ ачикай хьуная мебури ургар, мин ччуччу Iели узай хьуная ме ургаригI гIая хIуппар. Узухаб некк ми ирцIанди ахьуная Къукъусарин Разиятас — СагIидан хIабабас. Неккдин еринди мебурис ирцIанди ахьуная мусу, гIур, гьеге некк ая къабуъ ай. Мебури хуппай чиппин амилгу некк агьатуна гикес аркьай ахьуная Iелеф.
Сурарин кьабар гIахъуна ашар аркьай хьуная мебури. Ери муя исарин шиниквардала хьуна адава мебур, чиппи чиппис Iелеттис чара аркьа вахттари.
Хабди, ургарихъас хъайчIухаб, ушуная ме галуъ колхоздин хIуппарихъ. Армиъди гъастти са исан удигьай хизан акьуная мис ХIуьрипери агъа руш. ЙиркIурал аркьа ми фиштти йиф ичин учис са исан ахтигьар. Те вахттари ме хьуная хIуппарин бригадир.
БицIибагьаларин Кьулбанара, ГIатIарин Мази хIуриъ ая ТIалиб агъа военкоматин хIаттис акьуна IуьтIуб ухуб йис акьуная мис са исан ахттигьар армиъди давес. Хабди ис алттушухаб 1952 иса гъарегъилди хьуная ме армиъди. Агъул райондиас 26 инсан хьуная мебур армиъди вереттар, хIуринттарикес михъай ушуная Кьамарин ХIесан, Наварин Сулейман, ГIатIарин МуртазIели.
Аттархьуная мебур Мурманский областиъди, Полярный агъа шагьурдиъди. Тисаъ хьибу вазди хура курсар хьуная мебурис. Са ягъа командирди унахъуна пуная мис: «Чун джалла чве чIала гъургъай Iуьрус чIал иджи ягIархьастава вас, зун вун гьикасе Iудпе ротайиъди». Ме уч партигIра гIаяф идехIела, хIуьлмат акьуна пунаф хьуная мис.
Хабди армиъ партийный курсар хурасра акьуная ми. Курсар ккиркIухаб вей ахьуная ме казармайиъди, тисаъра замполитди хъучикуна ахьуная михъ са шиниккв ротайин шаир э агъай шаирар хъиртIанф, тира Iуьрус чIала ликIенас, хурас ягIар аркьай ахьуная мис. Армиъ ай муя вазар хьухаб унахъуна замполитди Шаболаев агъатти гьикагъилди хьуная ме Североморский комендантский взводиъди. Тич ушуна служит аркьай аягуна гьучархьуная мис тисаъ Хъванайин ХIадад.
Армиас адехаб хьуная микес маларин бригадир. 11 истти ади сув, вартти сув дагъай адаркуная ме. Уч найч ушучин, тич учин хизанра гъай хьуная. Ме сувариъ ая вахттари вартти суваъ мебурис хуная хIа рушра. Маларин бригадирвелдилас айчIухаб хIуриъди ададиф, микес хьуная хуппурарил алгъузу бригадир, хабди ми 13 истти колхоздин искалатчивел аркьайра хьуная. Сасра шиникквар хуная мебури хIуриъ. Шиникквар хъахьуная мебурихъ ерхьид. Мебурикес Iуд бицIи ами кIиная, якьуд аме: Насият, СалихI, ШагIбан, Назифат.
(Давамлу газитин хъагелайин номердиъ)
Батитай Габибулаева
